اسناد دیداری و شنیداری
۱۳۹۴-۰۹-۱۲
اسناد دیداری و شنیداری
مدیریت امور اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در راستای وظیفه خود که گردآوری، سازماندهی و ارائه خدمات اسناد تاریخی به محققان و دانش پژوهان می باشد اقدام به تشکیل مجموعه اسناد دیداری و شنیداری در بخش مخزن اسناد نموده است. هر چند منابع دیداری شنیداری محصول تکنولوژی ودانش دو قرن اخیر می باشند اما بواسطه دربرداشتن وثبت وضبط وقایع ورویدادهای مربوط به تاریخ معاصر ایران وجهان بر روی این مواد از اهمیت قابل توجهی برخوردار می باشند.
مواد شنیداری
صفحه گرامافون:
گرامافون یا فونوگراف وسیله ای است که برای تولید مجدد صداهایی که قبلا روی صفحاتی ضبط شده اند مورد استفاده قرار می گیردو تاریخچه اختراع آن توسط توماس ادیسون به سال 1877میلادی می رسد. صفحات گرامافون در این مدیریت از سه نوع33 و 45 و 78 دور در دقیقه می باشند. کل موجودی به تعداد 11500 حلقه است که تقریبا همه آنها سالم بوده و قابلیت بازشنوایی دارند. قدیمی ترین صداهای ضبط شده متعلق به این دسته از مواد باشد. محتوای صفحات گرامافون بطور کلی شامل موارد ذیل است:
• قرآن کریم
• سخنرانی های رجال
• مراسم عزاداری و شبیه خوانی
• موسیقی سنتی ایرانی
• آموزش زبانهای فارسی و فرانسه و انگلیسی
• سخنرانی های رجال سیاسی جهان
صفحات گرامافون برای نگهداری شرایط ویژه ای را می طلبند این منابع به دلیل آنکه مدت زمان نسبتا زیادی از تولید آنها می گذرد، حساس بوده در معرض خطر آسیب دیدگی قرار دارند، این مواد به حرارت و رطوبت حساس بوده و در صورت قرار گرفتن در چنین محیط هایی ضربه پذیر می شوند.
بهتر است صفحات گراموفونِ 33 دور، 45 دور و 78 دور در جعبه های جداگانه نگهداری شود زیرا این انواع به لحاظ جنس با یکدیگر متفاوتند.
همچنین طرز صحیح نگهداری آنها به صورت ایستاده و در داخل جعبه های مخصوص این مواد است.
کارتریج:
در داخل یک جعبه پلاستیکی دو سر نوار به نحوی بهم چسبیده اند که تشکیل یک حلقه بی انتها را می دهند. بدین ترتیب امکان برگرداندن نوار بدون چرخاندن مجدد آن را فراهم می آورد. در حال حاضر این ماده منسوخ شده است و فقط کاربرد تبلیغاتی دارد که پیامی را مرتبا تکرار می کند.
محتوای این کارتریج ها بطور کلی تاریخچه موسیقی اصیل سنتی و آموزش زبان فرانسه است که جمعا" حدود 188 عدد می باشند.
نوار ریلی صوتی:
این نوارها پلاستیکی و از جنس دی استات پلی استر یا p. v. c می باشد که با ماده ای مغناطیسی مثل اکسید آهن یا کروم پوشانده شده است. ابعاد نوارهای مغناطیسی صدا عبارتند از:
• نوار با پهنای یک چهارم اینچ
• نوار با پهنای یک سوم اینچ
• نوار با پهنای دو اینچ
• تعداد این دسته از نوارها شامل 400 حلقه نوار می باشد که محتویات غالب آنها موضوعات تلاوت قرآن ، موسیقی سنتی و پاپ و آموزش زبانهای خارجی می باشد.
نوار کاست:
نوارهای کاست در بخش مخزن این مدیریت به دو شیوه تهیه می شود:
الف: اهداء یا خریداری از اشخاص حقیقی یا حقوقی
ب: دریافت از بخش تاریخ شفاهی
بخش تاریخ شفاهی نوار کاستهای مربوط به مصاحبه انجام شده را پس از پیاده سازی متن به این بخش ارسال می نماید. روی هم رفته در حال حاضر موجودی کل نوارهای کاست در این بخش بیش از 3000 حلقه می باشد که محتوای آنها شامل موارد ذیل است:
بهتر است صفحات گراموفونِ 33 دور، 45 دور و 78 دور در جعبه های جداگانه نگهداری شود زیرا این انواع به لحاظ جنس با یکدیگر متفاوتند.
همچنین طرز صحیح نگهداری آنها به صورت ایستاده و در داخل جعبه های مخصوص این مواد است.
کارتریج:
در داخل یک جعبه پلاستیکی دو سر نوار به نحوی بهم چسبیده اند که تشکیل یک حلقه بی انتها را می دهند. بدین ترتیب امکان برگرداندن نوار بدون چرخاندن مجدد آن را فراهم می آورد. در حال حاضر این ماده منسوخ شده است و فقط کاربرد تبلیغاتی دارد که پیامی را مرتبا تکرار می کند.
محتوای این کارتریج ها بطور کلی تاریخچه موسیقی اصیل سنتی و آموزش زبان فرانسه است که جمعا" حدود 188 عدد می باشند.
نوار ریلی صوتی:
این نوارها پلاستیکی و از جنس دی استات پلی استر یا p. v. c می باشد که با ماده ای مغناطیسی مثل اکسید آهن یا کروم پوشانده شده است. ابعاد نوارهای مغناطیسی صدا عبارتند از:
• نوار با پهنای یک چهارم اینچ
• نوار با پهنای یک سوم اینچ
• نوار با پهنای دو اینچ
• تعداد این دسته از نوارها شامل 400 حلقه نوار می باشد که محتویات غالب آنها موضوعات تلاوت قرآن ، موسیقی سنتی و پاپ و آموزش زبانهای خارجی می باشد.
نوار کاست:
نوارهای کاست در بخش مخزن این مدیریت به دو شیوه تهیه می شود:
الف: اهداء یا خریداری از اشخاص حقیقی یا حقوقی
ب: دریافت از بخش تاریخ شفاهی
بخش تاریخ شفاهی نوار کاستهای مربوط به مصاحبه انجام شده را پس از پیاده سازی متن به این بخش ارسال می نماید. روی هم رفته در حال حاضر موجودی کل نوارهای کاست در این بخش بیش از 3000 حلقه می باشد که محتوای آنها شامل موارد ذیل است:
• تاریخ آستان قدس رضوی
• تاریخ مشهد
• تاریخ انقلاب اسلامی
• شرح حال بزرگان معاصر
* سخنرانی های مذهبی و سیاسی
• تاریخ جنگ تحمیلی
* تاریخ شهرستانهای استان خراسان
مواد دیداری:
این مجموعه شامل انواع ذیل می شود:
فیلم پروژکتوری 8 میلی متری - فیلم پروژکتوری 16میلی متری - ویدیو کاست بتا کم – ویدئو کاست وی اچ اس – ویدئوکاست – یوماتیک (umatic ) دی وی کم - لوح فشرده
فیلم پروژکتوری:
ماده ایست با صدا یا بدون صدا حاوی یک سلسله تصویر که وقتی به وسیله دستگاه مخصوص روی پرده انداخته شود تصویر حرکت را القاء می کند. این فیلمها در این ابعاد موجود می باشد:
فیلم با پهنای 70 میلی متر-فیلم با پهنای 35 میلی متر-فیلم با پهنای 8 میلی متر کل موجودی: 324 حلقه
• تاریخ مشهد
• تاریخ انقلاب اسلامی
• شرح حال بزرگان معاصر
* سخنرانی های مذهبی و سیاسی
• تاریخ جنگ تحمیلی
* تاریخ شهرستانهای استان خراسان
مواد دیداری:
این مجموعه شامل انواع ذیل می شود:
فیلم پروژکتوری 8 میلی متری - فیلم پروژکتوری 16میلی متری - ویدیو کاست بتا کم – ویدئو کاست وی اچ اس – ویدئوکاست – یوماتیک (umatic ) دی وی کم - لوح فشرده
فیلم پروژکتوری:
ماده ایست با صدا یا بدون صدا حاوی یک سلسله تصویر که وقتی به وسیله دستگاه مخصوص روی پرده انداخته شود تصویر حرکت را القاء می کند. این فیلمها در این ابعاد موجود می باشد:
فیلم با پهنای 70 میلی متر-فیلم با پهنای 35 میلی متر-فیلم با پهنای 8 میلی متر کل موجودی: 324 حلقه
محتوی فیلها:
* خانواده ها و رجال قدیمی ایران
* بازدید رجال سیاسی کشورهای دیگر از ایران
* نمایش نقاط تفریحی و توریستی جهان
* فیلم مستند علمی و تاریخی
ویدیو کاست بتاکم:
درون جعبه ای کار گذاشته شده و از حلقه و دور حلقه دیگری می پیچد. مدت ویدئو کاستها از 20 دقیقه تا 3 ساعت متغیر است. موجودی ویدئو کاستهای بتاکم: 340 حلقه
محتوی: تصویر برداری از مراحل تعویض ضریح مطهر امام رضا (ع) و سایر تاسسیسات زیربنایی آستان قدس.
ویدئو کاست یوماتیک:
تعداد این نواره حدود 103 حلقه می باشد که توسط مرکز آفرینشها از قسمتها وسازمانهای مختلف آستان قدس بویژه مراحل مختلف توسعه و نوسازی فضای پیرامون حرم مطهر تصویر برداری گردیده است.
ویدیو کاست وی اچ اس:
عمده اسنادی که در قالب ویدئو کاست وی اچ اس به این واحد منتقل می شود محصول مصاحبه های صورت گرفته در بخش تاریخ شفاهی است. تعداد کمی نیز از راه اهدا یا ارسال از سوی اشخاص حقیقی یا حقوقی گردآوری می شود. درحال حاضر تعداد ویدئو کاست های وی اچ اس این مجموعه بیش از 1000 حلقه می باشد.
نوارهای دی وی کم:
این نوع منابع در سایزهای مختلف هستند. تعداد 70 حلقه از این نوع منابع اهدائی مرکز آفرینشها می باشد. بیش از 800 حلقه آن حاصل مصاحبه های بخش تاریخ شفاهی می باشد و بیش از 2000 حلقه شامل نوارهای ارسالی از سازمانهای وابسته به آستان قدس به ویژه معاونت تبلیغات در مورد برنامه های دینی در حوزه حرم مطهر می باشد. در مجموع از این نوع نوارها نزدیک به 3000حلقه در آرشیو دیداری و شنیداری موجود است.
لوح های فشرده:
برخی از اسناد اهدایی بصورت تصویر می باشد یعنی اهدا کننده به هر دلیل مایل به اهدا اصل آن نیست ولی حاضر است اسناد را امانت داده تا از آنها تصویر (اسکن) تهیه شود. تصاویر تهیه شده به این طریق، بر روی لوح فشرده نگهداری می شود ؛ در برخی موارد نیز اهدا کننده قبلا از اسنادش تصویر تهیه کرده و آنها را بر روی لوح فشرده اهدا می نماید. برخی نیز مربوط به برگزاری همایشها وسمینارهای سازمانها و مراکز مختلف دولتی می باشد. تعداد این گروه از مواد که شامل «سی دی» و« دی وی دی » می شود بالغ بر 1800 حلقه می باشد.
تهیه فایل دیجیتال:
در راستای حفظ و نگهداری ، سهولت در دسترسی و جلوگیری از مراجعه مکرر به اصل منابع و ارائه خدمات مطلوب از منابع قدیمی اسناد دیداری شنیداری که امکانات تبدیل آنها وجود دارد، فایل دیجیتال تهیه می گردد. با وجود امکانات محدود موجود تاکنون برای بخش قابل توجهی از نوارهای وی .اچ.اس. و کاستهای صوتی نسخه دیجیتال تهیه شده است.
دعوت از محققان و مجموعه داران
مدیریت امور اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها ومرکز اسناد آستان قدس رضوی از تمامی مالکان اسناد در هر قالبی ( مکتوب، تصویری و دیداری و شنیداری ) دعوت می نماید تا هم برای اطمینان از جاودانه شدن اسنادشان و هم برای بهرمند شدن از عنایات حضرت ثامن الحجج اسناد خود را به این مدیریت اهداء نمایند.
* خانواده ها و رجال قدیمی ایران
* بازدید رجال سیاسی کشورهای دیگر از ایران
* نمایش نقاط تفریحی و توریستی جهان
* فیلم مستند علمی و تاریخی
ویدیو کاست بتاکم:
درون جعبه ای کار گذاشته شده و از حلقه و دور حلقه دیگری می پیچد. مدت ویدئو کاستها از 20 دقیقه تا 3 ساعت متغیر است. موجودی ویدئو کاستهای بتاکم: 340 حلقه
محتوی: تصویر برداری از مراحل تعویض ضریح مطهر امام رضا (ع) و سایر تاسسیسات زیربنایی آستان قدس.
ویدئو کاست یوماتیک:
تعداد این نواره حدود 103 حلقه می باشد که توسط مرکز آفرینشها از قسمتها وسازمانهای مختلف آستان قدس بویژه مراحل مختلف توسعه و نوسازی فضای پیرامون حرم مطهر تصویر برداری گردیده است.
ویدیو کاست وی اچ اس:
عمده اسنادی که در قالب ویدئو کاست وی اچ اس به این واحد منتقل می شود محصول مصاحبه های صورت گرفته در بخش تاریخ شفاهی است. تعداد کمی نیز از راه اهدا یا ارسال از سوی اشخاص حقیقی یا حقوقی گردآوری می شود. درحال حاضر تعداد ویدئو کاست های وی اچ اس این مجموعه بیش از 1000 حلقه می باشد.
نوارهای دی وی کم:
این نوع منابع در سایزهای مختلف هستند. تعداد 70 حلقه از این نوع منابع اهدائی مرکز آفرینشها می باشد. بیش از 800 حلقه آن حاصل مصاحبه های بخش تاریخ شفاهی می باشد و بیش از 2000 حلقه شامل نوارهای ارسالی از سازمانهای وابسته به آستان قدس به ویژه معاونت تبلیغات در مورد برنامه های دینی در حوزه حرم مطهر می باشد. در مجموع از این نوع نوارها نزدیک به 3000حلقه در آرشیو دیداری و شنیداری موجود است.
لوح های فشرده:
برخی از اسناد اهدایی بصورت تصویر می باشد یعنی اهدا کننده به هر دلیل مایل به اهدا اصل آن نیست ولی حاضر است اسناد را امانت داده تا از آنها تصویر (اسکن) تهیه شود. تصاویر تهیه شده به این طریق، بر روی لوح فشرده نگهداری می شود ؛ در برخی موارد نیز اهدا کننده قبلا از اسنادش تصویر تهیه کرده و آنها را بر روی لوح فشرده اهدا می نماید. برخی نیز مربوط به برگزاری همایشها وسمینارهای سازمانها و مراکز مختلف دولتی می باشد. تعداد این گروه از مواد که شامل «سی دی» و« دی وی دی » می شود بالغ بر 1800 حلقه می باشد.
تهیه فایل دیجیتال:
در راستای حفظ و نگهداری ، سهولت در دسترسی و جلوگیری از مراجعه مکرر به اصل منابع و ارائه خدمات مطلوب از منابع قدیمی اسناد دیداری شنیداری که امکانات تبدیل آنها وجود دارد، فایل دیجیتال تهیه می گردد. با وجود امکانات محدود موجود تاکنون برای بخش قابل توجهی از نوارهای وی .اچ.اس. و کاستهای صوتی نسخه دیجیتال تهیه شده است.
دعوت از محققان و مجموعه داران
مدیریت امور اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها ومرکز اسناد آستان قدس رضوی از تمامی مالکان اسناد در هر قالبی ( مکتوب، تصویری و دیداری و شنیداری ) دعوت می نماید تا هم برای اطمینان از جاودانه شدن اسنادشان و هم برای بهرمند شدن از عنایات حضرت ثامن الحجج اسناد خود را به این مدیریت اهداء نمایند.
افزودن دیدگاه جدید:
فصلنامه،پژوهشنامه مطالعات آرشیوی
فصلنامه ای است علمی–تخصصی درحوزه اسناد مکتوب وشفاهی که قصد دارد پژوهش هایی را باتکیه براسناد موجود در آستان قدس و سایر مراکز آرشیوی منتشرکند.
