کتاب «هنر نقالی در ایران» توسط سهیلا نجم تالیف گردیده و انتشارات فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي ايران، موسسه تاليف، ترجمه و نشر آثار هنري "متن" در سال 1390 آن را به چاپ رسانده است.

بشر اولیه پس از بازگشت از جنگ‌های قبیله‌ای یا شکار، چگونگی پیروزی بر دشمن یا شکار را- با کوشش برای تجسم بخشیدن به حرفهایش- برای اهل قبیله که مشتاق دانستن بودند تعریف کرد، و به این ترتیب نقالی و اجرای داستان آغاز شد.

نقالی را، بسته به مخاطب نقالی یعنی برای سطح بالای اجتماع یا سطوح پایین‌تر می‌توان به ادبی و عامیانه تقسیم کرد. نقالان دوره‌گرد، مخاطبشان بیشتر عامه مردم بوده، و متنهایشان ساده‌تر و قابل فهم‌تر و روزمره‌تر بوده است، در حالی که نقالان ثابت مخاطبانشان سطوح بالای اجتماع و طبقه مرفه بوده‌اند، متن‌های این دسته ادبی‌تر، اسطوره‌ای‌تر، یا حماسی‌تر است.

برای نوشتن این کتاب از تعدادی از منابع نوشتاری موجود فارسی و خارجی اعم از سفرنامه‌ها، دایره‌المعارف‌ها، کتاب‌ها، تذکره‌ها، قصه‌ها، نمایشنامه‌ها، فیلمنامه‌ها به ویژه طومارهای نقالی، مقالات و حتی روزنامه‌ها و بسیاری منابع دیگر استفاده گردیده است. همچنین برای نوشتن مطالب مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهای بسیاری با نقالان، نقاشان پرده‌های نقل، طومارنویسان، استادان دانشگاه، پژوهشگران و سایر متخصصان و دست‌اندرکاران در این زمینه انجام شده است.

نویسنده در این کتاب به بررسی تاریخ هنر نقّالی در ایران، چگونگی گسترش و اجرای آن می‌پردازد. در این رهگذر تعریفی از نقّال و نقّالی ارائه و تاریخچة آن بیان می‌شود. سپس انواع نقّالی در ایران براساس فضا، تعداد اجرا کنندگان، لوازم یا شکل اجرا، جنسیت نقّال و مضمون و محتوا، معرفی و به دنبال آن منشأ و چگونگی شکل‌گیری نقّالی مذهبی، منطقه‌ای و حماسی شرح داده می‌شود. در ادامه جنبه‌های نمایشی هنر نقّالی، مطالعه و تکنیک‌های آن بررسی می‌شود. در پایان نیز متن مصاحبه‌ها و گفت‌و گوهای نگارنده با بسیاری از نقّالان، نقاشان پرده‌های نقل، طومارنویسان و پژوهشگران این حوزه دربارة هنر نقّالی، به رشتة تحریر در آمده است. شایان ذکر است کتاب با تصاویری از صحنه‌های معاصر تئاتر ایران، نمایش روایتی و هنر نقّالی همراه است.

این کتاب در نه فصل تهیه گردیده که عبارتند از:
فصل اول: تعریف نقالی،
فصل دوم: تاریخچه نقالی،
فصل سوم: انواع نقالی در ایران،
فصل چهارم: نقالی مذهبی،
فصل پنجم: نقالی منطقه‌ای،
فصل ششم: نقال حماسی،
فصل هفتم: جنبه‌های نمایشی و تکنیک نقالی،
فصل هشتم: مکان و فضای صحنه‌ای در نقالی حماسی،
فصل نهم: تکنیکهای نقال حماسی
در انتهای کتاب کتابنامه، ضمائم، نمایه و تصاویر رنگی آورده شده است.