گذری بر واقعه زلزله طبس در اسناد و مطبوعات

فاطمه خندان ( کارشناس واحد انقلاب اسلامی  اداره اسناد آستان قدس رضوی)

   زلزله 7 ریشتری شهر طبس در ساعت 7 بعدازظهر روز شنبه 25 شهریور مدتی پس از کشتار تظاهرکنندگان در میدان ژاله تهران، بیش از پیش مشروعیت نظام سیاسی پهلوی را هدف قرار داد. رژیم پهلوی در چالش جدید در مقابل گروه های سیاسی که پس از از فاجعه جمعه سیاه تهران فعال‌تر شده بودند، ابتکار عمل را از دست داده و عملکردی ضعیف از خود بروز داد. تعلل دولت برای ارسال کمک ها و کارکرد ضعیف بخش امداد جمعیت شیر و خورشید، مردم را از رژیم خشمگین‌تر ساخت. از سویی  گروه‌های انقلابی و سیاسی حضوری پررنگ در زلزله طبس داشته و با جمع آوری کمک های مردمی و انتقال آن به طبس اقدام به ایجاد پایگاه نمودند که دراین میان پایگاه امداد امام خمینی شاخص‌تر بود.
   جایگاه مراجع و علماء در میان بازاریان و اقشار مختلف مردم به سازماندهی کمک های مردمی در پایگاه های روحانیت و ارتباط بیشتر مردم و روحانیت در این واقعه منجر شد. چنان‌که امام خمینی (ره ) و دیگر مراجع به انتشار بیانیه در این موضوع پرداخته و اهتمام ویژه در یاری رساندن به زلزله زدگان داشتند.
    شایعه‌ها پیرامون وقوع زلزله به علت دفن فضولات اتمی نیز بیش از پیش  شاه و مهندس جعفر شریف‌امامی را در تنگنا قرارداد، چنان‌که مردم، شاه را دراین واقعه مقصر دانسته و حتی وعده های دولت برای  اعطای وام‌های کشاورزی و مسکن و بازسازی منطقه با واکنش شدید مردمی روبه‌رو شد.
   حضرت آیت الله خامنه ای که این زمان در مسیر بازگشت به مشهد از محل تبعیدشان، ایرانشهر، در یزد به سر میبردند، راهنمایی های لازم را به روحانیت مبارز مرحوم حجه الاسلام عباس طبسی و شهید سید عیدالکریم هاشمی نژاد نموده و مدتی بعد خود در منطقه حاضر شدند. تجربه های ایشان در سازماندهی کمک‌رسانی به مردم و بازسازی‌های غیر دولتی در زلزله سال 1347 کاخک و فردوس باعث شد برنامه کمک‌رسانی پایگاه امام بیشترین خدمات را به زلزله‌زدگان داشته باشد.
این‌گونه فاجعه زلزله طبس به شکل گیری بیشتر هم‌دلی و عزم ملی برای پیروزی انقلاب در بهمن 1357 بدل شد.