طرح های پژوهشی منتشر شده
۱۳۹۴-۰۹-۳۰
طرح های انتشار یافته
* گزیده اسناد؛نگاهی به تاریخ خراسان از صفویه تا قاجار
اولین اثر منتشر شده مدیریت امور اسناد و مطبوعات شامل 73 برگ سند ارزنده درباره تاریخ خراسان است. اکثر این اسناد از مجموعه نفیس خاندان علم و بیشتر درباره جنوب خراسان (قاینات و خراسان) و بخشهایی از خراسان آن زمان و افغانستان کنونی است. قدیمی‌ترین سند معرفی شده در این مجموعه مربوط به اواخر دوره شاه عباس اول (1034هـ.ق.) و تازه‌ترین آن مربوط به نیرالدوله (1331هـ.ق.) می‌باشد. این کتاب شامل ارقام و فرامین شاهان و والیان است که انتصابها، دستور اعزامها و تصرفها، حدود و سایر مسائل حکومتی را در برمی‌گیرد که سیزده تن از رجال تاریخی برجسته منشأ صدور آنها بوده‌اند.
* اسناد حضور دولتهای بیگانه در شرق ایران/ الهه محبوب
کشور ما بارها مورد تاخت و تاز بیگانگان قرار گرفته و همین امر باعث متحول شدن تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و … این خطه گردیده است. با بررسی اسناد و مدارک می‌توان به علل و چگونگی این تغییر و تحولات پی برد. اسناد این کتاب مربوط به مجموعه اسناد خاندان علم موجود در اداره اسناد کتابخانه مرکزی آستان قدس است که از آن میان تعداد 1640 برگ سند بررسی و 654 سند برای نشر گزینش گردید.
اسناد این مجموعه سالهای 1238 تا 1344هـ.ق. را در بر می‌گیرد. بخش عمده این اسناد مربوط به وقایع جنگ جهانی اول در جنوب خراسان و سیستان در دوران حکمروایی خاندان علم است که به لحاظ اوضاع سیاسی و اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این دوره قاجار به ویژه عهد مظفرالدین شاه و احمدشاه قاجار حایز اهمیت می‌باشد.
* ویژه نامه میلاد با سعادت حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع)/ الهه محبوب
باشکوه ترین مراسمی که در حرم مطهر امام رضا(ع) برگزار می‌شود، مراسم اعیاد و جشنهای مذهبی است. این مراسم قدمتی دیرینه دارد و چندین سده است که هر سال، در اعیاد و ولادتهای معصومین، مطابق با آئین و مراسم خاصی جشن گرفته می‌شود. این جشنها در روز ولادت باسعادت حضرت ثامن‌الائمه(ع) با تفصیل بیشتری برگزار می‌شده است که اسناد معرفی شده در این مجموعه به این موضوع اختصاص دارد. در این اثر 18 سند با موضوع مذکور از دوره قاجار و پهلوی عرضه شده است.
* گزیده عکسهای تاریخی آستان قدس رضوی(جلد اول)/ به کوشش :الهه محبوب- بهزاد نعمتی
آلبوم رجال گزیده عکسهای تاریخی آستان قدس مجموعه‌ای از عکسهای متنوع است که مربوط به رجال ایران، خراسان، مشهد و آستان قدس همراه با شرح حال ایشان در دوره قاجار است. این مجموعه در دو بخش گردآوری شده است.
بخش اول عکسها: بر حسب الفبایی تنظیم شده و مجموعه متنوعی از عکسهای رجال ایران در دوره قاجار است. بخش دوم: بر حسب سفرهای ناصرالدین شاه به خراسان و سفر عبدالله قاجار عکاسباشی وی (1309ـ 1308) تهیه شده است و عکسهایی که در این سفرها از رجال همراه شاه یا رجال و مردم خراسان گرفته شده در این مجموعه گردآوری شده است. عکسهای این مجموعه مربوط به آلبوم خانه کاخ گلستان است.
* تاریخ شفاهی در ایران/ ابوالفضل حسن آبادی
تاریخ شفاهی یکی ازروشهای جدید پژوهشی درتاریخ محسوب می گردد.هرچند که به علت ماهیت میان رشته ای خود مورد توجه سایرعلوم نیز قرار دارد. سابقه تاریخی تاریخ شفاهی در ایران به بیش از دو دهه می رسد. امروزه موسسات دولتی و غیر دولتی به امر مصاحبه و جمع آوری منابع شفاهی در زمینه های مختلف مشغول هستند. این کتاب ابتدا در قالب طرحی برای بررسی وضعیت کارکرد مراکز تاریخ شفاهی در سال 1381به تصویب رسید که تا سال 1383 به طول انجامید. نتیجه اولیه طرح استخراج استانداردهای کاری و فرمهای متنوع بود که در آرشیو تاریخ شفاهی سازمان کتابخانه ها ، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس به کار رفت.بعداز مثبت بودن نتایج با انجام مطالعات تکمیلی در مورد آن به صورت کتاب به چاپ رسید. هدف ازچاپ این کتاب آشنایی علاقمندان تاریخ شفاهی به مباحث کلی آن وارائه راهکارها و دستور العمل برای انجام صحیح کار می باشد.تلاش شده در نوشتن از استانداردهای کاری مراکز معتبر جهانی وتجربیات کاری استفاده گردد.
* فرمانها و رقمها از صفویه تا قاجار/ ربابه معتقدی
این اثر مجموعه‌ای از فرمان ها، رقم‌های شاهان و شاهزادگان پیرامون متولیان و به ویژه موقوفات آستان قدس رضوی است و دوره زمانی صفویه تا قاجاریه را در برمی‌گیرد.در این مجموعه به بحث موقوفات و مسایل وقف در ادوار تاریخی مذکور، به شکل بسیار گسترده ای پرداخته شده است. به طوری که نقاط مبهم و زوایای پنهانی از این موضوع به وضوح نمایان گشته و می تواند به عنوان یکی از منابع محدود و مفید در بررسیهای پیرامون وقف قرار بگیرد. از جمله این اطلاعات: نحوه اجاره دادن املاک موقوفه، تغییر متولیان و ناظران موقوفات، بخششها و تخفیفهای مالیاتی این اراضی و املاک، حدود اختیارات آستان قدس رضوی و متولیان آن و شاهان و شاهزادگان و حکام در موقوفات و معضلاتی همچون نپرداختن حق الارض و اجاره بها و تصرف به عنف املاک وقفی است که از متن این اسناد استنباط می گردد. این اثر در سال 1387 چاپ رسید.
* مکتب‌خانه ها و مدارس قدیم آستان قدس رضوی/ فاطمه جهانپور
آستان قدس رضوی نهادی کهن و مقدس است که از قدیم‌الایام علاوه بر فعالیتهای مذهبی، در زمینه خدمات اجتماعی، درمانی و فرهنگی نیز فعال بوده است. بخشی از فعالیتهای فرهنگی آستان قدس اداره مراکز آموزشی بوده است.
مکتب‌خانه‌ها به عنوان اولین پایه تحصیلی کودکان از جمله این مراکز است که نقشی بسیار مهم در شکل‌گیری جنبه‌های علمی و فرهنگی افراد جامعه در گذشته داشته و به مثابه پایه ابتدایی در نظام آموزشی کنونی عمل می‌کرده است.
این پژوهش به مطالعه این بخش از نظام آموزشی قدیم به منظور شناخت بهتر و عمیق‌تر وضعیت فرهنگی و آموزشی گذشته و چگونگی تکوین شخصیت علمی افراد در قدیم می‌پردازد. از سوی دیگر بررسی این بخش مهم از عملکرد فرهنگی آستان قدس، اصالت و دیرینگی این بعد از ابعاد مختلف مجموعه منحصر به فرد آستان قدس رضوی را روشن می‌کند. این پژوهش با استفاده از اسناد موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی انجام شده است. این اثر در سال 1387 چاپ رسید.
* عقدنامه های دوره قاجار/ مریم جواهری
کتاب حاضر به بررسی عقدنامه‌های متعلق به عصر قاجاریه موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی می پردازد. دوره ای که وارث پیامدهای ناشی از سال‌ها منازعات داخلی و نبردهای خارجی پس از انقراض صفویه بود و نا آگاهی زمامداران مملکت نسبت به پدیده استعمار و ابزارهای اجرایی آن و عدم شناخت موقعیت استراتژیک ایران، وضعیت کشور را بحرانی کرده بود. در کنار این مشکلات اساسی، ایجاد تحولات فرهنگی، تأسیس و گسترش مدارس جدید، چاپ روزنامه‌های متعدد، آشنایی مردم با فرهنگ و حکومت‌های سایر کشورها، انقلاب مشروطیت، تشکیل مجلس، تدوین قانون اساسی، شکل گیری انجمن‌ها و احزاب سیاسی و ... موجب تغییر وتحول در اندیشه عامه مردم شد که به نوعی انعکاس آن را می‌توان در عقدنامه‌ها که در واقع منظر زندگی عادی و روزمره مردم هستند مشاهده کرد.
کتاب حاوی یک مقدمه تحلیلی و نیز استنساخ چهل عقد نامه به همراه تصاویر در قطع رحلی است.
این کتاب به همت سازمان کتابخانه ها،موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و بنیاد پژوهشهای اسلامی به قیمت 180000ریال در سال 1395 منتشر شده است.
اولین اثر منتشر شده مدیریت امور اسناد و مطبوعات شامل 73 برگ سند ارزنده درباره تاریخ خراسان است. اکثر این اسناد از مجموعه نفیس خاندان علم و بیشتر درباره جنوب خراسان (قاینات و خراسان) و بخشهایی از خراسان آن زمان و افغانستان کنونی است. قدیمی‌ترین سند معرفی شده در این مجموعه مربوط به اواخر دوره شاه عباس اول (1034هـ.ق.) و تازه‌ترین آن مربوط به نیرالدوله (1331هـ.ق.) می‌باشد. این کتاب شامل ارقام و فرامین شاهان و والیان است که انتصابها، دستور اعزامها و تصرفها، حدود و سایر مسائل حکومتی را در برمی‌گیرد که سیزده تن از رجال تاریخی برجسته منشأ صدور آنها بوده‌اند.
* اسناد حضور دولتهای بیگانه در شرق ایران/ الهه محبوب
کشور ما بارها مورد تاخت و تاز بیگانگان قرار گرفته و همین امر باعث متحول شدن تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و … این خطه گردیده است. با بررسی اسناد و مدارک می‌توان به علل و چگونگی این تغییر و تحولات پی برد. اسناد این کتاب مربوط به مجموعه اسناد خاندان علم موجود در اداره اسناد کتابخانه مرکزی آستان قدس است که از آن میان تعداد 1640 برگ سند بررسی و 654 سند برای نشر گزینش گردید.
اسناد این مجموعه سالهای 1238 تا 1344هـ.ق. را در بر می‌گیرد. بخش عمده این اسناد مربوط به وقایع جنگ جهانی اول در جنوب خراسان و سیستان در دوران حکمروایی خاندان علم است که به لحاظ اوضاع سیاسی و اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این دوره قاجار به ویژه عهد مظفرالدین شاه و احمدشاه قاجار حایز اهمیت می‌باشد.
* ویژه نامه میلاد با سعادت حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع)/ الهه محبوب
باشکوه ترین مراسمی که در حرم مطهر امام رضا(ع) برگزار می‌شود، مراسم اعیاد و جشنهای مذهبی است. این مراسم قدمتی دیرینه دارد و چندین سده است که هر سال، در اعیاد و ولادتهای معصومین، مطابق با آئین و مراسم خاصی جشن گرفته می‌شود. این جشنها در روز ولادت باسعادت حضرت ثامن‌الائمه(ع) با تفصیل بیشتری برگزار می‌شده است که اسناد معرفی شده در این مجموعه به این موضوع اختصاص دارد. در این اثر 18 سند با موضوع مذکور از دوره قاجار و پهلوی عرضه شده است.
* گزیده عکسهای تاریخی آستان قدس رضوی(جلد اول)/ به کوشش :الهه محبوب- بهزاد نعمتی
آلبوم رجال گزیده عکسهای تاریخی آستان قدس مجموعه‌ای از عکسهای متنوع است که مربوط به رجال ایران، خراسان، مشهد و آستان قدس همراه با شرح حال ایشان در دوره قاجار است. این مجموعه در دو بخش گردآوری شده است.
بخش اول عکسها: بر حسب الفبایی تنظیم شده و مجموعه متنوعی از عکسهای رجال ایران در دوره قاجار است. بخش دوم: بر حسب سفرهای ناصرالدین شاه به خراسان و سفر عبدالله قاجار عکاسباشی وی (1309ـ 1308) تهیه شده است و عکسهایی که در این سفرها از رجال همراه شاه یا رجال و مردم خراسان گرفته شده در این مجموعه گردآوری شده است. عکسهای این مجموعه مربوط به آلبوم خانه کاخ گلستان است.
* تاریخ شفاهی در ایران/ ابوالفضل حسن آبادی
تاریخ شفاهی یکی ازروشهای جدید پژوهشی درتاریخ محسوب می گردد.هرچند که به علت ماهیت میان رشته ای خود مورد توجه سایرعلوم نیز قرار دارد. سابقه تاریخی تاریخ شفاهی در ایران به بیش از دو دهه می رسد. امروزه موسسات دولتی و غیر دولتی به امر مصاحبه و جمع آوری منابع شفاهی در زمینه های مختلف مشغول هستند. این کتاب ابتدا در قالب طرحی برای بررسی وضعیت کارکرد مراکز تاریخ شفاهی در سال 1381به تصویب رسید که تا سال 1383 به طول انجامید. نتیجه اولیه طرح استخراج استانداردهای کاری و فرمهای متنوع بود که در آرشیو تاریخ شفاهی سازمان کتابخانه ها ، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس به کار رفت.بعداز مثبت بودن نتایج با انجام مطالعات تکمیلی در مورد آن به صورت کتاب به چاپ رسید. هدف ازچاپ این کتاب آشنایی علاقمندان تاریخ شفاهی به مباحث کلی آن وارائه راهکارها و دستور العمل برای انجام صحیح کار می باشد.تلاش شده در نوشتن از استانداردهای کاری مراکز معتبر جهانی وتجربیات کاری استفاده گردد.
* فرمانها و رقمها از صفویه تا قاجار/ ربابه معتقدی
این اثر مجموعه‌ای از فرمان ها، رقم‌های شاهان و شاهزادگان پیرامون متولیان و به ویژه موقوفات آستان قدس رضوی است و دوره زمانی صفویه تا قاجاریه را در برمی‌گیرد.در این مجموعه به بحث موقوفات و مسایل وقف در ادوار تاریخی مذکور، به شکل بسیار گسترده ای پرداخته شده است. به طوری که نقاط مبهم و زوایای پنهانی از این موضوع به وضوح نمایان گشته و می تواند به عنوان یکی از منابع محدود و مفید در بررسیهای پیرامون وقف قرار بگیرد. از جمله این اطلاعات: نحوه اجاره دادن املاک موقوفه، تغییر متولیان و ناظران موقوفات، بخششها و تخفیفهای مالیاتی این اراضی و املاک، حدود اختیارات آستان قدس رضوی و متولیان آن و شاهان و شاهزادگان و حکام در موقوفات و معضلاتی همچون نپرداختن حق الارض و اجاره بها و تصرف به عنف املاک وقفی است که از متن این اسناد استنباط می گردد. این اثر در سال 1387 چاپ رسید.
* مکتب‌خانه ها و مدارس قدیم آستان قدس رضوی/ فاطمه جهانپور
آستان قدس رضوی نهادی کهن و مقدس است که از قدیم‌الایام علاوه بر فعالیتهای مذهبی، در زمینه خدمات اجتماعی، درمانی و فرهنگی نیز فعال بوده است. بخشی از فعالیتهای فرهنگی آستان قدس اداره مراکز آموزشی بوده است.
مکتب‌خانه‌ها به عنوان اولین پایه تحصیلی کودکان از جمله این مراکز است که نقشی بسیار مهم در شکل‌گیری جنبه‌های علمی و فرهنگی افراد جامعه در گذشته داشته و به مثابه پایه ابتدایی در نظام آموزشی کنونی عمل می‌کرده است.
این پژوهش به مطالعه این بخش از نظام آموزشی قدیم به منظور شناخت بهتر و عمیق‌تر وضعیت فرهنگی و آموزشی گذشته و چگونگی تکوین شخصیت علمی افراد در قدیم می‌پردازد. از سوی دیگر بررسی این بخش مهم از عملکرد فرهنگی آستان قدس، اصالت و دیرینگی این بعد از ابعاد مختلف مجموعه منحصر به فرد آستان قدس رضوی را روشن می‌کند. این پژوهش با استفاده از اسناد موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی انجام شده است. این اثر در سال 1387 چاپ رسید.
* عقدنامه های دوره قاجار/ مریم جواهری
کتاب حاضر به بررسی عقدنامه‌های متعلق به عصر قاجاریه موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی می پردازد. دوره ای که وارث پیامدهای ناشی از سال‌ها منازعات داخلی و نبردهای خارجی پس از انقراض صفویه بود و نا آگاهی زمامداران مملکت نسبت به پدیده استعمار و ابزارهای اجرایی آن و عدم شناخت موقعیت استراتژیک ایران، وضعیت کشور را بحرانی کرده بود. در کنار این مشکلات اساسی، ایجاد تحولات فرهنگی، تأسیس و گسترش مدارس جدید، چاپ روزنامه‌های متعدد، آشنایی مردم با فرهنگ و حکومت‌های سایر کشورها، انقلاب مشروطیت، تشکیل مجلس، تدوین قانون اساسی، شکل گیری انجمن‌ها و احزاب سیاسی و ... موجب تغییر وتحول در اندیشه عامه مردم شد که به نوعی انعکاس آن را می‌توان در عقدنامه‌ها که در واقع منظر زندگی عادی و روزمره مردم هستند مشاهده کرد.
کتاب حاوی یک مقدمه تحلیلی و نیز استنساخ چهل عقد نامه به همراه تصاویر در قطع رحلی است.
این کتاب به همت سازمان کتابخانه ها،موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و بنیاد پژوهشهای اسلامی به قیمت 180000ریال در سال 1395 منتشر شده است.
افزودن دیدگاه جدید:
فصلنامه،پژوهشنامه مطالعات آرشیوی
فصلنامه ای است علمی–تخصصی درحوزه اسناد مکتوب وشفاهی که قصد دارد پژوهش هایی را باتکیه براسناد موجود در آستان قدس و سایر مراکز آرشیوی منتشرکند.
