به مناسبت 7 اردیبهشت روز ایمنی حمل و نقل
برگی از تاریخ: ورود نخستین اتومبیل به مشهد در سال 1292 خورشیدی؛
۱۴۰۱-۰۲-۰۷
برگی از تاریخ:
ورود نخستین اتومبیل به مشهد در سال 1292 خورشیدی؛
به مناسبت روز حمل و نقل و رانندگان، 26 آذر
ورود نخستین اتومبیل به مشهد در سال 1292 خورشیدی؛
به مناسبت روز حمل و نقل و رانندگان، 26 آذر
گردآوری و تنظیم: سید مهدی سید قطبی
ورود اتومبیل (ماشین دودی) به عنوان نخستین خودروی عمومی برون‌شهری در دوران قاجار اتفاق افتاد.. اکنون 113 سال از ورود نخستین اتومبیل به ایران می‌گذرد. در 20 شعبان 1318 قمری برابر 21 آذر 1279 خورشیدی (مطابق سال 1900 میلادی) همزمان با سلطنت مظفرالدین‌شاه قاجار، نخستین جفت از اتومبیل‌های رنو که از سوی مظفرالدین‌شاه در پاریس خریداری شده بود، از مسیر روسیه و دریای خزر به‌وسیله راه‌آهن و کشتی به ایران رسید. این اتفاق تقریبا همزمان با ساخت نخستین اتومبیل‌هایی بود که به شکلی امروزی ساخته شدند. بر اساس روایت‌های نقل شده، یکی از این دو اتومبیل در میانه راه به‌علت نقص فنی و مشکلات حمل برای همیشه می‌ماند و دیگری هنگام ترور نافرجام محمدعلی‌شاه در دوشان‌تپه با نارنجک منفجر می‌شود اما مسیر انزلی، رشت و قزوین راهی شد تا پای اتومبیل به ایران باز شود.
به جز دربار، سیاحان و سفیران اروپایی نیز نخستین اتومبیل‌ها را وارد ایران کردند اما بعدها در میان سیاستمداران، ملاکین بزرگ و تجار سرشناس به‌ویژه تجار بوشهری همچون حاج امین‌التجار و معین‌التجار بوشهری و دیگر تاجران یزدی، شیرازی و کرمانی خرید اتومبیل رایج شد که به‌نوعی نشانه اشرافیت و وسیله‌ای برای چشم‌هم‌چشمی آن‌ها بود.
بعد از تهران، 13 سال طول کشید تا اتومبیلی وارد مشهد بشود. از ورود نخستین اتومبیل به مشهد یک قرن می گذرد. شرح ورود اولین اتومبیل به مشهد در روزنامه ارزشمند نوبهار، مهمترین نشریه دوره قاجار به نگارش ملک الشعرای بهار چنین است:
«چند روز قبل] 1 صفر 1332 قمری برابر 9 دی 1392 خورشیدی مطابق 30 دسامبر 1913 میلادی[ یک دستگاه اتومبیل از راه طهران وارد مشهد شد. این اول اتومبیلی است که به خراسان آمده و مقدم آن را باید محترم شمرد. زیرا شمایل میمون اتومبیل دلیل هیکل مقدس ماشین‌های بخاری و ترنهای زیبنده است.
می توانیم امیدوار شویم که انشاء الله بزودی از همین راه راه آهن به طرف ما نزدیک شود.
صاحب اتومبیل دکتر پوزین آلمانی نماینده فابریک (لوسیس- برونینگ) در شهر هویت آلمان است. این اتومبیل از انزلی به رشت و قزوین و از آنجا به همدان و اصفهان و شیراز و کرمانشاه و عراق و طهران سیر کرده و از طهران هم به مشهد آمده است.
طول مسافرت اتومبیل از طهران تا مشهد نوزده (19) روز بوده ولی حساب پیمایش راه و حرکت اتومبیل کلاً در تمام مسافرت 42 ساعت بوده است.
دکتر پوزین می گوید که: «من تمام راه های ایران را با اتومبیل طی کرده ام، بهتر از راه شریف آباد که تازه تعمیر شده است راهی صاف و قابل تحسین در ایران ندیده ام.»
پوزین می گوید که: « پس از یک ماه توقف از راه تربت و ترشیز (کاشمر)، در میان لوط زده به کرمان رفته از آنجا به یزد و از یزد به اصفهان و از آنجا به بغداد خواهد رفت. علی الظاهر ماموریت دکتر مزبور راجه به امور تجارتی است»
به جز دربار، سیاحان و سفیران اروپایی نیز نخستین اتومبیل‌ها را وارد ایران کردند اما بعدها در میان سیاستمداران، ملاکین بزرگ و تجار سرشناس به‌ویژه تجار بوشهری همچون حاج امین‌التجار و معین‌التجار بوشهری و دیگر تاجران یزدی، شیرازی و کرمانی خرید اتومبیل رایج شد که به‌نوعی نشانه اشرافیت و وسیله‌ای برای چشم‌هم‌چشمی آن‌ها بود.
بعد از تهران، 13 سال طول کشید تا اتومبیلی وارد مشهد بشود. از ورود نخستین اتومبیل به مشهد یک قرن می گذرد. شرح ورود اولین اتومبیل به مشهد در روزنامه ارزشمند نوبهار، مهمترین نشریه دوره قاجار به نگارش ملک الشعرای بهار چنین است:
«چند روز قبل] 1 صفر 1332 قمری برابر 9 دی 1392 خورشیدی مطابق 30 دسامبر 1913 میلادی[ یک دستگاه اتومبیل از راه طهران وارد مشهد شد. این اول اتومبیلی است که به خراسان آمده و مقدم آن را باید محترم شمرد. زیرا شمایل میمون اتومبیل دلیل هیکل مقدس ماشین‌های بخاری و ترنهای زیبنده است.
می توانیم امیدوار شویم که انشاء الله بزودی از همین راه راه آهن به طرف ما نزدیک شود.
صاحب اتومبیل دکتر پوزین آلمانی نماینده فابریک (لوسیس- برونینگ) در شهر هویت آلمان است. این اتومبیل از انزلی به رشت و قزوین و از آنجا به همدان و اصفهان و شیراز و کرمانشاه و عراق و طهران سیر کرده و از طهران هم به مشهد آمده است.
طول مسافرت اتومبیل از طهران تا مشهد نوزده (19) روز بوده ولی حساب پیمایش راه و حرکت اتومبیل کلاً در تمام مسافرت 42 ساعت بوده است.
دکتر پوزین می گوید که: «من تمام راه های ایران را با اتومبیل طی کرده ام، بهتر از راه شریف آباد که تازه تعمیر شده است راهی صاف و قابل تحسین در ایران ندیده ام.»
پوزین می گوید که: « پس از یک ماه توقف از راه تربت و ترشیز (کاشمر)، در میان لوط زده به کرمان رفته از آنجا به یزد و از یزد به اصفهان و از آنجا به بغداد خواهد رفت. علی الظاهر ماموریت دکتر مزبور راجه به امور تجارتی است»
منابع:
«این اتولی که من می‌گم» نوشته عباس حسینی.
وقایع شهری : اولین اتومبیل به مشهد. روزنامه نوبهار. سال دوم، شماره 6، ص6.26 صفر 1332 قمری.
افزودن دیدگاه جدید:
فصلنامه،پژوهشنامه مطالعات آرشیوی
فصلنامه ای است علمی–تخصصی درحوزه اسناد مکتوب وشفاهی که قصد دارد پژوهش هایی را باتکیه براسناد موجود در آستان قدس و سایر مراکز آرشیوی منتشرکند.
