ارزشیابی مجموعه اسناد خریداری شده از علی طهماسبی

   مجموعه اسناد خریداری شده "علی طهماسبی" در آبان‌ ماه 1398  در بخش ارزشیابی اسناد آستان قدس رضوی،  مورد بررسی قرار گرفت و مراحل ، ارزشیابی آن با 77 پوشه و 257 برگ سند به اتمام رسید. عمده اسناد این مجموعه، بخشی از روابط تجاری و مالی، تاجران شهرهای یزد ، کرمان و اصفهان را بیان می‌کند. که شامل اطلاعاتی از نحوه مبادلات اسناد مالی در معاملات  میان تاجران؛ مراحلی از اقدامات و فعالیت‌های مختلف برای صدور کالا به خارج از کشور بالاخص به مقصد  کشور هند؛ شرایط، مشکلات و هزینه‌های حمل کالا؛ بارنامه‌ها وچگونگی  انعقاد قراردادهایی با مکاران و جلوداران مختلف جهت انتقال  اجناس و سایر امور تجاری‌ست.
    یکی از مهم‌ترین اسناد این مجموعه، سندی‌ست متعلق به سال 1913 میلادی مطابق با سال 1331 قمری که صورتی از محاسبة ارسال هشت هزار و دویست و چهل و هفت روپیه ( معادل  2812 تومان و 7100 دینار) از بمبئی برای اردشیر جی ریپورتر* است که اردشیر توسط بانک شاهنشاهی ایران آن را  از تهران به یزد انتقال داده و به دست متولیان مدارس زرتشتی، وکلاء انجمن ناصری زرتشتیان یزد و دیگر مجامع مهم و معتبر زرتشتی، رسانده است. در این سند قید شده که این وجوه به تفکیک برای مخارح سوخت، تعمیر و سایر هزینه‌های مدارس، پرداخت وظیفه به ماموران  امور دینی، هزینه دفاع در دادگاه در محاکمه یکی از زرتشتیان هندی، برگزاری جشن‌ها و مراسم، پرداخت حقوق به نامدار بزرگ  یزد و تهیه روغن و هیمه برای روشن نگه ‌داشتن آتش معابد ارسال  می‌شود.
   اسناد جالب دیگر این مجموعه، اطلاع‌رسانی های تجارتخانه‌های مهم کشور و هندوستان به دیگر تاجران عمده راجع به افزایش و یا کاهش برخی از اقلام  و کالاهای تجاری همراه با ذکر جزییات و علت آن می باشد. از دیگر انواع اسناد این مجموعه می توان به تمسک‌نامه، نامه‌‌ تجاری، صورت‌حساب، برات، حواله، فته‌طلب، قبض‌رسید و نامه های شخصی اشاره کرد که بازه زمانی 1317 ق تا 1325 شمسی را در بر می گیرد.

* اردشیر جی ریپورتر، درسال ۱۸۶۵م در یک خانواده زرتشتی ایرانی‌تبار در بمبئی به دنیا آمد. پدر و پدر بزرگش از کارمندان استعمار بریتانیا در بمبئی بوده‌اند. او در نوجوانی عازم انگلستان شد و با حمایت اینتلیجت سرویس، تحصیلات دانشگاهی را در رشته‌های علوم و حقوق سیاسی، تاریخ شرق و تاریخ باستان به پایان رسانید و عالی‌ترین آموزش‌های اطلاعاتی را فرا گرفت.  و خود را شایسته مهم‌ترین ماموریت‌های سرّی در ایران  متلاطم، در عصر مشروطیت و پس از آن کرد . او تا پایان عمر در زمره دوستان صمیمی رجال انگلیس، چون: سرپرست سایکس، سردنیس راس و... بود. همین رابطه، نقشی اساسی در سرنوشت وی در ایستگاه اطلاعاتی انگلیس ایفا کرد. (ویکی پدیا)