کتابخانه‌ای که خانۀ امید نابینایان و کم‌بینایان شده است
مریم نیازپور أمغان- سال‌هاست خیابان مجلسی غربی یک، شده خانۀ دوم نابینایان و کم‌بینایان مشهدی یا به‌قول خودشان «خانۀ امید»؛ خیابانی که کتابخانۀ گویای رضوی همچون نگینی در دل آن می‌درخشد و مشتریانی دائمی از سراسر کشور دارد که از خدمات رایگان این کتابخانه به صورت حضوری و غیرحضوری استفاده می‌کنند. سال 1383 بود که این کتابخانه به همت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در محل کتابخانۀ آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی(ره) واقع در مشهد، خیابان طبرسی، چهارراه مجلسی، خیابان مجلسی غربی یک تأسیس شد و حالا پس از گذشت 15 سال، بیش از 32 هزار عضو دارد. به بهانۀ روز جهانی عصای سفید سری به این کتابخانه زدیم تا کمی در حال‌وهوای این کتابخانه و مشتریان پروپاقرصش نفس بکشیم.
کتابخانه‌ای با 128 هزار منبع مطالعاتی
مسئول کتابخانۀ گویای آستان قدس رضوی منابع موجود در این کتابخانه را بیش از 128 هزار عنوان منبع اطلاعاتی ذکر می‌کند و می‌گوید: «این کتابخانه 13 هزار و 300 عنوان کتاب صوتی، افزون بر 100 جلد کتاب خط بریل، بالغ بر 15 هزار حلقه منبع دیجیتالی (در قالبهای CD, VCD, DVD, MP3) و بیش از یکصد هزار جلد کتاب چاپی در موضوعات علمی، فرهنگی، تاریخی، ادبی، سیاسی، اجتماعی، نرم‌افزار، کمک‌آموزشی و... دارد که در طول ایام سال به نابینایان و کم‌بینایان خدمات رایگان ارائه می‌دهد.»
علی وظیفه‌دان از دسترسی اعضای این کتابخانه به منابع دیگر کتابخانه‌های آستان قدس رضوی سخن به میان می‌آورد و اضافه می‌کند: «در راستای تأمین منابع موردنیاز اعضای نابینا یا کم‌بینای کتابخانۀ گویای رضوی، در صورت نبود منبع اطلاعاتی دیجیتال مورد نظر، کتاب چاپی آن منبع اطلاعاتی از مخزن کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی تهیه شده و به نشانی متقاضی ارسال می‌شود.»
او دربارۀ چگونگی بهره‌مندی اعضای خارج از استان از خدمات این کتابخانه بیان می‌کند: «مراجعه‌کنندگان و استفاده‌کنندگان از منابع اطلاعاتی کتابخانۀ گویا در خارج از مشهد و دیگر استان‌های کشور به‌صورت غیرحضوری و از طریق تلفن و پایگاه اینترنتی به این واحد دسترسی دارند و منابع اطلاعاتی مورد نیاز آنان از طریق واحد سیار یا پست برای آنان ارسال می‌شود. همچنین این عزیزان می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس 05132713070 برای واحد آقایان و 05132700115 واحد بانوان تماس بگیرند.»
همۀ خدمات کتابخانه رایگان است
وقتی از او می‌پرسم که آیا ارسال کتاب از طریق پست هم به صورت رایگان انجام می‌شود، پاسخ داد: «بله. همۀ خدمات این کتابخانه رایگان است و با همکاری کتابخانۀ سیار و تلفنی آستان قدس رضوی، منابع اطلاعاتی را در قالب کتاب، لوح فشرده و فلش به‌صورت رایگان درب منزل نابینایان و کم‌بینایان به امانت تحویل می‌دهد. به‌علاوه، درصورت درخواست اعضا، این کتابخانه برای تهیۀ کتاب صوتی از کتابهای چاپی‌ای که فایل صوتی آن در کتابخانه موجود نیست، اقدام می‌کند.»
او در پاسخ به این پرسش که چطور اعضا باید در جریان منابع موجود در این کتابخانه قرار بگیرند توضیح می‌دهد: «پایگاه اینترنتی کتابخانۀ گویای رضوی به نشانی https://library.razavi.ir/gooya ویژۀ نابینایان و کم‌بینایان عضو این کتابخانه طراحی شده که این افراد می‌توانند به صورت رایگان و غیرحضوری عضو کتابخانه شده و از منابع و خدمات آن بهره‌مند شوند. در حال حاضر هم اطلاعات کتاب‌شناختی منابع کتابخانۀ گویای رضوی از طریق نرم‌افزارهای سیمرغ و کاوش بر روی تارنمای سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و وب‌سایت ویژۀ کتابخانۀ گویای رضوی، قابل جستجو و سفارش است.»
وظیفه‌دان در ادامه سخنش را این طور پایان می‌دهد: «عضویت، استفاده از تجهیزات و امکانات موجود در محل کتابخانه، ذخیره‌کردن منابع روی حافظه‌های جانبی و نسخه‌برداری منابع بر رویDVD, CD و سایر ابزارهای ذخیره‌سازی و ارسال آن‌ها به درب منازل یا محل کار نابینایان، مبادله و اهدای منابع با کتابخانه‌ها و مراکز ویژۀ نابینایان، کمک در راه‌اندازی و تکمیل منابع کتابخانه‌های تازه‌تأسیس و برگزاری نمایشگاه از دیگر خدمات فرهنگی کتابخانۀ گویای رضوی است که به صورت رایگان به نابینایان و کم‌بینایان ارائه می‌شود.»
کتابخانه‌ای برای همۀ مقاطع سنی
مسئول کتابخانه می‌گوید که از همۀ مقاطع سنی و تحصیلی عضو داریم و با معرفی برخی اعضای فعال کتابخانه، ما را به سمت گفتگو با آن‌ها سوق داد.
«علی گنجی» 33 ساله و ساکن نیشابور است و ده سال است که عضو کتابخانۀ گویاست. می‌گوید که از طریق یکی از دوستان کم‌بینایش با این کتابخانه آشنا شده و از همان سال 88 حضوری و غیرحضوری از خدمات کتابخانه استفاده می‌کند: «لیسانس روانشناسی عمومی دارم. بعد از آشنایی با کتابخانۀ گویا به کمک دوستانم کتابخانۀ کوچکی را در انجمن نابینایان نیشابور راه‌اندازی کردیم و پیوسته منابع مورد نیازمان را به صورت انبوه از کتابخانۀ گویای رضوی درخواست می‌کنیم که خداراشکر در زمان کوتاهی بین یک هفته تا 15 روز حجم انبوه منابعی که درخواست داده‌ایم شامل درسی و غیردرسی به دستمان می‌رسد.»
او ادامه می‌دهد: «با توجه به بودجۀ کمی که ما برای تأمین منابع داریم و هرچه تاکنون بوده از طریق کمک‌های مردمی بوده، منابع کتابخانۀ گویا کمک زیادی به تأمین نیازهای ما می‌کند و خوشبختانه برخورد خوب مسئولین این کتابخانه و همکاری دلسوزانه‌شان، ما را هر روز بیشتر پابند این کتابخانه می‌کند.»
«محمدرضا نیرومند» شهروند 43 سالۀ اهل سیستان‌وبلوچستان و ساکن مشهد است که تحصیلاتش تا مقطع پنجم ابتدایی بوده و سه سال است که عضو فعال کتابخانۀ گویاست. می‌گوید که از طریق مطلبی در روزنامه با کتابخانۀ گویا آشنا شده و پیوسته از منابع کتابخانه در موضوع کتب دفاع مقدس و زندگینامۀ علمای بزرگ استفاده می‌کند.
«نجمه تهمتن» هم عضو 21 ساله‌ای است که مدتی است شروع به حفظ قرآن کرده و خیلی از خدمات کتابخانه و فضا و امکانات آن ابراز رضایت می‌کند: «از طریق بهزیستی با این مرکز آشنا شدم. امکانات خوبی در این کتابخانه ارائه می‌شود و دوست دارم شرایطی در کتابخانه فراهم شود که نابینایان و کم‌بینایان هم بتوانند از طریق تدریس و... کسب درآمد کنند و خود من هم دوست دارم روزی بتوانم برای دوستان نابینا و کم‌بینایم در این مرکز قرآن تدریس کنم.»