نخستین نشریۀ پزشکی ایران در گنجینۀ رضوی

نخستین نشریۀ پزشکی ایران با قدمت بیش از 100 سال، در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
به گزارش گنجینۀ رضوی، سرپرست گروه مطبوعات آستان قدس رضوی از وجود نخستین نشریۀ پزشکی در آرشیو مطبوعات این سازمان به مناسبت سالروز انتشار این نشریه خبر داد.
ابراهیم حافظی با بیان این‌که 115 سال پیش در ماه صفر 1324 قمری مجله‌ای در حوزۀ پزشکی منتشر شد که تا آن زمان جایگاهی در مطبوعات چاپ‌شدۀ ایران نداشت، توضیح داد: در این تاریخ، دکتر علی‌اصغر نفیسی «مودّب الدوله» با همکاری آقا‌میرزا اسدالله طبسی معروف به «جلیل الاطباء» نخستین نشریه را در زمینۀ پزشکی، طبی و بهداشتی با عنوان «حفظ‌الصحه» در 27 صفحه به خط نستعلیق و به قطع کوچک خشتی به صورت چاپ‌سنگی منتشر کرد که در حال حاضر تمام نسخه‌های منتشر‌شدۀ آن، در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی موجود است و محققان می‌توانند از محتوای آن استفاده کنند.
وی با اشاره به این‌که «حفظ‌الصحه» اولین مجله‌ای است که در زبان فارسی به صورت کاملاً تخصصی به حوزۀ پزشکی پرداخته اضافه کرد: عدم آشنایی ایرانیان با موضوعات بهداشتی و استقبال‌نکردن از این مجله در آن دوره که هم‌زمان با اولین سال آغاز مشروطیت بود، سبب گردید که پس از نشر9 شماره، مجله تعطیل گردد و تا 11 سال بعد از آن کسی به فکر نشر مجلۀ بهداشتی نیفتد.
حافظی با ابراز این‌که علی‌رغم گذشت بیش از 100 سال از انتشار این نشریه، کهنگی در مطالب آن به چشم نمی‌خورد و می‌تواند در نزد عوام نیز قابل استفاده باشد، افزود: «حفظ‌الصحه» مجلۀ ارزشمندی برای آگاهی از طب قدیم و روش‌های معرفی‌شده برای درمان امراض جدید است که در هر شمارۀ آن، با رویکرد آموزشی به معرفی امراض و راه‌های درمان آن با استفاده از داروهای شیمیایی و گاه طب سنتی می‌پردازد. معرفی حکمای قدیم همچون سقراط، بقراط، افلاطون، ارسطو، جالینوس هم در برخی شماره های مجله قابل مشاهده است.
وی در بیان هدف انتشار این نشریه تصریح کرد: مؤدب الدوله در سرمقالۀ نخستین شماره، هدف از چاپ «حفظ‌الصحه» را چنین اعلام کرده است:«... این بندۀ شرمنده که سال‌های دراز بِرَنج سفرهای علمی در فرنگ و زحمت مسافرت‌های ولایات ایران گرفتار و مبتلا بودم اینک چندی سرّ آن دارم که از مولد عزیز هجرت نکنم و بقدر قوّه با وجود کمی علم و اطلاع در انتشار مطالب علمی خاصه معلومات طبی که ارث نیاکان این بنده است بکوشم این است که بفکر ایجاد روزنامۀ علمی و طبی افتاده این مجله را بطبع می‌رسانم..».
سرپرست گروه مطبوعات آستان قدس رضوی در ادامه بیان کرد: در ذیل سرلوحۀ نشریه چنین درج شده است: «در این مجلۀ علمی اسامی و القاب با کمال اختصار نگاشته می‌شود. هریک از داشمندان و اطبای محترم که مطلب علمی سودمندی ارسال فرمایند، در این مجله بطبع می‌رسد. نوشته که فرستاده شده و مندرج نگردید بصاحبش رد می‌شود».
حافظی در پایان با بیان این‌که از آغاز چاپ مطبوعات پزشکی ایران تاکنون بیش از صدها عنوان نشریه در این زمینه، در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی فراهم‌آوری و سازماندهی شده و هر روزه مورد استفادۀ محققان حوزۀ علوم پزشکی این مرکز قرار می‌گیرد،یادآور شد: کارشناسان این مرکز آمادگی دارند درراستای تکمیل آرشیو نشریات پزشکی با ناشران این حوزه همکاری و برای جذب وانتقال و آرشیو آن‌ها اقدام کنند.