همچنان که منطقه خلیج فارس برای سیاستمداران و قدرتهای بزرگ جهانی فوق‌العاده جذاب و مورد توجه بوده، از جنبه علمی نیز به عنوان یک منطقه حساس، موضوع مطالعات و پژوهشهای داخلی و خارجی بسیاری بوده است. کتاب حاضر ضمن بررسی پاره‌ای مباحث نظری درباره تعریف منطقه و ژئوپلیتیک منطقه‌ای، با تکیه بر آخرین آمارها، ابعاد و زوایای مختلف مسائل تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی ـ استراتژیک، کشورهای این منطقه را از منظر مطالعات تطبیقی جغرافیای سیاسی تجزیه‌ وتحلیل کرده است. مطالعه این کتاب میتواند مقایسه نسبتاً جامعی از وضعیت جغرافیای سیاسی کشورهای منطقه خلیج فارس به خوانندگان ارائه کند.

این کتاب در ده فصل بر اساس سرفصل های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تدوین گردیده و هر فصل دارای مقدمه و نتیجه گیری مجزا است.
فصل اول کتاب به منطقه و منطقه گرایی از دیدگاه جغرافیا، جغرافیای سیاسی و علوم مرتبط با موضوع منطقه گرایی و منطقه گرایی نوین و همچنین مناطق جهان در نظریه های ژئوپولیتیکی پرداخته است.
فصل دوم، موضوع جغرافیای طبیعی خلیج فارس، پیدایش، آب و هوا و جزایر موجود در خلیج فارس مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
فصل سوم، خلیج فارس در یک فرآیند تاریخی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. تجارت در خلیج فارس، نقش مکان ها در راهبردهای نظامی، تجاری و ارتباطی، ایران و خلیج فارس و خلیج فارس قبل از تجارت نفت و  ... موضوع های این فصل است.
فصل چهارم، به مردمان خلیج فارس اختصاص یافته است. ترکیب دینی و مذهبی مردم منطقه، ناسیونالیسم عربی و ایرانی در طول تاریخ کشورها و آسیب هایی که از این نظر بر ایران و دیگر کشورها وارد شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
فصل پنجم، به بحث و بررسی پیرامون یکی از مهم ترین موضوع های جغرافیای سیاسی یعنی فرآیند شکل گیری کشورها و دولت ها و به نوعی ساختار سیاسی هشت کشور منطقه خلیج فارس پرداخته است.
در فصل ششم، به موضوع ژئوپولیتیک خلیج فارس و بازیگران فرامنطقه ای و قدرت های بزرگ استعماری پس از رنسانس از پرتغال تا آمریکا و در دوره جدید بازیگران آسیایی نو پدید همچون چین و هند توجه شده و مورد تجزیه و تحلیل ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژی قرار گرفته است.
فصل هفتم، تلاش شده است تا خلیج فارس را از منظر ژئواکونومیک مورد بحث و بررسی قرار گیرد. موضوع هایی مانند راهبرد ژئواکونومیک انرژی در خلیج فارس، چشم انداز ژئواکونومیک منطقه، مفهوم امنیت انرژی و ویژگی های آن، دیگر منابع موجود در خلیج فارس، وضعیت آب و کشاورزی و وضعیت اقتصادی این کشورها مورد بحث و تحلیل قرار گرفته اند.
فصل هشتم، به همگرایی و واگرایی، علل و عوامل این دو مقوله، تاثیر عوامل داخلی منطقه ای و عوامل خارجی موجود در منطقه پرداخته است.
در فصل نهم، تلاش شده است تا به اختلافات سرزمینی و مرزی موجود در منطقه بین کشورهای حوزه جنوبی با یکدیگر و حوزه شمالی، یعنی ایران مورد بحث و بررسی قرار گیرد. سعی بر این بوده تا تمام مشکلات موجود  با رویکرد جدید مورد مطالعه و پژوهش قرار گیرد. نگرانی های امنیتی کشورها در منطقه خلیج فارس، امنیت خلیج فارس و رویکردهای متفاوت موجود از دیگر موضوع هایی است که در این فصل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
فصل دهم، به موضوع جهانی شده و خلیج فارس پرداخته است. مفاهیم امنیت و تهدید از دیدگاه جهانی شدن، جهانی شدن اقتصاد، سیاست و فرهنگ در این منطقه و مسئله زنان و جهانی شدن این منطقه و موضوع ایران در منطقه خلیج فارس از جمله موضوع های مطرح شده در این فصل است.