نخستین نشریههای کودکان و نوجوانان در ایران به دوران مشروطه بازمیگردد؛ دورانی که نوگرایان از راه نشریهها، دیدگاههای خود را به میان مردم میبردند. بهبود زندگی کودکان و بهسازی آموزش و پرورش از جمله مهمترین این دیدگاهها بود که در نشریهها بازتاب مییافت. همزمان با آغاز انتشار روزنامهها و مجلههای فارسی، سرپرستان و سردبیران این نشریات برای افزایش مخاطبان خود به جلب خوانندگان جوان و نوجوان پرداختند و کوشیدند به بخشی از نیازهای آنان پاسخ گویند، زیرا در میان این گروه سنی از یکسو میزان سوادآموزی رو به گسترش بود و از سوی دیگر شوق بیشتری به دانستن و آگاه شدن وجود داشت. نشریاتی مانند روزنامه «تربیت»، «ادب»، «شکوفه» و «زبان زنان» با اختصاص بخشی از مطالب خود به مقالههای گوناگون دربارۀ آموزشگاههای نو و دانستنیهای عمومی و علمی، دانشآموزان را به خواندن روزنامه تشویق میکردند.
روزنامه «وقایع اتفاقیه» در سال 1267 قمری، پایهگذار چاپ نوشتههایی درباره کودکان از قبیل بیماریهای کودکان، اخبار مدرسه دارالفنون، حوادث و رخدادهای اتفاق افتاده برای کودکان و چاپ اعلان کتاب برای کودکان بوده است.
نخستین خبر درباره کودکان در مطبوعات ایران در روزنامه وقایع اتفاقیه، شماره 29/ 23 شوال ۱۲۶۷ به شرح زیر است: در شهر مشهد شخصی با زن خود دعوا کرده بوده است، در ماه گذشته رمضانالمبارک زن قهر کرده و از خانه بیرون رفته است طفلی کوچک داشتهاند مادرش چنان تصور کرده است که در خانه مانده است در نزد پدرش و پدرش چنان دانسته که همراه مادرش بیرون رفته است. بعد از یک شبانهروز که زن به خانه آمده و با شوهر صلح کرده به فکر طفل افتادهاند معلوم شده است که در نزد هیچکدام نبوده به جستجو که بر آمدهاند او را در میان چاه آب زنده و سالم یافتهاند.
عمده نشریات کودک قبل از انقلاب اسلامی در دهه 40 منتشر شدهاند، البته نشریات عامهپسندی نیز قبل از این تاریخ منتشر شدهاند که صفحاتی را به کودک و نوجوان اختصاص دادهاند و از مهمترین آنها نشریات دانش، علم و تربیت، شکوفه و چندین عنوان دیگر در دوره قاجار است.
همچنین، نشریات گلهای رنگارنگ، راهنمای زندگی، اطلاعات هفتگی، صبا، تهران مصور، مهر ایران و دهها نشریه دیگر از جمله مجله و روزنامههایی هستند که مخاطبان کودک را در نشریههای خود مورد توجه قرار دادهاند و شمارههایی از آنها در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی موجود هستند.
در ادامه برخی نشریات کودک و نوجوان موجود در آرشیو مطبوعات گنجینه رضوی معرفی شده اند.
فصلنامه،پژوهشنامه مطالعات آرشیوی
فصلنامه ای است علمی–تخصصی درحوزه اسناد مکتوب وشفاهی که قصد دارد پژوهش هایی را باتکیه براسناد موجود در آستان قدس و سایر مراکز آرشیوی منتشرکند.