معرفی روزنامه نفیس «جنگل» در آرشیو مطبوعات
به مناسبت سالروز قیام نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک خان

ابراهیم حافظی(سرپرست گروه مطبوعات آستان قدس رضوی)

روزنامه «جنگل» ‌ارگان خبری ـ تحلیلی جنبش میرزاکوچک‌خان و هم‌رزمانش بود  که در سال 1335 قمری به همت غلامحسن نویدی کسمایی تاسیس و بخط علی حبیبی در کسمای گیلان منتشر شد. در واقع دو سال پس از آغاز نهضت جنگل این روزنامه تاسیس شده است. این روزنامه خود را نگاهبان حقوق ایرانیان و منور افکار اسلامیان اعلام کرده است.  میرزا کوچک بر انتشار این روزنامه اشراف کامل داشته است. هدف روزنامه به نقل از جنگلیان در اولین شماره چنین نوشته شده است: «با قلمی شکسته و افکاری خسته بازبانی الکن میخواهیم اظهارات خود را از نظر افراد ملت بگذرانیم شاید بدینوسیله افکار عمومی را متوجه ساخته با ما همناله شوند.» تورق روزنامه نشان می دهد تقریباً در هر شماره‌ روزنامه مواضع، مبارزات و خدمات  جنگلی‌ها چاپ شده است. روزنامه جنگل با چاپ سنگی منتشر می‌شد. 
از مطالب جالب‌توجه نشریه، یادداشتی است از شخص میرزاکوچک‌خان که در شماره بیست‌وچهارم جنگل، با عنوان «تمنّا» در صفحه 7 به چاپ رسیده است. میرزا می نویسد:  «تقیّد به القاب و احترامات بی‌مأخذ صوری است که غالبا تمایل بآنها تولید مفاسد کثیره میکند.... این بنده که شاید اغلب بدانند قصدم خدمت به دیانت و ایرانیت است، نه برای تحصیل جاه و جلال، از عموم تمنّا می‌کنم که از القاب‌های معموله معافم داشته و به همان اسم خودم مخاطبم دارندو در این کار منتی بزرگ بکوچک بگذارند... کوچک جنگلی»
نخستین شماره دوره‌ نخست نشریه جنگل، روز یکشنبه ۲۰ خرداد ۱۲۹۶ منتشر شد. انتشار دوره‌ اول تا ۳۱ شماره ادامه یافت و آخرین شماره این دوره در ۶ خرداد ۱۲۹۷ به چاپ رسید. شناسنامه نشریه در طول این ۳۱ شماره گاه دچار تغییراتی مختصر شد. این 31 شماره  توسط انتشارات مولی در تهران در اوایل دهه60 تجدید چاپ شده است.
روزنامه جنگل منبع مفیدی است که محققان می توانند برای بررسی آراء و نظریات میرزا کوچک خان جنگلی و هیات اتحاد اسلام (ارگان وابسته به نهضت جنگل) مورد استفاده قرار دهند. نسخه هایی از چاپ اصل و افست این روزنامه شکیل و نفیس در آرشیو مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است.
پژوهشگران برای استفاده از 32000 عنوان نشریه ادواری قدیمی و جدید می توانند به آرشیو سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی واقع در حرم مطهر دوربرگردان طبرسی ساختمان بنیاد پژوهشها اتاق 253 تالار محققان مطبوعات مراجعه و با ارائه درخواست، نشریات و مقالات مورد نظر را مطالعه کنند. این مرکز همه روزه به جز ایام تعطیل از ساعت 7 تا 19 آماده پاسخگویی به مراجعان می باشد.