با بررسی تاریخ اسلام می توان دریافت که بزرگترین چالشی که جامعه اسلامی را با مشکلات گوناگون روبرو کرده است، کشمکش خلفا بر سر قدرت بود. گاهی اوقات با انتقال قدرت از شخصی به شخص دیگر و یا از سلسله ای به سلسله دیگر، مشکلات ساختاری برای جامعه ی اسلامی روی می داد و آنرا دستخوش دگرگونی هایی در عرصه سیاست و فرهنگ می کرد. دوران زندگی امام باقر علیه السلام همزمان با قدرت یابی مروانیان بود که حکومت را از چنگ امویان گرفتند. ویژگیهای خاص مروانیان و تفاوتهای نسبی آنان با بنی امیه در حاکمیت، تاثیرهای گوناگونی بر این دوره از تاریخ اسلام گذاشت.
مجموعه حاضر پژوهشی درباره زندگانی پر خیر و برکت و چگونگی اوضاع حاکم بر دوران زندگی امام باقر علیه السلام است.
نخست با نگاهی به زندگانی امام و ویژگیهای برجسته اخلاقی ایشان، در ترسیم چهره ی روشنی از امام باقر (ع) می کوشد. سپس جایگاه علمی و تلاش های فرهنگی ایشان در زمینه تربیت دانشوران، بنیان گذارای نهضت پویای علمی در رویارویی با اندیشه های ناسالم و شبهات دینی بررسی شده است و پس از آن، با نگاهی به عملکرد حکمرانان هم عصر امام و موضع گیری های امام در برابر آنان، شرایط سیاسی حاکم و مبارزات سیاسی امام و ابزار مبارزه ی ایشان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در پایان زمینه ها و عوامل شهادت امام، بررسی شده است و با ارائه ی گلچینی از سخنان گهربار و درس های آموزنده امام و کرامت های ایشان، دیدگاه برخی اندیشمندان اهل سنت در مورد پیشوای پنجم شیعیان آورده شده است.
سرفصل های کتاب عبارتند از: روزنه ای به سوی آفتاب، ویژگیهای برجسته، بررسی مقام علمی و تلاش های فرهنگی امام باقر (ع)، مبارزات فرهنگی امام باقر (ع)، اوضاع سیاسی و موضع گیری های امام باقر (ع)، شهادت امام محمدباقر (ع)، امام باقر (ع) از دیدگاه اندیشمندان اهل سنت، گلبرگی از آفتاب