وقتی خبر قتل امیرکبیر در روزنامۀ خودش هم دیده نمی‌شود
به گزارش گنجینه رضوی، رئیس ادارۀ مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان‌قدس رضوی از وجود تک‌نسخه‌های دست‌نویس روزنامۀ «وقایع اتفاقیه» در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی خبر داد. ابراهیم حافظی با بیان اینکه روزنامه «وقایع اتفاقیه» اولین روزنامۀ رسمی کشور است، اظهار داشت: این روزنامه به دستورمیرزا محمدتقی خان فراهانی معروف به امیرکبیر منتشر شده است.
وی امیرکبیر را پایه‌گذار روزنامه‌نگاری رسمی در ایران خواند و گفت: هر چند پیش از میرزا تقی‌خان فراهانی، ایران انتشار یک روزنامه غیر رسمی را به همت میرزا صالح شیرازی تجربه کرده بود و 15 سال پیش از دستور او نشریه «کاغذ اخبار» نیز به چاپ رسیده بود اما میرزا تقی‌خان فراهانی بر اساس روزنامه‌نگاری غرب دستور داد تا اولین روزنامه رسمی ایران با نام «روزنامچه اخبار دارالخلافه طهران» در دربار تأسیس شود و فقط به چاپ رویدادهای مهم و مؤثر از نگاه دارالخلافه بپردازد.
حافظی افزود: امیرکبیر در نخستین شماره این نشریه، هدف از تأسیس چنین روزنامه‌ای را این‌گونه تشریح کرده است: «از آنجا که همت حضرت اقدس شاهنشاهی مصروف بر تربیت اهل ایران و استحضار و آگاهی آنها از امورات داخله و وقایع خارجه است، لهذا قرار شد که هفته به هفته احکام همایون و اخبار داخله مملکتی و غیره را که در دول دیگر گازت می‌نامند در دارالطباعه دولتی زده شود و به کل شهرهای ایران، منتشر گردد که اهالی ممالک ایران نیز، در هر هفته از احکام دارالخلافه مبارکه و غیره اطلاع حاصل نمایند و از جمله محسنات دیگر این گازت یکی آنکه سبب دانایی و بینایی اهالی این دولت علیه است، دیگر این که اخبار کاذبه اراجیف که گاهی بر خلاف احکام دیوانی و حقیقت حال در بعضی از شهرها و سرحدات ایران، پیش از این باعث اشتباه عوام این مملکت می‌شد، بعد از این به واسطه روزنامچه موقوف خواهد شد و بدین سبب لازم است کل امنای دولت ایران و حکام ولایات و صاحب منصبان معتبر و رعایای صادق این دولت این روزنامه‌ها را داشته باشند.»
حافظی به سخنی دیگر از امیرکبیر درارتباط با نشر این روزنامه اشاره کرد و گفت: امیرکبیر درباره این روزنامه گفته است: «عوام نمی‌‌دانند که مصرف و حسن این وقایع اتفاقیه در چیست؛ یا خیال می‌‌کنند که دیوانیان عظام شروع به این کرده‌اند به جهت منافع و مداخل؛ لکن این‌طور نیست و نباید باشد. این اخبار چیزی است این‌ها به جهت تربیت خلق است.»
رئیس ادارۀ مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان‌قدس رضوی خاطرنشان کرد: امیرکبیر گرچه مبدع روزنامه‌نگاری نوین و رسمی ایران است ولی پس از تأسیس آن، عرصه را به دیگران سپرد و چندان حضور و دخالت جدی در چاپ روزنامه نداشت و این درحالی است که عمر او نیز کفاف نداد و کمتر از یک سال از انتشار روزنامه گذشته بود که مورد غضب ناصرالدینشاه قرار گرفت و در 20 دی‌ماه 1230 شمسی (برابر با 18 ربیع‌الاول 1268 قمری) در حمام فین کاشان به دستور مستقیم شاه به قتل رسید.
وی ادامه داد: روزنامه‌ای که امیرکبیر بنیانگذار آن بود در زمان قتلش، در حق او اجحاف کرد و خدمات ارزنده‌اش را ناصواب جلوه داد و حتی خبر قتل او را به فاصله 20 روز بعد، بسیار کوتاه و تلگرافی اعلام کرد.
حافظی اضافه کرد: 37 شماره نخست این روزنامه به دو صورت دست‌نویس و چاپ‌سنگی منتشر شده که نسخه دست‌نویس آن به جز آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی در آرشیو دیگری در ایران مشاهده نشده است. وی افزود: این روزنامه که قديمي‌ترين نشريه فارسي موجود درآرشيو مطبوعات آستان‌قدس رضوي است، طبق وصيت مرحومه اشرف‌السلطنه که همسر اعتمادالسلطنه، وزیر انطباعات دربار ناصرالدینشاه بوده است، به دست حاج سيدحسين نايب‌التوليه عرب در شعبان 1334 قمری به همراه یکصد و پنجاه جلد کتاب، وقف كتابخانه آستان قدس‌رضوی شده است.
