19شهریور/ وفات آیت الله سید محمود طالقانی اولین امام جمعه تهران( 1358ش)

او از نامدارترین مبارزان دوران پهلوی به شمار می‌رفت. مبارزاتش را از دوران رضا شاه آغاز کرده بود. آیت الله طالقانی در دوره پس از سقوط رضا شاه و خروجش از کشور، فضا را بیش از گذشته مناسب برای تبلیغ دین و آیین دانست و با تشکیل کانون اسلام در تهران دانشگاهیان را به سمت خود کشاند.
آیت الله طالقانی همپای تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعه به پیش می‌رفت و متناسب با جریانات و وقایع روز، واکنش‌های لازم را از خود بروزمی‌داد. چه در دوره ملی شدن صنعت نفت و چه در دوره کودتای آمریکایی- انگلیسی 28 مرداد 1332 و چه در ماجرای رفراندوم انقلاب سفید.
او در آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) از خود توانمندی‌هایی نشان داد که در نهایت منجر به دستگیری چند ساله‌اش شد. نقش آیت الله طالقانی در انقلاب اسلامی پس از آزادی‌اش از زندان در هشتم آبان 1357 نمایان‌تر می‌شود. او رهبری انقلابیون و انقلاب را در داخل کشور بر عهده می‌گیرد و با اعلامیه‌ها و سخنرانی‌های خود به بازتاب دیدگاه‌های رهبری انقلاب اسلامی می‌پردازد که در آن مقطع، در نوفل لوشاتو به سر می‌برد. این رفتار آیت الله طالقانی، وحدت نظر در میان رهبران نهضت را نشان می‌داد و پس از بازگشت امام خمینی(ره) به ایران نیز همین روند را ادامه داد. او با حکم امام خمینی(ره) به عضویت شورای انقلاب اسلامی درآمد و پس از پیروزی انقلاب نیز ابتدا به نمایندگی از سوی مردم تهران در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی انتخاب شد، سپس از جانب امام خمینی(ره) امامت جمعه پایتخت را بر عهده گرفت.
این مبارز بزرگ در 19 شهریور 1358 به دیار باقی شتافت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

منبع:
1- از آزادي تا پيروزي: روزشمار تفصيلي زندگاني و مجموعه اعلاميه‌ها، پيام‌ها، سخنرانيها و مصاحبه‌هاي آيت‌الله سيد محمود علايي طالقاني/ گردآوري و تدوين ميرزاباقر عليان‌نژاد؛ [براي] دفتر ادبيات انقلاب اسلامي، حوزه هنري [سازمان تبليغات اسلامي].- تهران: شرکت انتشارات سوره مهر، ‎۱۳۹۶.
2- طالقاني و دگرگوني تاريخ : پژوهشي در اسناد و انديشه‌ها/ محمدحسين ميرابوالقاسمي.- تهران: قلم، ‎۱۳۸۹.