Document and Press Center Managment of Astan quds Razavi

واکنش روزنامه ها به قیام مردم تبریز در 29 بهمن 1356
۱۴۰۲-۱۱-۲۹
در حالی یک سال پایانی منهی به پیروزی انقلاب اسلامی، اعتراضات، راهپیماییهای مردمی و از سوی دیگر خشونت رژیم پهلوی شدت می گرفت. شهرستانها تاثیر بسزایی در موفقیت حرکت انقلابیون داشتند. قیام تبریز در 29 بهمن 56 گوشه ای از حضور اکثریت مردم است که با عکس العمل شدید رژیم روبرو شد.

نوزدهم دی 1356 مردم قم در اعتراض به مقاله توهین آمیز روزنامه اطلاعات به امام خمینی(ره) دست به تظاهرات گسترده ای زدند که از سوی رژیم شاه به خاک و خون کشیده شدند. این حرکت تاثیر بسزایی در شکل گیری اعتراضات مردمی در گوشه و کنار کشور داشت. مهمترین آن قیام ۲۹ بهمن سال ۱۳۵۶، تبریزاست، که یکی از نقاط عطف انقلاب محسوب می‌شود در بزرگداشت چهلمین روز شهدای ۱۹ دی شهر قم مجلس بزرگداشتی در تبریز برگزار شد. ساعت ۹ صبح روز ۲۹ بهمن 13۵۶، مردم جهت شرکت در مراسم مقابل مسجد قزل لی تجمع کردند و منتظر شروع مراسم بودند، در این حال، رئیس کلانتری تبریز دستور داد که در مسجد را ببندند و مردم این فرمان او را نادیده گرفتند. وی با لحن توهین آمیزی به مردم اعتراض می کند. مردم هم که تاب تحمل  اهانت به مسجد را نداشتند، حرکت او را بی جواب نگذاشتند. سر و صدا در بین مردم بلند شد و مردم به حرکت در آمدند. در این هنگام، نیروهای شهربانی شروع به تیراندازی کردند حرکت مردم به سمت مرکز شهر آغاز شد و جوانان پرشور و انقلابی با شعار «مرگ بر شاه» و «درود بر خمینی» خط قرمزها را شکستند. در این اقدام تعداد زیادی از مردم زخمی یا کشته شدند. در برخی روزنامه های وابسته به رژیم، از جمله روزنامه کیهان و روزنامه رستاخیز، تعداد شهدا را ۶ تا ۹ مورد ذکر کرده بودند.

روزنامه آیندگان که از ارکان دربار و دولت بود و زیر نظر داریوش همایون فعالیت می کرد روز بعد از واقعه حرکت مردم را به مارکسیستهای اسلامی نسبت داد و بدون اینکه از کشتار مردم صحبت کند  به خسارت مغازه ها و وسایط نقلیه پرداخته است. این روزنامه تیتر اصلی اش را این چنین نوشت: «حمله مارکسیستهای اسلامی به مغازه ها و بانکهای تبریز»

روزنامه کیهان تیتر زد:«درحوادث خونین تبریز 6 نفر کشته و125 نفر مجروح شدند» این روزنامه به خسارت های وارد شده به شهر تبریز اشاره می کند که درآن 73 بانک، 9 سینما، 2 ساختمان و 6 اتومبیل دولتی مورد حمله قرار گرفته یا آتش زده شده است. این روزنامه نیز قیام تبریز را به مارکسیتهای اسلامی نسبت دادند. از شعارهای مرگ بر شاه و درود بر خمینی تعبیر به شعارهای کمونیستی نموده است.

روزنامه اطلاعات پرتیراژترین روزنامه چاپ تهران صفحه اول روزنامه 30 بهمن ماه را به انعکاس ماجرای تبریز اختصاص داد. تیتر اصلی آن این عبارت بود: «اغتشاش عظیم و بلوای خونین دیروز و امروز تبریز» بدون اینکه اشاره ای به دلایل قیام و نحوه اتفاق این رویداد داشته باشند از نگاه آمار و ارقام به خسارت ها و اتفاقات روی داده پرداخته است.

روزنامه «رستاخیز» وابسته حزب رستاخیز که زیر نظر شاه اداره می شد در تیتری کوچک فقط نوشت:«چند گروه در تبریز به بانکها و مغازه ها حمله کردند» در این روز و روزهای بعد کمترین اطلاعات و اخبار از این حادثه در روزنامه رستاخیز دیده می شود.

روزنامه «پیغام امروز» در تهران هم نوشت: «آشوبگران در تبریز به بانکها و موسسات علمی و فرهنگی و رفاهی حمله کردند و چند مغازه و سینما را به آتش کشیدند»

روزنامه کیهان تصاویر متعددی از خسارتها چاپ کرده اما از درگیری ها و جمعیت حاضر در تظاهرات هیچ تصویری دیده نمی شود.

روزنامه ها روز بعد از واقعه آمار کشتار را 6 نفر اعلام کردند. روزنامه کیهان به نقل از آتش نشانی اعلام کرد 134 نقطه شهر دچار آتش سوزی شده است. همین روزنامه چند روز بعد به نقل از شهربانی اعلام کرد 250 نفر از متهمان این حادثه در تبریز دستگیر شدند.

 اما نکته مهم که پوشش این اتفاق در تمام روزنامه ها تقریبا مشابه هم بوده و انتساب آن از جانب تمام روزنامه های در حال انتشار به مارکسیستهای اسلامی بود که اصلا قابل پذیرش نیست  چرا که حرکت گسترده مردم تبریز در اکثر نقاط شهر مشهد که شعارهای انقلابی سر داده بودند و اعتراضشان به حرکت و جنایتی بود که عوامل رژیم خود آغاز کننده آن بودند. یکی از نمایندگان تهران در مجلس شورای ملی به خبرنگار کیهان می گوید اینها ایرانی نیستند و معلوم نیست از کجا شناسنامه ایرانی بدست آوردند. نماینده تبریز هم می گوید عده ای که سنین آنها زیر بیست سال بود در خیابانها به راه افتادند و بانکها و پارکینگ ها را آتش زدند.

روزنامه «نوید» که وابسته به حزب توده بود و مقر آن در سوئد بود اما به صورت غیر قانونی در ایران چاپ و توزیع می شد. روز یکشنبه 30 بهمن 1356 ویژه نامه ای چاپ کرد و در آن به شرح ماجرا پرداخت. تیتر اصلی این هفته نامه این بود: «قتل عام ده ها آزادیخواه در تبریز» این روزنامه گزارش می دهد: «دیروز رژیم شاه خون شهدای قم را با خون شهدای تبریز شست. دیروز یکبار دیگر دولت مدعی مشروطه، فرزندان ستارخان و باقرخان و حیدر عمو اوغلی را در قلب سنگر مشروطیت ایران به خاک و خون کشید.... خبرنگاران نوید که دوش به دوش مردم در جهاد خونین و دهشتناک آنان طی بیش از 10 ساعت ستیز جانانه تفنگ ها و سپس تانکها و مسلسل ها شرکت داشتند... شعارها بر دیکتاتور و دیکتاتوری می تاخت، مردم مجازات قاتلان شهدای قم را می خواستند، آزادی زندانیان سیاسی را آواز می دادند و بازگش آیت الله خمینی را به مثابه سمبل مبارزه می خواستند... همین که صدای گلوله ها در شهر طنین انداخت هزاران تن از مردم با چوب و چماق و سنگ به حمله متقابل دست زدند. در خیابان کورش، خیابان دانشسرا، ..... جمعیبت با قزاقان مسلح شاه به هم گره خوردند. چوب در برابر گلوله، مشت در برابر مسلسل .... تظاهرکنندگان خشمگین کامیون های پلیس را آتش زدند، موتور سیکلت های پلیس را آتش زدند.... حزب رستاخیز را این لانه موشها و خفاشها را آتش زدند .... در بحبوحه هجوم و مقاومت، هلی کوپترهای نظامی و هواپیماهای شکاری و بمب افکن برای مرعوب کردن طاغیان تبریز بر فراز شهر به حرکت در آمدند ... تبریز دیشب یک شهر اشغال شده بود. تعیین آمار دقیق تلفات بسیار سنگین نبرد دیروز هنوز دشوار است.»

گنجینه رضوی که یکی از بزرگترین آرشیوهای مطبوعاتی ایران را در اختیار دارد تعدادی از روزنامه که همزمان با واقعه 29 بهمن 1356 تبریز منتشر شده در این آرشیو بررسی  نموده و بر اساس آن مشخص شد که تنها روزنامه های اطلاعات، کیهان، آیندگان، رستاخیز و نوید این واقعه را پوشش داده اند که در این میان تنها روزنامه نوید به پوشش آن از جانب انقلابیون پرداخته و از آن سو تمام روزنامه های دیگر آنچه به نفع رژیم بوده را چاپ و منتشر کرده اند. البته نسخه هایی از روزنامه های «خراسان»، «پارس» شیراز، «فریاد گیلان»، «بهار ایران» شیراز، «راه نجات» اصفهان، «بازار» در گنجینه رضوی موجود است که هیچ مطلبی را در این زمینه منتشر  نکرده اند.

 

افزودن دیدگاه جدید:

متن ساده

HTML محدود

Image CAPTCHA
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید