ابزار نجومی دریانوردی در موزۀ آستان قدس رضوی
به گزارش گنجینۀ رضوی، گنجینۀ نجوم آستان قدس رضوی با اختصاص ویترینی مجزا، اشیاء و ابزار قدیمی مرتبط با علوم دریایی را در معرض نمایش عموم قرار داده است. مسئول امور موزه نجوم در این ارتباط اعلام کرد: یکی از امور مهم و حیاتی برای دریانوردان در گذشته شناخت موقعیت مکانی و یافتن مسیر صحیح بوده است؛ چراکه با اندکی خطا ممکن بود افراد سرمایه و حتی جان خود را از دست بدهند، از این‌رو ابزارهای نجومی مربوط به دریانوردی که در زمان‌های گذشته مورد استفادۀ دریانوردان بوده است در این ویترین به نمایش درآمده است.
عبدالحسین ملک‌جعفریان به اشیاءدر معرض نمایش اشاره کرد و اظهار داشت: تعداد 15 عدد از ابراز نجومی مرتبط با علوم دریایی در این ویترین به نمایش درآمده است که سمت‌یاب دریایی ساخت سوئد، دوربین دریایی با تراز حبابی ساخت آلمان، سمت‌یاب دریایی ساخت آمریکا، دستگاه تعیین‌کننده عرض و طول جغرافیایی ساخت انگلستان که جهت مسیریابی در دریا مورد استفاده بوده، سکستانت با فیلتر و منشور و آیینه ساخت انگلستان ، کادران (وسیلۀ اندازه‌گیری زاویه‌های عمودی) ساخت بلژیک و قطب‌نما و سمت‌یاب برنجی، نمونۀ این ابزار هستند.
وی در ارتباط با این ابزار توضیح داد: سکستانت برای تعیین موقعیت دقیق محلی یا تعیین زمان، مورد استفاده قرار می‌گرفته است و دریانوردان در طول روز با استفاده از این وسیله و اندازه‌گیری ارتفاع خورشید مسیرشان را اصلاح می‌کردند و در هنگام شب، در طول یک ساعت با اندازه‌گیری تغییر زاویۀ ماه یا دیگر اجرام آسمانی، طول جغرافیایی دقیق خود را به دست می‌آوردند. وی افزود: عرض جغرافیایی نیز با اندازه‌گیری ارتفاع ستارۀ قطبی از افق به کمک همین وسیله قابل اندازه‌گیری بوده است.
ملک‌جعفریان اضافه کرد: کادران نیز یکی از ابزارآلات مسیریابی در گذشته است که طول کمان آن یک چهارم دور و معادل 45 درجه است و برای اندازه‌گیری زاویه‌های عمودی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. وی افزود: کادران، نمونۀ اروپاییِ وسیله‌ای به نام ربع دستور است که مدت‌ها پیش از اروپاییان، در دوره اسلامی مورد استفادۀ دانشمندان و مهندسان ایرانی و اسلامی قرار می‌گرفته است.
گفتنی است، علاقه‌مندان به ابزار نجومی و دریانوردی همه روزه می‌توانند از گنجینۀ نجوم واقع در موزۀ مرکزی آستان قدس رضوی که در صحن کوثر حرم مطهر رضوی واقع شده، بازدید کنند.
