مختارنامههای خطی به سه زبان فارسی، عربی و ترکی
بیش از 90 نسخۀ خطی، چاپ سنگی و چاپ سُربی از کتب مختارنامه به زبانهای فارسی، عربی و ترکی در مخزن کتب خطی کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری میشود.
به گزارش گنجینۀ رضوی، افزون بر 93 نسخۀ خطی، چاپ سنگی و چاپ سُربی شامل 32 نسخۀ چاپ سُربی، 18 نسخۀ خطی و 43 نسخۀ چاپ سنگی از کتبی با موضوع مختارنامه و نیز مختارنامههایی به نظم و نثر از شاعران عرب و ترک و فارس در مخزن خطی کتابخانۀ رضوی موجود است.
سیدمحمدرضا فاضل هاشمی در این باره توضیح داد: «مختارنامه» یا «روضه المجاهدین» به قلم «عطاءالله بن حسام واعظ هروی» در قرن 10 هجری قمری در 24 باب نوشته شده و با لحنی حماسی، جنگها و مبارزات مختار ثقفی در انتقام شهدای کربلا را روایت میکند که اشعار حماسی در لابهلای روایتهای کتاب، لحنی جذّاب به آن بخشیده است.
وی ادامه داد: نسخۀ چاپ سنگی ارزشمندی از این اثر که مصوّر و دارای مجالس تصویر است، از جمله نفایس گنجینۀ رضوی است.
فاضل هاشمی افزود: مختارنامههایی به نظم و نثر از شعرایی همچون «خاموش یزدی»، «عطار نیشابوری»، «اشعث تبریزی»، «حسینی یزدی»، «ابو محنف» و «ملا محمدصالح تاشکندی» به صورت نسخۀ خطی و عکسی و دیجیتالی به زبانهای فارسی و ترکی در گنجینۀ رضوی موجود است که از نفیسترین این مختارنامههای منظوم، نسخهای با عنوان «زینت المسلمین» (مختارنامه) است که در قرن 13 هجری قمری در 323 برگ کتابت شده است.
وی در پایان، «حدیقه المؤمنین» (مختارنامه به زبان ترکی) از محمدرضا تبریزی را که در سال 1329 قمری به چاپ رسیده است، از نسخههای نفیس چاپ سنگی اعلام کرد و گفت: اثر شرح مختار راجع به توابین و وقایع بعد از عاشورا تألیف شده که در مبحثی به مختار ابوعبیدۀ ثقفی پرداخته است و در گنجینۀ رضوی نگهداری میشود.
گفتنی است که واعظ هروی در کتاب مختارنامه، یکبهیک جنگهای مختار را روایت میکند و تا روایت شهادت او به دست زبیریان پیش میرود. کتاب دارای مقدمه و خاتمه است که باب اول آن، با ورود «عبیدالله بن زیاد» به کوفه و شهادت «مسلمبن عقیل» آغاز میشود و در ادامه، تمام وقایع تاریخی که بر مختار میگذرد، از مرگ «یزیدبن معاویه» گرفته تا قیام توابین و بعد از آن را روایت میکند.