وی، که پایه‌گذار تاریخ نوین کتابخانه کنگره امریکا محسوب می‌شود، طی سی‌ودو سال فعالیت خود (1865-1897) این کتابخانه را به مؤسسه ملی مهمی مبدل کرد. اسپوفورد کارکردهای قانونی و ملی کتابخانه را ابتدا در عمل و سپس در زمان ساماندهی مجدد آن در سال ۱۸۹۷ به‌صورت قانونی به یکدیگر مرتبط ساخت.

وی، چهار پیش نیاز اصلی را به‌منظور توسعه کتابخانه ملی امریکایی برای کتابداران بعد از خود فراهم ساخت:

اسپوفورد، علاقه، مهارت، و پشتکار لازم برای محقَّق ساختن نقش ملی کتابخانه کنگره را دارا بود. هر یک از کتابداران کتابخانه کنگره پس از اسپوفورد این مؤسسه را به شیوه‌ای متفاوت اداره می کرد، ولی هیچ کس، از این نظر بنیادی او، که کتابخانه کنگره مؤسسه‌ای قانونگذار و ملی است، عدول نکرد.

اسپوفورد در ۱۲ سپتامبر ۱۸۲۵ در شهر گیلمنتون ایالت نیو همشایر ایالات متحده به دنیا آمد. خواندن را در خانه پدری فراگرفت و پس از چندی به دانش‌آموزی مشتاق مبدل گشت.

وی در ۱۸۴۵ به شهر سین سیناتی سفر کرد و در یک کتابفروشی مشغول به کار شد و پس از مدتی، به‌سبب پشتکار و تلاش فراوانی که از خود نشان داد، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین واردکنندگان کتاب در ایالت نیوهمشایر شناخته شد. در ۱۸۵۹، از کار تجارت کتاب به حرفه جدیدی به‌عنوان جانشین سردبیر روزنامه "دیلی کامرشال" مشهورترین روزنامه سین سیناتی روی آورد و در نخستین یادداشت سردبیری خود با عنوان "کتابشناس"  رویّه ساده‌لوحانه کتابداران شهر را در کار خرید کتاب مورد انتقاد شدید قرار داد. دو سال بعد، اسپوفورد از طرف روزنامه برای تهیه گزارشی از مراسم تحلیف آبراهام لینکلن، رئیس‌جمهور وقت امریکا، به ایالت واشنگتن اعزام شد. این سفر موجب گردید که در پاییز ۱۸۶۱ مسئولیت معاونت کتابخانه کنگره را برعهده گیرد. آبراهام لینکلن در ۳۱ دسامبر ۱۸۶۴، اسپوفورد را به‌سبب تلاش‌های عالمانه، جدی و بلندپروازانه‌ای که از خود نشان داد به سمت رئیس کتابخانه کنگره امریکا منصوب کرد. در آن زمان، کتابخانه کنگره در ضلع غربی ساختمان اصلی کنگره قرار داشت و دارای هفت کارمند و مجموعه‌ای حدود ۸۲۰۰۰جلد بود.

پس از چندی، اسپوفورد ثابت کرد که کتابداری فعال و سیاستمداری کارآزموده است. نمایندگان کنگره علاقه فراوانی به او و مدیریت عاری از تعصب وی در کتابخانه از خود نشان می‌دادند. این امر سبب شد که اسپوفورد بتواند در سال‌های ۱۸۶۵-۱۸۷۰ حمایت نمایندگان کنگره را برای تصویب چند طرح قانونی به‌منظور توسعه مجموعه کتابخانه جلب کند و کتابخانه کنگره را به بزرگ‌ترین کتابخانه ایالات متحده مبدل سازد. از مهم‌ترین گام‌های جدیدی که در این زمان برداشت، تصویب قانون حق مؤلف سال ۱۸۷۰ بود که به کلیه آثار تحت پوشش این قانون و فعالیت‌های واسپاری تمرکز بخشید و سبب شد که کتاب‌ها، جزوه‌ها، نقشه‌ها، عکس‌ها، آثار چاپی، و نت‌های موسیقی بدون هیچ‌گونه هزینه اضافی به کتابخانه کنگره وارد شود. بدین ترتیب، قانون جدید موجب رشد و توسعه مجموعه آثار ایالات متحده گردید و کارکردی اساسی و منحصر به فرد برای کتابخانه کنگره در سطح ملی پدید آورد.

اسپوفورد همواره در گزارش‌های سالانه خود به کنگره بر این موضوع تأکید داشت که کتابخانه ملی باید مجموعه‌ای ثابت و جامع از آثار ملی را دربر گیرد و گردآورنده ثمره کاملی از افکار مردم ایالات متحده در کلیه حوزه‌های علوم و ادبیات باشد. اسپوفورد به جامعیّت مجموعه توجه اساسی داشت، از این رو، به‌نظر وی کتابخانه ملی ایالات متحده می‌بایست خدمات خود را به شهروندان و نیز نمایندگان منتخب آنها ارائه دهد. کتاب و اطلاعات درباره همه موضوع‌ها مورد نیاز بود و کتابخانه دولت ایالات متحده، یعنی کتابخانه کنگره، محل واقعی چنین مجموعه جامعی محسوب می‌شد.

در ۱۸۷۴، برای نخستین بار، به برکت قانون حق مؤلف، تعداد کتاب بیشتری نسبت به آنچه خریداری می‌شد به مجموعه کتابخانه کنگره راه یافت، به‌طوری که، پس از گذشت سه سال، کتابخانه کنگره با کمبود فضا برای نگهداری منابع روبه‌رو شد و بیش از 70000 کتاب بر روی هم در کف تالار انباشته گردید. در ۱۸۷۱، اسپوفورد تلاش بی‌شائبه‌ای را برای احداث ساختمانی مجزا آغاز کرد که از مهم‌ترین فعالیت‌های او برای تأسیس کتابخانه ملی به‌شمار می‌آید. این ساختمانِ مجزا، می‌توانست یک بار و برای همیشه موقعیت منحصر به فرد کتابخانه کنگره را در میان دیگر کتابخانه‌های ایالات متحده تضمین کند و این کشور را از کتابخانه‌ای ملی برخوردار سازد که همتراز بزرگ‌ترین کتابخانه‌های ملی اروپا باشد. اسپوفورد خود خواستار احداث بنای یاد بود ملی بود که در عین حال به‌عنوان ساختمانی کارآمد و خوش‌ساخت بتواند خدمات خود را به استفاده‌کنندگان ارائه دهد. با این همه، تا ۱۸۸۶ طرح ساختمان جدید کتابخانه کنگره اجازه ساخت نیافت و پس از آن نیز کار تکمیل آن بیش از یک دهه به طول انجامید. سرانجام در ۱۸۹۷، رؤیاهای اسپوفورد با گشوده شدن درهای ساختمان جدید پرزرق و برق در میدان شرقی کنگره، که در آن زمان "بزرگ‌ترین، امن‌ترین، و پرهزینه‌ترین" ساختمان کتابخانه در سراسر جهان به‌شمار می‌آمد، به واقعیت مبدل گشت.

اسپوفورد اغلب به شیوه‌ای کاملاً مستقل از روش‌های کتابداری ایالات متحده و انجمن کتابداران امریکا عمل می‌کرد. در ۱۸۷۶، هنگامی که انجمن کتابداران امریکا تأسیس شد، کتابخانه کنگره به‌عنوان کتابخانه پیشرو در سراسر ایالات متحده مطرح بود و اسپوفورد تلاش می‌کرد تا ساختمان جدیدی را برای کتابخانه کنگره احداث کند. استقلال اسپوفورد از دیگر کتابخانه‌ها و کتابداران از طرز تفکر شخصی او درباره کتابخانه ملی نشأت می‌گرفت. دیدگاه وی درباره کتابخانه ملی، مجموعه‌ای واحد و عظیم از آثار ملی بود، اما آن را کانونی برای فعالیت‌های همکاری کتابخانه‌ها به‌شمار نمی‌آورد و تمایلی نسبت به رهبری در آن جهت نداشت.

از شانزدهم نوامبر تا هفتم دسامبر ۱۸۹۶، نشست‌هایی در کمیته مشترک کتابخانه به‌منظور بررسی وضعیت و سازماندهی کتابخانه کنگره برگزار شد. گرچه اسپوفورد خود ناظر اصلی تغییر و تحول کتابخانه کنگره به‌شمار می‌آمد، انجمن کتابداران امریکا شش نماینده را برای تأیید و گواهی به کتابخانه فرستاد که در میان آنها گزارش ملویل دیویی و هربرت پوتنام درخصوص وضعیت مطلوب کتابخانه، مطلبی قابل توجه است. دیویی و پوتنام از انتقاد مستقیم به اسپوفورد خودداری کردند، اما این نکته روشن بود که دیدگاه‌های آنها در باب کارکردهای مناسب کتابخانه کنگره با اسپوفورد پیر متفاوت است. پوتنام تعریف دیویی از نقش اساسی کتابخانه ملی را به‌عنوان "مرکزی که کتابخانه‌های سراسر کشور می‌توانند برای الهام گرفتن، راهنمایی، و کمک‌های عملی به آن رجوع کنند" عمیقاً قبول داشت. فهرستنویسی متمرکز، امانت بین کتابخانه‌ای، و تهیه فهرستگان ملی از جمله این خدمات محسوب می‌شد.

پس از نشست‌های کمیته مشترک کتابخانه، پوتنام بلافاصله نظر خود را در قالب نامه‌ای، که در آن خلاصه نتایج گزارش هیأت بررسی انجمن کتابداران امریکا درباره کتابخانه کنگره آمده بود، بیان کرد. در این نامه، پوتنام با تدبیری خاص تأکید کرد که زمان آن فرا رسیده است که کتابخانه کنگره از امکانات نوین بهره گیرد و خدمات خود را به فراتر از آنچه توسط اسپوفورد ارائه می‌شد گسترش دهد.

در اول ژوئیه ۱۸۹۷، مجموعه نشست‌های کمیته مشترک کتابخانه به سازماندهی مجدد و بنیادی و نیز گسترش مجموعه کتابخانه کنگره منتهی شد و اسپوفورد، به‌عنوان معاون کتابخانه کنگره، ابتدا زیرنظر جان راسل یانگ و سپس هربرت پوتنام که در آوریل ۱۸۹۹ ریاست کتابخانه کنگره را برعهده گرفت، به کار خود ادامه داد و سرانجام در یازدهم اوت ۱۹۰۸ در شهر هولدرنس ایالت نیوهمشایر امریکا چشم از جهان فروبست.

شاید علایق حرفه‌ای و شخصی اسپوفورد را به بهترین نحو بتوان در اثر وی با عنوان طولانی «کتابی برای همه خوانندگان، نوشته‌شده برای کمک به مجموعه‌سازی، استفاده و حفاظت از کتاب‌ها، و تشکیل کتابخانه‌های عمومی و شخصی» (سال ۱۹۰۰) جست‌وجو کرد. اسپوفورد نه تنها از  لحاظ خدمات ارزنده‌ای که در کتابخانه کنگره انجام داد، بلکه از نظر برخوردهای منصفانه و ذهن متبلوری که در ارائه دیدگاه‌های خود درباره کتابخوانی، کتابشناسی، و مجموعه‌سازی نشان داد، همواره مورد احترام و تحسین کتابداران، سیاستمداران، و عموم مردم بود.