قدیمی‌ترین کتب خطی «ازدواج» به 3 زبان در گنجینه نُسخ خطی آستان قدس رضوی
به گزارش گنجینۀ رضوی، مدیر مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به مناسبت روز ملی ازدواج، از وجود نسخه‌های خطی و چاپ سنگی نفیسی به زبان فارسی، عربی و اردو در این مرکز با موضوع نکاح و ازدواج خبر داد که که بیشتر آن‌ها دارای بلاغ و حاشیه بوده و تصحیح و مقابله شده است.
دکتر علی سوزنچی کاشانی با بیان این‌که برخی از این نسخه‌ها به‌طور ویژه به موضوع ازدواج و نکاح پرداخته و برخی نسخه‌ها بخشی از آن به این موضوع اختصاص یافته است، توضیح داد: یکی از نفیس‌ترین نسخه‌ها، نسخه‌ای به قدمت قرن ششم قمری با عنوان «الانتصار فيما انفردت به الامامية» در موضوع فقه است که در سال 596 قمری به خط نسخ 19 سطری بر کاغذ حنایی با عناوین شنگرف کتابت شده و بخشی از آن، به موضوع ازدواج اختصاص یافته است.
وی افزود: «اختلاف زوجین در مهر» رساله‌ای خطی به زبان عربی با موضوع فقه، روابط زوجین، مهریه و ازدواج، تألیف «محمدباقربن محمد میرداماد» است که در سال 1022 قمری به خط نستعلیق 11 سطری بر کاغذ نباتی کتابت شده است.
سوزنچی در اشاره به کتب چاپ سنگی، از دو کتاب ارزشمند به زبان فارسی یاد کرد و گفت: کتاب «نکاح و ازدواج» یا «کتاب‌الإزدواج» تألیف «اسماعیل‌بن علی‌نقی غروی» در سال 1352 قمری در 28 صفحه در تبریز چاپ شده است و کتاب «وسائل‌الابتهاج في حفظ صحت‌الازدواج» یا «تحفه‌الخواتین» نوشتۀ «کریزل» به قلم «زین‌العابدین نایب‌الصدر شیرازی» در سال 1325 قمری در بمبئی به خط نستعلیق و به‌صورت مصور چاپ شده است.
وی به دو نسخۀ چاپ سنگی به زبان اردو اشاره کرد و ادامه داد: «بک آن ميريج يعني کتاب‌النکاح» در 116 صفحه به خط نستعلیق در سال 1336 قمری در هند منتشر شده و اهدایی رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) به گنجینۀ رضوی است. همچنین، کتاب «نظام ازدواج» تألیف علی‌نقی نقوی نصیرآبادی در سال 1337 قمری در لکهنو هندوستان در 16 صفحۀ به خط نستعلیق در قطع 18 در 12 سانتی‌متر منتشر شده است.
مدیر مخطوطات کتابخانۀ آستان قدس رضوی به نسخه‌هایی به کتابت قرن 7 تا 10 قمری اشاره کرد و گفت: نسخه‌های متعددی از «الکافی»، «الصافی فی شرح‌الکافی»، «تبصرة‌المتعلمين في احکام‌الدين»،«تحرير‌الاحکام‌الشرعيه علي مذهب‌الاماميه»، «غايه‌المراد في شرح نکت‌الارشاد»، «عوالي‌اللئالي‌العزيزيه في الاحاديث‌الدينيه»، «کنز‌العرفان في فقه‌القرآن»، «کيمياي سعادت»، «تلخيص‌المرام»، «جامع‌المقاصد في شرح‌القواعد»، «جواب مسائل»، «حاشية ارشاد‌الاذهان»، «معارج‌السئول و مدارج‌المأمول»، «مصابيح‌السنه»، و «نهج‌الحق و کشف‌الصدق» که آن را علامه حلی برای سلطان‌محمد اولجايتو نوشته است، در مخزن کتب خطی موجود است.
وی برخی دیگر از نسخه‌های نفیس را که دارای تزییناتی در کتابت همچون عناوین و ابواب شنگرف، جداول اوراق به لاجورد و شنگرف و تحرير و زر، کمند به تحرير و زر، داراي سرلوح مزدوج زرپوش منقّش و فصول به شنگرف است نام برد و افزود: «الروضه‌البهيه في شرح اللمعه‌الدمشقيه»، «حليه‌المتقين»، «التحفه‌السنيه في شرح‌النخبه‌المحسنيه» و «استبصار» برخی از این نسخه‌هاست.
سوزنچی ادامه داد: «احقاق‌الحق فی نقض ابطال‌الباطل»، «اربعین (و شرح آن)»، «ارشاد‌الأذهان الي احکام‌الايمان»، «الاشباه و النظاير»، «التعليقه‌السجاديه» یا «شرح من لايحضره‌الفقيه»، «تعلیقات»، «تفسير شاهي»، «تهذيب‌الاحکام»، «جامع‌الاخبار» یا «معارج‌اليقين في اصول‌الدين»، نسخه‌هایی به کتابت قرن 11 تا 13 قمری هستند.
وی در پایان یادآور شد: همچنین «جلاء‌العيون»، «دعائم‌الاسلام»، «روضه‌الواعظين»، «زبده‌البيان»، «شرح مفاتيح‌الشرايع»، «علل‌الشرايع و‌الاحکام و‌الاسباب»، «مشکوه‌المصابيح» و «مصباح‌الانظار» از دیگر نسخه‌های گنجینۀ خطی آستان قدس رضوی با سرفصل‌هایی دربارۀ ازدواج است.