نسخ خطی کهن گنجینۀ رضوی؛ راوی قیام مختار ثقفی

به گزارش گنجینۀ رضوی، مسئول امور ارزشیابی نسخ خطی سازمان کتابخانه‌‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، از وجود 110 نسخۀ خطی، چاپ سنگی، چاپ سُربی و عکسی با موضوع قیام مختار و نیز مختارنامه‌هایی به نظم و نثر از شاعران عرب و ترک و فارس در مخزن خطی کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی خبر داد. وی تصریح کرد: این آثار شامل 19 نسخۀ خطی، 48 نسخۀ چاپ سنگی، 33 نسخۀ چاپ سُربی و 10 نسخۀ عکسی است.

سیدمحمدرضا فاضل هاشمی با بیان اینکه یکی از نسخ خطی با عنوان «مختار الاخیار فی اخبار المختار» توسط مقام معظم رهبری(مدظله) به این مرکز اهدا شده، اظهار کرد: این نسخه به کتابت 1234 قمری در 267 برگ به شمارۀ 36902 در گنجینۀ رضوی به ثبت رسیده است.
وی نسخه خطی «مقتل کبیر و حدیث الثار و خروج مختار» اثر ابومخنف، لوط‌بن‌يحيي (وفات سال ‎۱۵۷‎ ق) به زبان عربی را از دیگر نفایس این مجموعه با محوریت قیام مختار ثقفی ذکر کرد و افزود: این اثر به دست يوسف‌بن عبدالله جاسر در سال 989 قمری به خط نسخ 18سطری در 54 برگ کتابت شده است و با شمارۀ 21893 در مخزن نسخ خطی آستان قدس نگهداری می‌شود.

 فاضل هاشمی همچنین از «رسائل (شرح حال چهارده معصوم(ع) خروج مختار)» اثر عبدالله‌بن‌محمد جعفر مشهدي اصفهاني (وفات قرن ‎۱۱‎ ق) در شمار نسخ نفیس این مجموعه نام برد وگفت: این اثر نیز به زبان عربی است و تاریخ کتابت آن به سال 1086 قمری برمی‌گردد و با شمارۀ غ10212/1 در مخزن به ثبت رسیده است.
او ادامه داد: نسخه‌ای از مختارنامه که توسط علی‌اکبر شرفی در قرن 14 تألیف و کتابت شده است از دیگر نفایس خطی این مجموعه است.

این نسخه‌شناس افزود: مختارنامه‌هایی به نظم و نثر از شعرایی همچون خاموش یزدی، عطار نیشابوری، اشعث تبریزی، حسینی یزدی، ابومحنف و ملا محمدصالح تاشکندی به صورت نسخۀ خطی و عکسی و دیجیتالی به زبان‌های فارسی و ترکی در گنجینۀ رضوی موجود است که از نفیس‌ترین این مختارنامه‌های منظوم، نسخه‌ای با عنوان «زینت المسلمین» (مختارنامه) است که در قرن 13 هجری قمری در 323 برگ کتابت شده است.
فاضل هاشمی همچنین «حدیقه المؤمنین» مختارنامه به زبان ترکی، از محمدرضا تبریزی را که در سال 1329 قمری به چاپ رسیده است، از نسخه‌های نفیس چاپ سنگی نام برد.