نمایشگاه مجازی مطبوعات به مناسبت چهل و سومین سالگرد انقلاب اسلامی 

"روزنامه های انقلاب"

اداره مطبوعات آستان قدس رضوی درحالی بزرگترین آرشیو مطبوعاتی در شرق کشور است که پس از کتابخانۀ ملی، عنوان بزرگترین و کامل‌ترین آرشیو مطبوعاتی کشور را نیز از آن خود کرده است. این مرکز از سال 1359 تاکنون در مجموعه مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی در زمینه نگهداری روزنامه، مجلات و سایر نشریات ادواری، فعالیت خود را آغاز کرده و تاکنون بالغ بر 2میلیون نسخه در این محل آرشیو شده است که برخی از آنها تک‌نسخه و منحصربه‌فرد است.

مطبوعات دوران انقلاب، یکی از مجموعه‌های خاطره‌انگیز این آرشیو است. امام خمینی(ره) از خرداد 1342 که به طور رسمی قیام علیه رژیم پهلوی را آغاز کردند، مرتب در تبعید به سر بردند و تنها راه ارتباطی ایشان با مردم نوارهای سخنرانی، بیانیه‌ها و اعلامیه‌هایی بود که در ایران توزیع می‌شد. انقلابیون که نه جایگاهی در رادیو و تلویزیون داشتند و نه مجوزی برای انتشار روزنامه، به ناچار از طریق اعلامیه‌ها با امام در ارتباط بودند؛ از این‌رو بررسی این اعلامیه‌ها نقش آنها را در رخدادها و توسعه حرکت مردم به سوی پیروزی انقلاب نشان می‌دهد.

مطبوعات تا قبل از خروج شاه در 26 دی 1357، به ندرت سخنانی از امام خمینی (ره) را منعکس می کردند اما با رفتن شاه و پایان اعتصاب و تعطیلی روزنامه ها، به یک باره مسیر نوشتاری آنها از سمت رژیم به سمت انقلابیون تغییر کرد. کوچکترین اتفاقات کشور مرتبا منعکس می شد و بیانیه هایی که امام صادر می کرد از طریق مطبوعات به اطلاع مردم می رسید. بیشترین بیانیه های امام در طول مسیر 15 ساله انقلاب مربوط به دی و بهمن 1357 است که در روزنامه های مختلف به چاپ رسیده است.

گزیده ای از اعلامیه های امام خمینی (ره) که در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی در مطبوعات چاپ شده و نیروی محرکه ای برای مردم در مقاومت و تحرکات اجتماعی و سیاسی بوده در ادامه مورد اشاره قرار می گیرد. این اعلامیه ها از روزنامه های موجود در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی استخراج شده است.

امام خمینی: می خواهم نزد ملت باشم 10 بهمن 1357

باز کشتارها و قتل عام های دسته جمعی را در تهران و شهرستانها شروع کردند باز دژخیمان محمد رضا با بسیج شدن به ادعای قانون و استقلال کشور و سرپوش ملیت به جان مردم بی پناه افتاده اند ... ملت عزیزم، دوستان من – نه به وعده های پوچ دولتهای غیر قانونی اعتنا کنید و نه از هیاهوی دژخیمان بهراسید. نهضت مقدس را به پیش رانید و به آخر رسانید... خداوند با شماست. اکنون بر جمیع جناحهای ملی دولتی است که چون گذشته دولت غیر قانونی را محکوم کنند و اطاعت از آن نکنند که اطاعت از طاغوت حرام و مخالف رضای خداست... من در اولین فرصت خودم را نزد شما می بینم تا در شادی و غم با شما سهیم باشم.

امام خمینی(ره) در آینه نشریات ادواری و مقاله های پرشمار

امام خمینی (ره) از شخصیت های برجسته ای است که به واسطه اقدامات و تاثیر شگرف در جهان معاصر، به یکی از پر بازدید ترین واژه های مورد بررسی پژوهشگران در منابع اطلاعاتی داخل و خارج کشور تبدیل شده است. شاید به همین دلیل بوده است که تا کنون هزاران منبع اطلاعاتی در رابطه با ایشان نوشته شده و هر روزه ابعاد مختلف شخصیتی ایشان بیشتر مورد بررسی جامعه محققان قرار می گیرد.

 آرشیو مطبوعات کتابخانه آستان قدس رضوی در میان انبوه نشریاتی که تا کنون گردآوری کرده تعداد 30 نشریه در ارتباط با امام خمینی واندیشه های وی جذب کرده است. این نشریات که شامل نشریات تخصصی و ویژه نامه های مناسبتی است در تالار مطبوعات قابل استفاده پژوهشگران است. بیشتر ویژه نامه های موجود در ارتباط با ارتحال امام خمینی(ره) است که به بررسی ابعاد شخصیت امام پرداخته اند و نگاه اندیشمندان  ایران و جهان به ایشان را چاپ کرده اند. دامنه زمانی انتشار این نشریات 30 سال اخیر را در برمی گیرد. از مهمترین نشریات تخصصی در ارتباط با تحلیل اندیشه های امام می توان به «پژوهشنامه انقلاب اسلامی»، نشریه «پانزده خرداد»، «حضور و اندیشه حکومت» اشاره کرد. علاوه بر این نشریات چاپی، در تار مطبوعات با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی در محیط وب و همچنین نشریات دیجیتال موجود در این زمینه خدمات به محققان ارائه می شود. با شناسایی بیش از 12000 مقاله تخصصی در ارتباط با امام خمینی(ره) محققان می توانند از خدمات ویژه ای در این زمینه برخوردار باشند. این مقاله ها جنبه های زندگی، اندیشه، سیاست، ولایت فقیه ، کتابشناسی، عرفان، شخصیت، آثار و انقلاب را از نگاه امام مورد بررسی و کنکاش قرار داده اند.

امام خمینی(ره) از ابتدای نهضت بر نقش مهم رسانه ها در حرکت انقلاب تاکید داشتند. در سخنرانی ها بارها به آن اشاره داشته اند.

در جلد 18 صحیفه امام در صفحه 61 آمده است:

«مطبوعات باید یک مدرسه سیار باشند تا مردم را از همه مسائل به خصوص مسائل روز آگاه نمایند.»

 در جلد ۷ صحیفه امام صفحه ۳۲۳ فرمودند:

«نقش مطبوعات در کشورها منعکس کردن آرمان های ملت است. مطبوعات باید مثل معلمینی باشند که مملکت را و جوانان را تربیت می کنند.»

بزرگترین تیتر خبری در رسانه های ایران را تا زمان انقلاب اسلامی، اولین بار روزنامه اطلاعات در 26 دی 1357 با عنوان «شاه رفت» در اوج درگیری انقلابیون و حکومتی ها به تحریر درآورد.