منطقه خراسان در کشور، همواره مهد ادبیات و هنر و نویسندگی بوده و به تبع آن چاپ نشریات و تألیفات، و خلق آثار هنری زیادی در تاریخ خود به ثبت رسانیده است. یکی از اقدامات ماندگار در حوزه مطبوعات ِاین دیار، انتشار روزنامه «آفتاب شرق» با چند دهه فعالیت خبری‌ست که در سال ۱۳۰۳ ش. با مدیرمسئولی و صاحب‌امتیازی سید علیرضا آموزگار تأسیس شد. دفتر این روزنامه ابتدا در خیابان ارگ (امام‌خمینی  فعلی) بود، و سپس به میدان سوم اسفند (ده‌ دی فعلی) منتقل شد.

  سید علیرضا آموزگار متولد 1277 ش. در مشهد، و فرزند سید احمد متصدی بوده است. انتخاب نام فامیلی متصدی، به خاطر مسئولیتی بوده که پدرش در مسجد گوهرشاد داشته است. سید علیرضا که نام فامیل خود را به آموزگار تغییر داد، مدرسه رضوی و هیئت سادات رضوی را در مشهد تأسیس کرد. وی خادم کشیک سوم در حرم، و در امور خیریه فعال بوده است. علاوه بر آن ریاست انجمن روزنامه‌نگاران خراسان، و دارالترجمه شاهپور در مشهد را نیز به عهده داشته است. علیرضا آموزگار در سال 1333 ش. به علت بیماری درگذشت و در صحن نو در حرم امام رضا (ع) دفن شد.

 روزنامه آفتاب شرق در مقایسه با سایر نشریات کشور دارای چند خصوصیت منحصر به فرد است.که به آن ها اشاره می شود:

ـ این روزنامه بیشترین اعضای یک خانواده را در تشکیل و اداره خود دخیل کرده بود. افرادی شامل علیرضا آموزگار مدیر مسئول و صاحب امتیاز روزنامه، بعد از او همسرش نرگس آموزگار این مسئولیت را به عهده گرفت . اسماعیل برادر علیرضا آموزگار که با تخلص «ابن احمد» نویسنده روزنامه بوده است ، عبدالحسین و پرویز فرزندان مدیر مسئول، دختران عبدالحسین با نام های مهین دخت، گیتی، و آموزدخت آموزگار، و یکی از دامادهای خانواده که گاهی دست به قلم میبرد .

ـ  آفتاب شرق روزنامه‌ای ست که سه دوره تاریخی از قاجار تا جمهوری اسلامی فعال بوده است.

ـ از لحاظ میزان چاپ اخبار خراسان بزرگ، پر استناد ترین مطالب تحقیقات محلی  در این روزنامه

منتشر شده. زیرا روزنامه «خراسان» که یکی دیگر از روزنامه‌های مهم این دیار است، برخلاف آفتاب شرق بخشی از ظرفیت خود را به چاپ اخبار کشوری اختصاص می داده است.

ـ روزنامه آفتاب شرق بیش از نیم قرن به صورت مستمر انتشار یافته است به جز چند وقفه کوتاه و موقت.

   در مخزن مطبوعات آستان قدس رضوی مجموعة صحافی شده‌ای از 54 سال فعالیت این روزنامه، از شماره 8 در تاریخ  10 آبان 1303 ش. تا پایان انتشار آن در تاریخ 28 اسفند 1357 ش. وجود دارد. علاوه بر آن در آرشیو بخش تاریخ شفاهی  چندین ساعت مصاحبه با موضوع مطبوعات خراسان به انجام رسیده که اطلاعات قابل توجهی از تاریخ انتشار و نحوه فعالیت روزنامه آفتاب شرق به محققان ارائه می‌دهد. تنها یک مورد از آن،  12 جلسه گفتگو با علی اکبرقدس نهری‌ست که آخرین سردبیر این روزنامه بوده و به علت داشتن مسئولیت و همکاری طولانی با این روزنامه، یافته‌های دست اولی از ناگفته‌های روزنامه آفتاب شرق را انعکاس می‌دهد. با خانم‌ها گیتی، مهین‌دخت و آموزدخت دختران عبدالحسین آموزگار نیز چند جلسه به تفکیک مصاحبه شده است.

  فاصله انتشار این روزنامه با رویکرد سیاسی، اجتماعی، انتقادی و ادبی،  ابتدا به صورت هفتگی، بعد سه روز در هفته و سرانجام روزانه بوده است. محل نشر آن مشهد و زمانی که عبدالحسین آموزگار به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد، به تهران منتقل یافت، با پایان یافتن دوران نمایندگی وی، مجددا این روزنامه در مشهد منتشر شد.

تعداد صفحات این روزنامه 4 تا 6 صفحه، و قطع آن 34 در 51 بوده، با قیمت 6 شاهی. که بعدها به 2  و 5 ریال افزایش یافته است. ضمائمی با عنوان آفتاب شرق بانوان، آفتاب شرق جوانان و آفتاب شرق دانشجو داشته، و ویژه نامه‌هایی درباره اخبار اختصاصی شهرستان‌ها و یا به مناسبت هایی مثل سفر محمدرضا پهلوی به مشهد، و سالگرد انقلاب سفید منتشر می‌کرده است.

  برخی از شاهدان اظهار داشته‌اند که دو روزنامه آفتاب شرق و خراسان در طول فعالیت خود همواره در رقابت بوده‌اند. اما قدس نهری سردبیر آفتاب شرق در مصاحبه‌اش با تاریخ شفاهی اوضاع روزنامه خراسان را از نظر مالی و حرفه‌ای خیلی بهتر از آفتاب شرق می‌داند، و دلیل آن را نفوذ اجتماعی مدیر مسئول خراسان و حمایت بی دریغ دولتمردان از وی ذکر می کند. بخش زیادی از هزینه های روزنامه آفتاب شرق با چاپ آگهی های دولتی و شخصی تامین می شده است.

در بحبوحه انقلاب اسلامی در سال 1357ش. مسئولان روزنامه به دفعات از سوی افراد ناشناس تهدید شدند و سرانجام در تاریخ 9 بهمن همان سال، دفتر روزنامه و منابع آرشیوی آن توسط تظاهرکنندگان به آتش کشیده شد. انقلابیون، مدیران این روزنامه را وابسته ودست نشاندة حکومت پهلوی می‌دانستند. آخرین سردبیر روزنامه اذعان دارد که اغلب،  اخبار و گزارش‌هایی از سازمان امنیت و اطلاعات کشور به دفتر روزنامه می‌رسید که ما مکلف به انتشار آن بودیم. یکی از آن مطالب ارسالی، مقاله‌ای با عنوان «راز از پرده بیرون افتاد» بود که در سوم دی ماه 1357 انتشار یافت و در آن جملات توهین‌آمیزی نسبت به آیت‌الله خمینی و انقلابیون درج شده بود. این مقاله با تشبیه شعار مخالفان نظام به عوعوی سگان، این قیام را اتحاد نامقدس سرخ و سیاه نامیده بود.

 روزنامه آفتاب شرق بعد از آن اتفاق، فعالیت خود را  با چند روز تأخیر مجددأ شروع کرد بدون اینکه در اخبار و اطلاعات خود اشاره‌ای به حادثه آتش سوزی کند. اما علما و روحانیان مشهدی در اعتراض به چاپ این مقاله در کلاس‌های خود حاضر نشدند  و با اجتماع در مسجد ملاحیدر روزنامه آفتاب شرق را محکوم کردند.  با این وجود روزنامه به روش قبلی خود در سیاست وفادار میماند و 6 روز قبل از پیروزی انقلاب یعنی 16 بهمن 1357، در صفحه اول روزنامه با خط درشتی که نیمی از کل صفحه را به خود اختصاص داده، می‌نویسد: « خدایا عامل امنیت، سنبل ملیت و تکیه گاه ملت، شاهنشاه ایران را حفظ بفرما. در نیم ِدیگر صفحة روزنامه، تصویری از محمدرضا پهلوی در کنار ضریح امام رضا(ع) مشاهده می شودو

روزهای هفده و هجده بهمن روزنامه چاپ نمی‌شود و در روزهای نوزدهم و بیستم همان ماه که مقاومت نیروی نظامی حکومت پهلوی در هم شکسته شده، اخباری از تظاهرات و رویدادهای انقلابی در روزنامه به چاپ می‌رسد. بعد از آن،  آفتاب شرق از  29 بهمن  فعالیت پراکنده و غیر مستمری در مشهد داشته و سرانجام در 28 اسفند ماه 1357  با درج یک مطلب برای همیشه از دنیای مطبوعات خداحافظی می کند. و پرونده  پنجاه و اندی ساله این روزنامه به طور کلی بسته می شود.

ارائه: شکوه السادات سمیعی (کارشناس اسناد)