پیشینه 95 ساله پژوهش در کتابخانه آستان قدس رضوی

سابقۀ تحقیق و پژوهش در کتابخانه آستان قدس رضوی به سال 1305 شمسی برمی گردد که از شخصی با نام حاج شیخ عماد فهرستی با عنوان محقق کتابخانه در اسناد یاد شده است.
وی به همراه شیخ محمد خالصی، عبدالعلی اوکتایی (رئیس کتابخانه) و نایینی، نویسندگان اولین فهرست‌های کتابخانه با نام «فهرست کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی» هستند.
از سال 1347 تا 1356 افزون بر چاپ جلد هشتم فهرست کتب خطی کتابخانه، با انتشار آثار دیگری چون راهنماي گنجينه قرآن، مشهد طوس، راهنما يا تاريخ و توصيف دربار ولايت‌مدار رضوي(ع)، نمونه ای از قرآن مجید به خط ثلث با ترجمۀ فارسی کهن، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، شمس‌الشموس يا انيس‌النفوس، فرهنگ لغات قرآن و آستان قدس رضوي ديروز و امروز، پژوهش وارد مرحلۀ جدیدی می شود.

گستره فعالیت های پژوهشی در کتابخانه رضوی
انیس میری؛  مدير پژوهش سازمان، رویکرد پژوهشی کتابخانه آستان قدس رضوی را پس از پیروزی انقلاب اسلامی دارای تحوّل قابل ملاحظه‌ای عنوان می کند.
وی در این خصوص به گستره فعالیت های پژوهشی در حد فاصل سال های 1361 تا 1379 اشاره دارد که افزون بر ادامه تهیه و چاپ فهرست های کتاب های خطی کتابخانه (جلدهای نهم تا پانزدهم)، پژوهش و تهیه فهرست از دیگر منابع کتابخانه هم چون مجله‌ها و روزنامه ها نیز در دستور کار قرار می گیرد.
همچنین اطلاعات و دانش شناسی نسخه های خطی، مطبوعات، حفاظت و مرمت و تاریخ موزه علم محورهای موضوعی برخی آثار منتشر شده در این سال هاست.

نهاد تاثیرگذار در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی
از سال 1379، جایگاه کتابخانۀ آستان قدس رضوی از يک کتابخانه سنتي با فعاليت‌های محدود پژوهشی، به يک نهاد تأثيرگذار و مطرح در حوزۀ کتابداري و اطلاع‌رساني، آرشيو و موزه‌داري تغییر می کند.
وی علت این امر را تغییرات سازنده‌ای عنوان می کند که در دهه‌های اخیر با تلاش مدیران در بهره گیری از رويکردهاي نوين علمي در این کتابخانه پدید می آید.
یکی از این تحولّات سازنده و مؤثر، ایجاد واحدی به نام پژوهش و تشکیل شورایی به نام شورای پژوهش و انتشارات است که در پی آن اقدامات و فعالیت های چشمگیری در امر پژوهش، انتشار آثار و برگزاری سمینارها و نشست های علمی و انتشار نشریات علمی در سازمان پدید می آید.

ایجاد شورای پژوهش و انتشارات در سازمان از سال 1379 تغییرات قابل توجهی در امر پژوهش و نشر را در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی پدید آورد. در نخستین روز سال 83این فعالیت ها و اقدامات با تعیین فردی با عنوان «کارشناس پژوهش سازمان» و تبیین شرح وظایف برای وی به صورت رسمی دنبال شد.
«نقش کتابخانه‌هاي آستان قدس رضوي در برآورده کردن نيازهاي اطلاعاتي دانش‌آموزان و دانشجويان شهر مشهد»، «شناسایی و بررسی اولویتهای موضوعی و میزان رضایت مراجعه کنندگان سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی جهت تدوین خط مشی انتخاب کتاب»، «ترجمه فهرست توصیفی استانداردها و رهنمودهای موزه کتابخانه ها و آرشیوهای بریتانیا در سال 2003 »، «فهرست توصیفی اطلس-های فارسی موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، «گنجینه مُهر رضوی معرفي گزيده‏هايي از مهرهاي اسناد و تشکيلات اداري آستان قدس رضوي از صفوي تا قاجار»، تنها نمونه ای از انبوه پژوهش های صورت گرفته در این سال هاست.

فعالیت انجمن علمی پژوهشگران
مدیر پژوهشی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد رضوی همچنین به ایجاد «انجمن علمی پژوهشگران سازمان» در اسفند سال 1384 اشاره دارد که با هدف توسعه و تقویت بنیه علمی و تربیت پژوهشگران نخبه، پرورش گروه مشاوران علمی متخصص در زمینه‌های مورد نیاز سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تشکیل شد.
میری، همچنین به ارزیابی جایگاه آستان قدس رضوی درتولید علم و مشخص کردن سهم هریک از مؤسسات فرهنگی، آموزشی و پژوهشی، درقالب طرح مطالعاتی با عنوان «تبیین جایگاه علمی مؤسسات فرهنگی آستان قدس رضوی با استناد به مقالات منتشر شده در نشریات معتبر علمی، ملی و بین المللی» در بازه زمانی 1388 تا 1390 اشاره دارد
حمایت از پایان نامه های تحصیلات تکمیلی، ایجاد فصل نامه های آموزشی و علمی در قالب نشریات دیجیتال و چاپی نیز از دیگر اقدامات این سازمان در راستای ترویج و کمک به امر پژوهش است که مدیر پژوهشی این سازمان بدان اشاره دارد.