هر روز صبح میزهای چوبی و قفسه‌های فلزی این خانه، لحظه شماری می‌کنند برای شنیدن صدای قدم‌های جوانانی پر امید و انگیزه. نوایی که کتاب های خاموش را بیدار کرده و شوق خوانده شدن را در سطر سطر وجودشان زنده می‌کند. صدایی که غوغایی عجیب بر دل کتاب‌ها می‌اندازد و آهنگ آرامش بخشی را برای امانت دارانِ میراثی ارزشمند می‌سراید. هر روز، در این مکان از حرکت قلم بر کاغذ و ورق خوردن کتاب‌ها نت موسیقی جدیدی متولد می‌شود. این موسیقی نشان از اولین گام‌های موفقیت جوانانی دارد که در یکی از بزرگترین شهرهای کردنشین کشور زاده و بالنده شده‌اند. آن هم در شهری در غرب کشور به نام کرمانشاه، شهری که نام امام رضا (ع) بر سر در این خانه کتاب یا به قولی کتابخانه‌اش نقش بسته است. کتابخانه‌ای که در شرق با نام واقفش، حضرت آیت الله جلیلی از آن نام برده می شود.
وقف و رشد
آیت الله عبدالجلیل جلیلی در سال 1302 در کرمانشاه دیده به جهان گشود و با طی مدارج علمی مختلف، از طرف علماء و اساتید بزرگ نجف به اخذ جواز اجتهاد نائل شد و به امر مرجع تقلید وقت آیت الله العظمی آقای بروجردی، سرپرستی حوزه علمیه کرمانشاه را بر عهده گرفت. وی در طول عمر با ارزش خود، خدمات خیریه بسیاری را در جهت رفاه و آسایش مردم انجام داد. این بزرگ مرد اهل دین و فرهنگ، با هدف فراهم آوردن شرایط لازم به منظور استفاده عموم از کتاب، در سال 1349 کتابخانه ای در حسینیه آیت الله جلیلی تأسیس و وقف آستان مقدس حضرت ثامن الحجج(ع) کرد. در سال 1380 این کتابخانه با 2 تالار مطالعه خانم ها و آقایان در زمینی با زیربنای 150 مترمربع افتتاح شد. البته با افتتاح فاز جدید کتابخانه و اختصاص سالن های دیگر، هم اکنون این کتابخانه با سه سالن مطالعه و مخزن خواهران و دو سالن مطالعه و مخزن آقایان و زیربنای 500 مترمربع مورد استفاده قرار دارد.
به گزارش روابط ‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان‌قدس‌رضوی، فیض الله وفا صفت؛ مسئول کتابخانه آیت الله جلیلی کرمانشاه که به گفته خودش ابتدا به عنوان کتابدار افتخار خدمت گزاری در این مکان مقدس نصیبش شده بود، بیان کرد: «طبق آخرین آمارگیری ها در پایان خردادماه 1394، در حال حاضر این کتابخانه بیش از 8 هزار و 100 نفر عضو دارد که شامل بیش از 3 هزار نفر آقا و بالغ بر 5 هزار نفر خانم می شوند. همچنین در سه ماهه نخست امسال بیش از 70 نفر عضو جدید به اعضای این کتابخانه افزوده شده اند».
تنوع منابع
در قفسه‌های بی شمار کتابخانه آیت الله جلیلی کرمانشاه، کتاب‌های مختلف با موضوعات مذهبی، علوم رایانه، روانشناسی، سلامت، اقتصاد، سیاست، حقوق، تاریخ، جغرافیا، هنر و سرگرمی و ... به چشم می خورد. اما بیشتر کتاب ها مربوط به حوزه ادبیات داستانی و علوم دینی می شوند. وفاصفت درباره منابع موجود در کتابخانه تا پایان تیرماه 94 گفت: «در این کتابخانه وابسته به آستان قدس رضوی، بالغ بر 27 هزار جلد کتاب چاپی، 438 نسخه کتاب خطی و 23 عنوان نشریه موجود است و بیشتر منابع کتابخانه از طریق سامانه سفارش و فراهم آوری منابع(سافام) انتخاب شده و پس از تهیه و آماده سازی به صورت کارتن‌های بسته‌بندی شده توسط معاونت کتابخانه‌های وابسته سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به این کتابخانه در کرمانشاه ارسال می گردد». البته این منابع با توجه به اولویت و نیاز واقعی اعضاء، متناسب با منابع قابل انتخاب و امانت کتاب های پرمراجعه تهیه می شود. به طور نمونه در سال 1394، به دلیل کمبود کتاب های فنی مهندسی، حقوقی، پزشکی و دین در کتابخانه و نیاز مراجعان، این منابع بیشترین موضوعات انتخاب شده کتابخانه بوده اند.
نسخه های خطی فاخر
در میان کتب خطی نفیس این کتابخانه، می توان به کتاب های فاخری چون: المطالع السعیده(فی شرح الفریده) به زبان عربی در صرف و نحو، تألیف جلال‌الدین عبدالرحمان ابن ابی بکر سیوطی اشاره کرد که قدمت آن به تاریخ 896 قمری بر می‌گردد. این کتاب شرح مزجی بر منظومه الفیه مشهور به «فریده» و دارای 126 برگ در اندازه 38×18 سانتی متر است. همچنین کتاب ذکری الشیعه (فی احکام شریعه) به زبان عربی در فقه امامیه که توسط شمس الدین محمد ابن مکی عاملی شهیر به شهید اول متوفی 786 قمری، در 379 برگ در اندازه 27×17 س.م تألیف شده است. کتاب مختصر استدلالی است مرتب بر یک مقدمه (و فیها اشارات سبع) و چهار قطب : «عبادات، عقود، ایقاد و سیاسات» ماثور خامه اش تا آخر صلوه است. از دیگر کتاب های خطی کتابخانه آیت الله جلیلی، شرح ایجاز به زبان عربی در فقه است که در سال 988 قمری توسط خضر ابن صوفی علی ابن حاجی بن علی کتابت شده است. این کتاب شرحی مختصر در عناوین« قوله» بر کتابی به نام«الایجاز» در فقه شافعی و دارای 162 برگ در اندازه 5/29×21س.م است.
مایه خیر و برکت
در برخورد اول برای بسیاری از مردم، مایه شگفتی است که آستان قدس رضوی خدمات و فعالیت های فرهنگی خود را در منطقه غرب کشور با کیلومترها فاصله، توسعه داده باشد. اما از آن جایی که امام رضا(ع) خود واسطه فیض الهی است و هر آنچه که وابسته به آن بزرگوار باشد، باعث خیر و برکت می شود افتتاح این کتابخانه در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های کرمانشاه موجب شد این مکان که ابتدا دارای بافت فرسوده و خالی از سکنه بود، امروزه به عنوان یک محله فرهنگی شناخته شود و روزانه صدها نفر از نقاط مختلف شهر کرمانشاه برای استفاده از کتابخانه آیت الله جلیلی به این محل تردد کنند. همچنین به گفته وفاصفت؛ اگر چه کارمندان کتابخانه تعهد و وظیفه ارائه خدمات به مراجعان را دارند، اما خدمت در دستگاه امام رضا(ع) مسئولیتی سنگین تر را بر دوش آن ها قرار داده، به گونه ای که کارمند احساس می کند باید نسبت به دیگر کارمندان کتابخانه های شهر از نظر برخورد، اخلاق و خدمات رسانی به ارباب رجوع بسیار متفاوت تر باشد. اعضاء کتابخانه نیز به دلیل انتساب این مکان به حضرت رضا(ع)، از لحاظ پوشش و رفتار مقید بوده و به بیانی دیگر این کتابخانه را متفاوت تر از کتابخانه های دیگر می دانند.
همگانی شدن عشق
در کتابخانه آیت الله جلیلی کرمانشاه همچون دیگر کتابخانه های وابسته به آستان قدس رضوی، با برگزاری برنامه های مختلف از جمله برپایی نمایشگاه های کتاب، تجلیل از فعالان عرصه کتاب و کتابخوانی، معرفی کتاب های پرخواننده به اعضاء و مراجعین، رایگان بودن ثبت نام و ... همواره تلاش شده، فرهنگ مطالعه و کتابخوانی را در میان عموم مردم به ویژه قشر نوجوان و جوان رواج پیدا کند. مسؤول این کتابخانه در این باره اظهار داشت: «با نهادینه کردن عادت به مطالعه در همه تفکرات و اندیشه‌ها و با همگانی کردن شور، شوق و عشق به کتاب، می‌توان کتابخوانی در جامعه را استمرار بخشید. باید عادت به مطالعه را از سنین پایین در کودکان ایجاد و نهادینه کرد. کودکی که با کتاب آشنا شود برای همیشه از هم‌نشینی و دوستی با کتاب لذت خواهد برد. علاوه بر این کتاب در رشد شخصیت و تکامل روحی و روانی کودک تأثیر به سزایی دارد. برای نیل به این هدف، فرهنگ کتابخوانی را باید از خانواده‌ها آغاز و در مدارس پی گرفت تا به مرور، دانایی و آگاهی به عنوان یک ارزش در جامعه مطرح و تثبیت شود».