زنان ایران تقریبا همزمان با شروع بیداری ایرانیان و نهضت مشروطه خواهی در پی کسب حقوق اجتماعی خود و تساوی در برخورداری از امتیازات مدنی بودند. این مطالب از راه های مختلف انجام می شد و یکی از مهمترین ابزارهای آن، انتشار نشریه بود. نشریه شکوفه، که به مدیریت خانم مریم عمید سمنانی ملقب به مزیّن السلطنه از سال 1292 شمسی منتشر می شد، دومین نشریه زنان ایران لقب گرفته است. تعداد کل شماره های منتشر شده از این نشریه 77 شماره است که 68 شماره از آن در آرشیو نشریات کتابخانه آستان قدس موجود است.

موضوعات محوری این نشریه به قرار زیر است: مسائل زنان ایران شامل سلامت جسمی زنان، آداب خانه داری، بچه داری و شوهرداری، دوری از خرافه، تشویق به تحصیل دختران به مدارس دخترانه (به جای مکتب)، تحصیل و آموزش دختران، اقتصاد ملی و توجه به خودکفایی (خرید اجناس داخلی و تحریم کالای وارداتی) و آگاه کردن زنان از اوضاع زنان مترقی غرب (زنان فعال و موثر)

اهمیت این نشریه به مبارزاتی است که زنان برای کسب اجازه تحصیل در مدارس نوین برپا کردند. این مبارزات به شکل انتشار مقاله در نشریات، جلب حمایت خیّرین برای ساخت مدرسه، تشکیل انجمن ها و حمایت از دختران بی بضاعت برای تحصیل رایگان صورت می گرفت. این نشریه در پوشش اخبار این مبارزات و نیز شکل دادن فرهنگ ایستادگی در برابر تفکر انزواطلبی زنان مقاومت زیادی کرده است. تلاش های خانم عمید سمنانی و همفکران او درنهایت منجر به پذیرش تفکر تحصیل دختران و باسواد شدن آنان در دهه های بعد شد.

این نشریه زن را موجودی قابل احترام و برابر با مرد از لحاظ شعور و قوه استدلال دانسته و اعتقاد داشته زنان با حفظ عفّت و دستورات شرع باید در مشاغل دولتی و خصوصی وارد شده و با تولید محصولات از جمله صنایع دستی به خودکفایی کشور کمک کرده و جلوی واردات انبوه کالاهای فرنگی را بگیرند.

زبان مطالب این نشریه ساده است و دلیلش آن است که مخاطب نشریه، عمدتا زنان هستند  که نسبت به مردان از آگاهی کمتری در آن دوران برخوردار بودند.

ارائه دهنده: علی سلیمانی (کارشناس مسئول تالار محققان مطبوعات)