ناشر: انتشارات سمیر
موضوع کتاب: روسيه شوروي -- تاريخ -- انقلاب، ۱۹۱۷ - ۱۹۲۱م -- داستان.
تاریخ چاپ: 1393
تعداد صفحه: 4 جلد
دُنِ آرام رمانی چهارجلدی اثر میخائیل شولوخوف است که شاهکار وی محسوب میشود و نوشتن آن از سال ۱۹۲۸ تا ۱۹۴۰ (تقریباً ۱۲ سال) به درازا کشید و جایزه نوبل ادبیات را برایش به ارمغان آورد. از این رمان تاکنون سه ترجمه به فارسی منتشر شدهاست. برگردان نخست را محمود اعتمادزاده بهآذین انجام داد، سپس منوچهر بیگدلی خمسه آن را ترجمه کرد و در سالهای اخیر نیز ترجمه دیگری توسط احمد شاملو صورت گرفت. شاملو از روی ترجمه فرانسوی آنتوان ویتز این رمان را به فارسی برگرداندهاست. ایرج کابلی در مقابله با نسخه روسی با شاملو همکاری داشتهاست.
این رمان را اغلب با جنگ و صلح نوشته تولستوی مقایسه میکنند؛زیرا حماسه شولوخوف همچون «جنگ و صلح» تولستوی تلفیقی است از خصوصیات رمانهای خانوادگی-اجتماعی و تاریخی.
دُن آرام داستانی است دربارهٔ کازاکهای ساکن دن و شرح زندگی یک خانواده کازاک به نام «ملِخوُف» در زمان صلح، سالهای سرنوشتساز جنگ اول جهانی، انقلاب ۱۹۱۷ اکتبر روسیه و یک جنگ داخلی تلخ. البته قهرمانان و نقش آفرینان داستان درست مانند رمان «جنگ و صلح» تولستوی زیادند. اما آنچه خواننده را بیشتر به دنبال خود میکشاند بازیگر اصلی آن مردی جوان به نام «گریگوری (گریشا) پانتلویچ ملخوف» است. گریگوری شخصیتی شجاع، جنگاور و خستگیناپذیر است که در تمام رویدادهای بزرگ تاریخی زمانش حاضر شدهاست. او هرگز نمیداند به چه روی میجنگد. آیا علیه آلمانها میجنگد یا علیه بلشویک ها؟ در جستجوی عدالت، گاهی با سرخها ارتباط برقرار میکند و گاهی به سراغ سفیدها میرود. (سرخ لقب کمونیستها و سفید عنوان طرفداران امپراتوری است). او عاشق روسیهاست اما از تزار نفرت دارد. او دولتی سوسیالیستی میخواهد به شرطی که مالکیت کازاکها بر زمین را دست نخورده باقی گذارد. تجربیات سیاسی و نظامی گریگوری که به خاطر حوادث و مشکلات جنگ اول جهانی و انقلاب روسیه به دست آورده در پس داستان عشق شورانگیز و غمانگیز وی رنگ میبازند.
توجه به لهجه محلی و اجزای شعر عامیانه کازاکها (که با ترجمه بسیار خوب و دقیق شاملو همراه شده) از خصوصیات بارز این کتاب است.
فرمایش مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) درباره کتاب:
«دن آرام» یکی از بهترین رمانهای دنیاست.
رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای دفتر ادبیات و هنر انقلاب حوزه هنری میفرمایند: «گمان میکنم که هیچ تاریخی از انقلاب اکتبر شوروی نمیتواند گویایی آن رمانهایی را که در باب این تاریخ نوشته شده، داشته باشد. اگر شما این رمانها را خوانده باشید، میفهمید چه میگویم. مثلاً رمان «دُن آرام» را در نظر بگیرید... این رمان، یکی از رمانهای تبلیغاتی مارکسیستها در دوران اختناق رژیم شاه بود. این کتاب با اینکه رمان بود، اما به عنوان تبلیغ آن را به همدیگر میدادند و مطالعه میکردند!... اینها به قدری خوب نوشتند و انقلاب را خوب تصویر کردند که شما در این کتابها میتوانید ابعاد این انقلاب به آن عظمت را پیدا کنید. البته نقطهضعفهایش را هم در همین کتابها میشود فهمید؛ اگرچه آنکه نوشته، به عنوان نقطهضعف ننوشته است....
و در جایی دیگر تصریح میکنند: «دن آرام» یکی از بهترین رمانهای دنیاست. البته جلد اولش بهتر است... این را من قبل از انقلاب خواندم... چرا منِ آخوند در یک کشور اسلامی کتاب دن آرام را میخوانم؟ اگر جاذبه نداشته باشد، اگر این کتاب لایق خواندن نباشد، یک نفر مثل من نمیرود آن را بخواند. اهمیت «دُن آرام» شولوخف، به خاطر این است که چفت و بند داستانى اینها خیلى محکم است؛ یعنى همه جاى این داستان، صحیح پیش آمده است.