مخازن مطبوعات

۱۳۹۵-۱۰-۰۵

واحد مخازن آرشیوی نشریات

تمامی نشریات ادواری که تهیه و صحافی شده اند به مخزن ارسال و در آنجا به ترتیب الفبایی چیده و نگه داری می شوند و توسط کتابداران مخزن برای مطالعه پژوهشگران به تالار های محققان مطبوعات ارائه می گردند.
هر نشریه پس از طی مراحل آماده سازی، صحافی و ثبت در دفاتر اموالی برای حفاظت و ارائه خدمات باید در مخازن آرشیوی که از شرایط استاندارد(دما و رطوبت و امنیت) برخوردار باشد، نگهداری شود. برای قرار گرفتن نشریات در مخزن آرشیو این شرایط رعایت شده است:
- روش چیدن نشریات « الفبایی عنوان» است.
- مجلات ،روزنامه ها ،هفته نامه ها،سالنامه ها با توجه به تفاوت قطع،شکل و محتوا، به تفکیک از یکدیگر در مخازن جداگانه چیده شده اند.
- قفسه های روزنامه و مجله از یکدیگر جدا می باشند. عرض قفسه برای روزنامه 50 الی 60 سانت و برای مجلات 25 الی 30 سانت است.

مجموع نشریات ادواری موجود در مخازن مطبوعات سازمان بیش از 881/28 عنوان می شود که شامل 713/772/1 نسخه می گردد. وضعیت هریک از مخازن به تفکیک به شرح ذیل می باشد:

1- مخزن مجله های فارسی- عربی- اردو:

مجله نشریه ای است که با عنوان مشخص به صورت شماره های پیاپی و با فاصله زمانی معین (هفتگی، دو هفتگی، ماهانه، دو ماهانه، فصلی، شش ماهه، یا گاه به گاه) منشر شده و حاوی مقالاتی در باره موضوعات مختلف می باشد.
مخزن مجلات سازمان دارای 246/10 عنوان مجله فارسی، عربی و اردو می باشد که بیش از 000/382 نسخه موجودی را تشکیل و به لحاظ تعداد مجلد 360/33 جلد صحافی شده از مجله ها در این مخزن نگهداری می گردد.
قدیمی ترین مجله موجود به زبان فارسی ((مجله فلاحت مظفری)) مربوط به سال 1318 هجری قمری می باشد و قدیمی ترین مجله موجود به زبان عربی ((مجله المقتطف)) چاپ قاهره (مصر) مربوط به سال 1876 میلادی می باشد.

2- مخزن روزنامه و هفته نامه ها:

روزنامه نام عمومی نشریاتی است که برای انتشار اخبار،نظرها و اعلانات و اطلاعات دیگر در فواصل زمانی معین در صبح یا عصر هر روز و یا در 2 نوبت انتشار می یابند و در باره موضوعات روز بحث می کنند.
هفته نامه نشریه ای است با عنوان مشخص که به صورت پیاپی در فاصله زمانی یک تا دو هفته منتشر می شود و به لحاظ قطع به روزنامه نزدیکتر است.
مخزن روزنامه ها و هفته نامه ها حاوی 010/4 عنوان است که بیش از 000/200/1 نسخه را در 000/15 جلد صحافی شده و 250 هزار نسخه صحافی نشده در بر می گیرد.
قدیمی ترین روزنامه موجود به مفهوم امروزی((روزنامه ایران)) مربوط به سال 1288قمری می باشد. قدیمی ترین هفته نامه موجود ((روزنامه وقایع اتفاقیه)) اولین نشریه رسمی چاپ ایران در سال 1267 هجری قمری می باشد.

3- مخزن سالنامه و سالنما ها:

سالنامه ها منابعی هستند که به طور مرتب و سالانه منتشر می گردند و خلاصه ای از اطلاعات، رویدادها و آمار آن سال را ارائه می دهند.
تقویم یا سالنما نشریه ای است که ایام سال ، خلاصه ای از وقایع و اتفاقات مربوط به کشورها، شخصیت ها، حوادث و مطالب مختلف، داده‌های ستاره‌شناسی و اطلاعات مختلف آماری مانند ساعت طلوع و غروب خورشید و ماه، تقویم کاری یک سازمان و تبدیل سال، ماه و روز های شمسی و قمری و میلادی را ذکر کرده است.
مخزن سالنامه ها و تقویم ها شامل 675 عنوان است که بالغ بر 114/1 نسخه را در برمی گیرد. قدیمی ترین سالنامه موجود به زبان فارسی(( سالنامه ایران)) مربوط به سال 1290 هجری قمری است. قدیمی ترین تقویم موجود در مخزن((تقویم فارسی میرزا محمود خان نجم الملک)) مربوط به 1290 هجری شمسی است.

4- مخزن نشریات لاتین:

شامل مجله و روزنامه های لاتین می باشد که در داخل و خارج از کشور به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی و ... منتشر و به صورت خریداری، اشتراک و اهدایی جذب شده اند.
در حال حاضر در این مجموعه بیش از 230/5 عنوان نشریه لاتین وجود دارد که 350/4 عنوان آن به زبان انگلیسی است. از نظر موضوعی، حوزه پزشکی بیشترین تعداد عناوین نشریات لاتین را با بیش از 200/2 عنوان به خود اختصاص داده است. این مجموعه شامل بیش از 000/116 نسخه می گردد. قدیمی ترین نشریه های لاتین ((The Illusterated London News)) مربوط به سال 1875 میلادی به زبان انگلیسی چاپ لندن و نشریه ((Echo de perse)) مربوط به سال 1885 میلادی، اولین نشریه فرانسوی زبان چاپ ایران در دوره قاجار است که جزء منابع نفیس و منحصر بفرد آرشیو هستند.

5- مخزن مجموعه مطبوعاتی استاد محمد گلبن:

مجموعه مطبوعاتی فوق که شامل مجلات، روزنامه ها، سالنامه های قدیمی و جدید است در سال 1382 پس از رایزنی با مرحوم گلبن که از مجموعه داران و محققان حوزه مطبوعات بودند، خریداری و در مخزنی به نام خود ایشان آرشیو شده است.
مجموعه استاد گلبن شامل 584/1 عنوان نشریه است که بالغ بر 000/58 نسخه را در بر می گیرد. با جذب این مجموعه بیش از 400 عنوان به آرشیو افزوده شد و حدود 000/15 شماره از کسری های آرشیو تامین گردید. قدیمی ترین نشریه موجود در این مخزن((روزنامه وقایع اتفاقیه)) مربوط به سال 1267 هجری قمری می باشد.
از نفایسی که در مجموعه ایشان به چشم می خورد می توان به اولین نشریه فرانسوی زبان چاپ ایران به نام((Eco do Press)) که هیچ نسخه ای غیر از آن در آرشیو های جهان شناسایی نشده است، کاملترین دوره مجله کیهان ورزشی در ایران و بسیاری از نشریات قدیمی دیگر اشاره نمود.

6- مخزن مطبوعات وقفی استاد سید فرید قاسمی:

مجموعه استاد سید فرید قاسمی: در سال 1392 جذب شده است. بالغ بر 914/1 عنوان و بیش از 500/36 نسخه است. این مجموعه 379 عنوان جدید به مجموعه آرشیو اضافه و حدود 000/19 شماره از کسری های آرشیو را تأمین نموده است. از نکات حائز اهمیت در این مجموعه وجود تصویری از نشریه "کاغذ اخبار" اولین نشریه ادواری ایران است که به همت میرزا صالح شیرازی در سال 1253 قمری منتشر شده است. همچنین تصویری از دومین نشریه ادواری ایران بنام "زاهر یرادی باهرا" چاپ سال 1265 قمری به زبان آشوری که در ارومیه چاپ می شد، نیز در این مجموعه قرار دارد. جذب بیش از 200 عنوان نشریه مربوط به استان لرستان، جذب نشریات نفیسی چون آژنگ، آسیا، روز نو، زمان، سیاست ما، صدای لرستان، یزدان و مجله های آتش، خوشه، کانون خنده، ماه نو از ویژگیهای این مجموعه است.

7- مخزن نشریات دانشچویی:

شامل 522/7 عنوان که شامل 300/26 نسخه می شود، بیش از 55 درصد این مجموعه مربوط به استان های تهران، خراسان، اصفهان و آذربایجان و فارس و 45 درصد باقیمانده مربوط به سایر استان های ایران می باشد. اکثر این نشریات از دانشگاه هایی همچون دانشگاه تهران، خوارزمی(تربیت معلم تهران سابق)، فردوسی مشهد، صنعت شریف، صنعتی امیرکبیر، اصفهان، تبریز، بوعلی سینای همدان، الزهرا(س) ، دانشگاه اردبیل و ... است. بیش از 80 درصد این مجموعه پیو مذاکره و در قالب تفاهم نامه با وزارت علوم تحقیقات و فناوری در سال 1391 جذب شده است. بزرگترین آرشیو نشریات دانشجویی کشور متعلق به آرشیو مطبوعات کتابخانه آستان قدس رضوی است.

8- مخزن نشریات الکترونیکی:

نشریاتی هستند با خصوصیات نشریات چاپی که به شکل الکترونیکی منتشر می شوند. ممکن است با استفاده از دیسک نوری یا سایر رسانه های الکترونیکی قابل حمل و یا به صورت درون خطی و از طریق شبکه های رایانه ای و اینترنت منتشر و توزیع گردد.
اهمیت و ضرورت دیجیتال سازی نشریات:سرعت بازیابی اطلاعات، دسترسی و جستجوی همزمان از چند دوره یک نشریه و مطالعه متن کامل مقالات باعث صرفه جویی در وقت کاربران می شود، علاوه برآن نسخه الکترونیکی، به عنوان نسخه پشتیبان نشریات چاپی محسوب می شود که اطلاعات فراهم شده را در برابر هر گونه بلایایی بیمه خواهد نمود.
شامل 973/ 9 عنوان است که شامل بیش از 000/565 نسخه الکترونیکی می شود. این مجموعه شامل نسخه های دیجیتالی تهیه شده از ناشران و مجموعه داران و همچنین اسکن نسخه های چاپی موجود در گروه مطبوعات سازمان می باشد. روند دیجیتال سازی تعداد 405 عنوان نشریه جدید را به آرشیو اضافه کرده که فقط نسخه الکترونیکی آن موجود می باشد و دسترسی به نسخه چاپی نداریم. ضمن این که بیش از 000/10 شماره نشریه نیز تنها نسخه الکترونیکی را داریم.

9- مخزن بریده جراید:

فعالیتی جدید در حوزه مطبوعات و خدمات به محققان است که با گردآوری اطلاعات حوزه ها یا موضوعات خاص علاوه بر تسهیل و تسریع خدمات به محققان، ارائه خدمات اصل منابع شامل مجله، روزنامه و سالنامه محدود خواهد شد و در نتیجه حفاظت و امنیت آنها افزایش می یابد.
مخزن بریده جراید که با تکیه بر بریده های جراید درون سازمانی ، روابط عمومی کل آستان قدس رضوی و جراید اهدایی موسسه مطبوعاتی ایران پایه گذاری شده است. بالغ بر 1میلیون برگ بریده جراید را در خود جای داده است.

برچسب ها:

مخازن مطبوعات