اهمیت نشریات در تحقیقات
۱۳۹۵-۱۱-۳۰
اهمیت نشریات در تحقیقات
فرهنگ اسلامی که با کتاب خدا و سنت رسول اکرم (ص) و آداب اهل بیت عصمت و طهارت (ع) پایه ریزی شده است، مقدس و پربارترین فرهنگ جهانی است. علت پویایی و زنده بودن آن توصیه هائی است که در جهت جذب همه علوم مفید در هر موقعیت و زمان از طرف پیشوایان و رهبران شده است. هم اکنون نیز ذخایر گرانبهایی از کتب و رسالات علماء و اندیشمندان در معتبرترین گنجینه های دنیای شرق و غرب وجود دارد که حاصل تجارب ظاهری و باطنی هزاران رهرو طریق علم و ایمان است.
به برکت وجود پر فیض و ملکوتی حضرت ثامن الحجج امام رضا (ع) و تلاش بی وقفه متولیان و مسئولان آستان مقدس رضوی در طول تاریخ به خصوص بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی، اکنون سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با دارا بودن میلیونها نسخه از انواع مختلف مواد کتابخانه ای به گنجینه ای بی نظیر تبدیل شده است و سعی نموده تا با فراهم آوری منابع مختلف اطلاعاتی نظیر نسخ خطی، منابع الکترونیکی، نشریات ادواری و پایان نامه ها و... ضمن حفظ و نگه داری از این منابع که گنجینه فرهنگی ایران و اسلام است، خدمات ارزنده ای را به محققان و پژوهشگران در سراسر ایران وجهان ارائه نماید. از جمله منابع اطلاعاتی فراهم شده در آرشیو این سازمان پیایندها یا نشریات ادواری است.
گروه مطبوعات کتابخانه آستان قدس که متولی نشریات ادواری است در سال 1359 با هدف توسعه و گسترش خدمات اطلاعاتی به صورت مستقل و با تکیه بر دریافت نشریات وقفی و اهدائی تاسیس گردید. وظیفه اصلی گروه مطبوعات فراهم آوری، آماده سازی، نگه داری، اطلاع رسانی و ارائه خدمات به محققان است که در راستای سند چشم انداز سازمان باید به جایگاه غنی ترین مجموعه منطقه و جهان اسلام دست یابد، در حال حاضر به عنوان بزرگترین و مهم ترین مرکز آرشیوی کشور محسوب می گردد. این مهم با گردآوری منابع به روشهای وقف و اهداء، خرید، مبادله و قانون واسپاری میسر شده است. یکی از شیوه هایی که گروه مطبوعات توانسته است به وسیله آن مجموعه ها و منابع بی نظیری را جذب نماید وقف و اهداء است و تلاش می نماید تا با گسترش این فرهنگ ضمن گردآوری و نگه داری از گنجینه های فرهنگی ایران و اسلام، زمینه ارائه خدمات مناسب و شایسته را به محققان و پژوهشگران فراهم نماید.
پیایندها یا نشریات ادواری
پیایندها یا نشریات ادواری به منابع اطلاعاتی ادامه داری اطلاق می شود که به صورت متوالی و در قسمتهای مجزا چاپ می شوند، و پایان از پیش تعیین شده ای، ندارند. پیایندها به شکل های متفاوتی منتشر می شوند، در گذشته شکل چاپی بیشتر مرسوم بوده است اما امروزه بصورت لوح فشرده، الکترونیکی و پیوسته نیز تهیه می شوند.
پیایندها از نظر محتوا دارای آخرین دستاوردهای علمی- پژوهشی و روزآمدترین مقالات در کلیه موضوعات است و از این نظر حائز اهمیت اند. محققان با مطالعه جدیدترین مقالات در زمینه های مورد علاقه خود از نتیجه پژوهشهای پیشین مطلع و به پژوهشهای بعدی می پردازند و به این ترتیب آگاهی پژوهشگران از تحقیقات پیش افزون و از انجام پژوهشهای تکراری پیشگیری می شود.
نشریه های ادواری از مهمترین ابزارهای اطلاع رسانی و رشد دانش در جهان محسوب می شوند. اهمیت نشریات ادواری ناشی از ویژگیهای خاصی مانند تداوم انتشار، تعداد پدیدآورندگان نشریه، تازگی مطالب، توازن، تنوع و حجم مطالب، پوشش خوانندگان، پیگیری مطالب و ایجاد زمینه واکنش و سایر ویژگی های دیگر مانند ارزان بودن نسبت به سایر منابع اطلاعاتی، وجود صفحات خاص تبلیغات و امکان اطلاع رسانی درباره سمینارها، کنفرانس ها، گزارش ها و نقد و بررسی کتابها است. حجم کثیری از اخبار و اطلاعات متنوع هر روزه از طریق انواع نشریه های ادواری منتقل می شود. این منابع نسبت به سایر انواع منابع دانش از جایگاه خاصی در فعالیت های علمی و آموزشی و پژوهشی برخوردارند. بر اساس یافته های بسیاری از مطالعات استنادی و پژوهش ها، تولید علم تا اندازه زیادی متکی بر اطلاعات و دانش مندرج در نشریه های ادواری است. همچنین نتایج بیشتر پژوهش ها (گزارش نهایی طرحها و پایان نامه ها) به صورت مقاله و به منظور اشاعه سریع یافته ها و نتایج علمی در مجله ها انتشار می یابد. به بیان دیگر نشریه های علمی نه تنها مهمترین مجرای اشاعه یافته های علمی به شمار می آیند بلکه مجرای رسمی مراکز مهم علمی و حرفه ای نیز می باشند و میزان تولید و کیفیت نشریه های ادواری و نیز استفاده هر جامعه از این منابع یکی از شاخص های رشد علمی و فرهنگی آن جامعه محسوب می گردد. این منابع از مهمترین رسانه های جمعی اند که تاثیر زیادی در تحولات اجتماعی و سیاسی جوامع دارند. همچنین نیروی انسانی و سرمایه عظیمی در بخش های فرهنگی، صنعتی و اقتصادی در سطح دنیا به کار تهیه و توزیع نشریه های ادواری می پردازند و افراد زیادی در سطوح مختلف به نحوی با این پدیده در ارتباط می باشند.
گسترش روزافزون تعداد و شمارگان نشریه های ادواری از یک سو و استقبال و استفاده گسترده جامعه از این نشریات در اغلب کشورهای دنیا، از جمله ایران نشانه ای از اهمیت قابل توجه این نوع منابع دانش است. به جرات می توان گفت آنچه بیش از سایر تحولات در پیشبرد جامعه و نیز گسترش دانش نقش داشته و دارد نشریه های ادواری است. بسیاری از کارشناسان افزایش شماره نشریات ادواری علمی در طول دو قرن اخیر را از حدود 100 عنوان در آغاز قرن 19 به بیش از یک میلیون عنوان در پایان قرن بیستم را مهمترین جلوه رشد و انفجار دانش می دانند.
پیایندها از نظر محتوا دارای آخرین دستاوردهای علمی- پژوهشی و روزآمدترین مقالات در کلیه موضوعات است و از این نظر حائز اهمیت اند. محققان با مطالعه جدیدترین مقالات در زمینه های مورد علاقه خود از نتیجه پژوهشهای پیشین مطلع و به پژوهشهای بعدی می پردازند و به این ترتیب آگاهی پژوهشگران از تحقیقات پیش افزون و از انجام پژوهشهای تکراری پیشگیری می شود.
نشریه های ادواری از مهمترین ابزارهای اطلاع رسانی و رشد دانش در جهان محسوب می شوند. اهمیت نشریات ادواری ناشی از ویژگیهای خاصی مانند تداوم انتشار، تعداد پدیدآورندگان نشریه، تازگی مطالب، توازن، تنوع و حجم مطالب، پوشش خوانندگان، پیگیری مطالب و ایجاد زمینه واکنش و سایر ویژگی های دیگر مانند ارزان بودن نسبت به سایر منابع اطلاعاتی، وجود صفحات خاص تبلیغات و امکان اطلاع رسانی درباره سمینارها، کنفرانس ها، گزارش ها و نقد و بررسی کتابها است. حجم کثیری از اخبار و اطلاعات متنوع هر روزه از طریق انواع نشریه های ادواری منتقل می شود. این منابع نسبت به سایر انواع منابع دانش از جایگاه خاصی در فعالیت های علمی و آموزشی و پژوهشی برخوردارند. بر اساس یافته های بسیاری از مطالعات استنادی و پژوهش ها، تولید علم تا اندازه زیادی متکی بر اطلاعات و دانش مندرج در نشریه های ادواری است. همچنین نتایج بیشتر پژوهش ها (گزارش نهایی طرحها و پایان نامه ها) به صورت مقاله و به منظور اشاعه سریع یافته ها و نتایج علمی در مجله ها انتشار می یابد. به بیان دیگر نشریه های علمی نه تنها مهمترین مجرای اشاعه یافته های علمی به شمار می آیند بلکه مجرای رسمی مراکز مهم علمی و حرفه ای نیز می باشند و میزان تولید و کیفیت نشریه های ادواری و نیز استفاده هر جامعه از این منابع یکی از شاخص های رشد علمی و فرهنگی آن جامعه محسوب می گردد. این منابع از مهمترین رسانه های جمعی اند که تاثیر زیادی در تحولات اجتماعی و سیاسی جوامع دارند. همچنین نیروی انسانی و سرمایه عظیمی در بخش های فرهنگی، صنعتی و اقتصادی در سطح دنیا به کار تهیه و توزیع نشریه های ادواری می پردازند و افراد زیادی در سطوح مختلف به نحوی با این پدیده در ارتباط می باشند.
گسترش روزافزون تعداد و شمارگان نشریه های ادواری از یک سو و استقبال و استفاده گسترده جامعه از این نشریات در اغلب کشورهای دنیا، از جمله ایران نشانه ای از اهمیت قابل توجه این نوع منابع دانش است. به جرات می توان گفت آنچه بیش از سایر تحولات در پیشبرد جامعه و نیز گسترش دانش نقش داشته و دارد نشریه های ادواری است. بسیاری از کارشناسان افزایش شماره نشریات ادواری علمی در طول دو قرن اخیر را از حدود 100 عنوان در آغاز قرن 19 به بیش از یک میلیون عنوان در پایان قرن بیستم را مهمترین جلوه رشد و انفجار دانش می دانند.
منابع:
- فتاحی، رحمت الله (1381). مدیریت نشریه های ادواری: جنبه های نظری و کاربردی، گزینش، فراهم آوری و ... تهران: دبیزش.
- میلارد، اسکات (1387). مدیریت پیایندها برای کتابداران. تهران: سمت.
افزودن دیدگاه جدید:
فصلنامه،پژوهشنامه مطالعات آرشیوی
فصلنامه ای است علمی–تخصصی درحوزه اسناد مکتوب وشفاهی که قصد دارد پژوهش هایی را باتکیه براسناد موجود در آستان قدس و سایر مراکز آرشیوی منتشرکند.
