نسخۀ خطی «کلیات محتشم کاشانی» رونمایی شد

آستان قدس رضوی هم‌زمان با ایام عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) و روز شعر و ادب فارسی، از نسخۀ خطی «کلیات محتشم کاشانی» متعلق به اواخر قرن 11 قمری رونمایی کرد.
به گزارش گنجینۀ رضوی، هم‌زمان با روز شعر و ادب فارسی و در بیست‌وششمین برنامه از «سه‌شنبه‌های فرهنگی» سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، برای نخستین بار از یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی «کلیات محتشم کاشانی» موجود در مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی رونمایی شد.
ترکیب‌بند محتشم کاشانی و یک مکاشفۀ روحانی
دکتر علیرضا قیامتی، قائم‌مقام خِردسرای فردوسی، سخنران ویژۀ این مراسم بود که به بیان سخنانی دربارۀ مرثیه‎های عاشورایی در ادب فارسی پرداخت. در ابتدای این مراسم، وی ترکیب‌بند معروف محتشم کاشانی را نتیجۀ مکاشفۀ روحی شاعر دانست و خاطرنشان کرد: واژه‌های این ترکیب‌بند زمینی نیست و من احساس می‌کنم که شاعر در زمان سرون این ابیات، مکاشفه‌ای روحانی داشته است. قیامتی افزود: محتشم در این اثر، حماسه و عشق و عرفان را در هم آمیخته و با رعایت اعتدال و دوری از اغراق، نظر عام و خاص را به خود جلب کرده است.
500 سالِ بی‌رقیب
این استاد دانشگاه، محتشم کاشانی را الگویی برای مرثیه‌سرایی خواند و بیان کرد: در 500 سال پس از محتشم، 37 شاعر مطرح از ترکیب‌بند عاشورایی او تقلید کردند اما هیچ‌کدام نتوانستند به او نزدیک شوند. وی در ادامه، با اشاره به نظرات بزرگان کشورهای مختلف در ارتباط با آزادگی و شخصیت امام‌حسین(ع) به بازتاب عاشورا در شعر فارسی پرداخت و گفت: از اواسط قرن سوم نخستین شعرای فارسی‌زبان پدید آمدند که تنها حدود 50 سال پس از آن سوگ‌نامۀ عاشورایی با کسایی مروزی وارد زبان شعر شد.
قیامتی همچنین از قوامی رازی، ناصرخسرو، شیخ احمد جام، عطار نیشابوری، مولوی، حافظ، خواجوی کرمانی، سیف فرغانی، موسوی گرمارودی و قیصر امین‌پور به عنوان برخی از شعرایی نام برد که از ابتدای پیدایش شعر فارسی تا عصر حاضر به سرایش مراثی و سوگ‌نامه برای امام‌حسین(ع) و واقعۀ عاشورا پرداخته‌اند و تأکید کرد: برخی از این شعرا از اهل سنت هستند. این استاد دانشگاه در این خصوص به ادبیات عاشورا پس از انقلاب اسلامی پرداخت و خاطرنشان کرد: این ادبیات پس از انقلاب اسلامی به سوی پرچم‌داری و شکوه بیشتر حرکت کرده است.
کارشناس گنجینۀ نسخ خطی این مرکز  نیزدر مراسم رونمایی از این نسخۀ نفیس اظهار داشت: در گنجینۀ نسخ خطی آستان قدس رضوی، 44 نسخۀ دست‌نویس از آثار محتشم کاشانی وجود دارد که نسخۀ حاضر، یکی از قدیمی‌ترین آنها است و با شمارۀ 15605 نگهداری می‌شود. سیدرضا صداقت‌حسینی تصریح کرد: این نسخه، مراثی ماه محرم، واقعۀ عاشورا و امام‌حسین(ع) را دربر دارد که شامل غزلیّات، رسالۀ جلالیه، رسالۀ نقل عشاق، قصاید، ترکیب‌بندها (مراثی و مناقب) و قطعات است. وی به مشخصات ظاهری این نسخه پرداخت و گفت: این اثر در اواخر قرن 11قمری با خط نستعلیق 11 و 12سطری و در 353 برگ بر روی کاغذ حنایی کم‌رنگ کتابت شده است.
لازم به ذکر است، کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی حدود 8200 نسخۀ خطی در موضوع ادبیات به زبان‌های فارسی و عربی در اختیار دارد.
گفتنی است، نسخۀ رونمایی شده در قالب نمایشگاه تک‌اثر، به مدت یک هفته در محل گنجینۀ قرآن و نفایس آستان قدس رضوی در معرض نمایش عموم قرار دارد.