انتشار مجله آرش در 1340 خورشیدی آغاز شد. در این دوره بسیاری از نوپردازان در عرصه شعر، نثر مانند فروغ فرخزاد، جلال آل احمد، ابراهیم گلستان و احمد شاملو از همکاری با مجلات ادبی روز مانند "سخن" امتناع می کردند. در چنین وضعی که هنوز سرخوردگی های پس از کودتای 28 مرداد 1332 بر جامعه حاکم بود طاهباز به فکر راه اندازی مجله ای کوچک افتاد تا به ادب و هنر نوین ایران اختصاص داشته باشد. اهمیت سال 1340 در این است که همزمان بود با شکوفایی دوباره فعالیت های سیاسی و به خصوص شروع نهضت دانشجویی، این یک مبداء مطالعه ادبی در ایران است. ناگهان روحیه نسل تغییر کرد این بعد سیاسی کار با شروع فعالیتهای جبهه ملی دوم به خصوص رشد نهضت دانشجویی همزمان شده با دهه 1960 اروپا یعنی به وجود آمدن ادبیات متعهد. مجله آرش به همت سیروس طاهباز شکل گرفت. او در آبان 1340 با ترجمه چند  قصه و شعر، با فراهم آوردن سروده ها و مقالاتی از جلال آل احمد، م. آزاد و بهرام بیضایی کار خود را شروع کرد و سپس با پایمردی آل احمد با جواد پور وکیل آشنا شد که همسر وی (فاطمه نراقی) امتیاز مجله ای را گرفته ولی به نشر آن اقدام نکرده بود.

طاهباز بدین ترتیب مطالب آماده خود را با مساعدت این زوج و استفاده از امتیاز آنها در قالب مجله ای به نام "آرش" عرضه کرد و در مدتی کوتاه، مجله خود را به ابزاری برای ثبت و معرفی شعر نو و شناساندن بهترین استعدادهای این دوره در زمینه های داستان نویسی، شعر و نقد ادبی مبدل ساخت.

آدم اصلی آرش سیروس طاهباز است که در انتشار این گاهنامه از کمک های معنوی جلال آل احمد برخوردار است. دو ویژگی اصلی آرش را می توان کیفیت چاپ و صفحه آرایی و چاپ اشعار و داستان های قابل توجه دانست. آرش نشریه ای مورد توجه علاقه مندان به ادبیات جدی بود و برخی شماره های آن مثل کتاب چند بار تجدید چاپ شدند.

آرش مجله ای ادبی  و نوگرا در دو دوره مجزا در تهران منتشر می شد.

از شماره 1 تا 13 زیر نظر سیروس طاهباز

از شماره 14 تا 20 زیر نظر شورای نویسندگان و با همکاری اسلام کاظمیه

در دوره دوم از شماره 21 تا 25 با همکاری علی اکبر بدیعی

از شماره 26 تا 27 زیر نظر سیمین دانشور، غلامرضا وثیق و غلامحسین ساعدی

از شماره 28 تا 32 زیر نظر فاطمه نراقی و جواد پور وکیل اداره می شد.

در دوره هایی که طاهباز، کاظمیه و یا کسان دیگر سردبیری آرش را عهده دار بودند از لحاظ موضوعات مطرح شده، نویسندگان مجله و یاگرایش و سمت و سوی سردبیر سه فضای متفاوت در مجله حاکم بود.

دوره سیروس طاهباز شماره 1 تا 13 دوره ای بود که سعی می شد، شعر نو و پیشگام آن نیما یوشیج و شاعران پیرو وی مانند احمد شاملو، فروغ فرخزاد و مهدی اخوان ثالث معرفی گردند هم از این روست که در این دوره شاهد ویژه نامه هایی درباره نیما یوشیج (شماره 2) فروغ فرخزاد (شماره 13) هستیم. در این دوره در حوزه نثر سعی برآن بود تا داستان نویسی و نمایشنامه نویسی جدید ایران، به همراه آثار اددبی غرب معرفی شود. برای تحقق این هدف آثاری از بهرام بیضایی، جلال آل احمد، غلامحسین ساعدی، صمد بهرنگی، ارنست همینگوی، اوزن یونسکو، ژان پل سارتر و نیز ویژه نامه ای درباره ادبیات آمریکا (شماره 4) منتشر شد. در زمستان 1345 طاهباز با انتشار شماره 13 ویژه نامه فروغ از سردبیری آرش کنار رفت و از بهمن 1346 به انتشار مجله ای به نام "دفترهای زمانه" اقدام کرد.

با کنار رفتن طاهباز، سردبیری نشریه آرش از شماره 14 (بهمن 1346) به اسلام کاظمیه واگذار شد، در این دوره مانند دوره قبل به شعر نو، داستان، نمایش نامه و ترجمه آثار غربی عنایت می شد. ولی از لحاظ حضور نویسندگان جدید و نیز به سبب موضوع مطالبی که درج می گردید در روش مجله تغییراتی کلی پدید آمد زیار غالب نویسندگان پیشین آثار خود را در "دفترهای زمانه" طاهباز به چاپ می رساندند. همکاران شناخته شده آرش در این دوره عبارت بودند از رضا براهنی، غزاله علیزاده، شمس آل احمد، نادر ابراهیمی، سهراب سپهری و هما ناطق. این دوره از آرش پس از انتشار شماره 19 در اسفند 1347 و شماره 21 با نام "کتاب رز" در بهمن 1350 به کار خود پایان داد.

تعطیلی آرش تا انقلاب اسلامی 1357 ادامه یافت. پس از این زمان به صورت هفتگی در 5 شماره زیر نظر علی اکبر بدیعی منتشر شد. ولی از اسفند 1359 بار دیگر فاطمه نراقی تصمیم به انتشار آرش به شکل سابق گرفت. در این دوره آرش با شماره مسلسل 26 آغاز به کار کرد و تا مهر 1360 انتشار یافت اما با نشر شماره 32 (مهر 1360) برای همیشه به کار خود پایان داد.

منابع:

"سيروس طاهباز: صميمي، كوشا، پيگير"، نگاه نو، تهران، مهر - آبان 1373، ش: 22.

طاهباز، سيروس، "چهره اي درخشان"، يادمان نيما يوشيج، تهران، 1368.

نراقي، فاطمه، "سخني پيرامون آرش"، آرش، تهران، 1359، دوره 5، ش: 1.

www.cgie.org.ir/ fa/article/232749 (مركز دائره المعارف بزرگ اسلامي، دانشنامه ايران، علي ميرانصاري، 1398/10/7)

نفیسه پویامنش (کارشناس سازماندهی مطبوعات)