۱۴۰۱-۰۹-۱۴

سیر تحول پژوهش در کتابخانه های رضوی از 1305 تا کنون

تحقیق و پژوهش در کتابخانه آستان قدس رضوی امری ناشناخته و محجور نیست و سابقۀ آن به سال 1305 شمسی و شخصی به نام حاج شیخ عماد فهرستی باز می گردد که در اسناد از او با عنوان محقق کتابخانه، یاد شده است.

وی به همراه شیخ محمد خالصی، عبدالعلی اوکتایی (رئیس کتابخانه) و نایینی، نویسندگان اولین فهرست‌های کتابخانه با نام «فهرست کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی» هستند. آن‌ها موفّق می‌شوند در سال 1305 ش، سه جلد از این فهرست‌ها را آماده و منتشر کنند که این فهارست بر محورهای موضوعی همچون حکمت و کلام، منطق و تفسیر فقه، اصول، تجوید، ادعیه، رجال و لغت صرف و نحو، معانی و بیان، تاریخ، ادبیات و ریاضی استوار است.
در سال های بعد، گرچه پژوهش و فهرست نویسی نسخه‌های خطی به طور مستمر و منظم دنبال نمی شود؛ امّا در سال 1325فهرست چهارم و سال 1329 فهرست پنجم کتاب‌های خطی موجود در کتابخانه منتشر می شود.

ورود کتابخانه به مرحله ای جدید از پژوهش
از سال 1347 تا 1356 افزون بر چاپ جلد هشتم فهرست کتب خطی کتابخانه، با انتشار آثار دیگری چون راهنماي گنجينه قرآن، مشهد طوس، راهنما يا تاريخ و توصيف دربار ولايت‌مدار رضوي(ع)، نمونه ای از قرآن مجید به خط ثلث با ترجمۀ فارسی کهن، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، شمس‌الشموس يا انيس‌النفوس، فرهنگ لغات قرآن و آستان قدس رضوي ديروز و امروز، پژوهش وارد مرحلۀ جدیدی می شود.
در این مرحله دامنه تحقیق افزون به تهیه فهرست کتاب‌های خطی به پژوهش در تاریخ آستان قدس، تاریخ شهر مشهد و معرفی متون خطی کتابخانه، کشیده می شود.

رویکرد پژوهش بعد از انقلاب در کتابخانه رضوی
انیس میری؛ مدير پژوهش سازمان، رویکرد پژوهشی کتابخانه آستان قدس رضوی را پس از پیروزی انقلاب اسلامی دارای تحوّل قابل ملاحظه‌ای عنوان می‌کند.
وی در این خصوص به گستره فعالیت‌های پژوهشی در حد فاصل سال های 1361 تا 1379 اشاره دارد که افزون بر ادامه تهیه و چاپ فهرست‌ کتاب‌های خطی کتابخانه (جلدهای نهم تا پانزدهم)، پژوهش و تهیه فهرست از دیگر منابع کتابخانه هم چون مجله‌ها و روزنامه ها نیز در دستور کار قرار می گیرد.
همچنین اطلاعات و دانش شناسی نسخه‌های خطی، مطبوعات، حفاظت، مرمت و تاریخ موزه علم محورهای موضوعی برخی آثار منتشر شده در این سال هاست.

پژوهش در خدمت کتابداری
از سال 1379، جایگاه کتابخانۀ آستان قدس رضوی از يک کتابخانه سنتي با فعاليت‌های محدود پژوهشی، به يک نهاد تأثيرگذار و مطرح در حوزۀ کتابداري و اطلاع‌رساني، آرشيو و موزه‌داري تغییر می کند.
خانم دکتر میری به ایجاد شورای پژوهش و انتشارات در سازمان در این سال اشاره دارد که تغییرات قابل توجهی در امر پژوهش و نشر را در سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی پدید آورد.
«نقش کتابخانه‌هاي آستان قدس رضوي در برآورده کردن نيازهاي اطلاعاتي دانش‌آموزان و دانشجويان شهر مشهد»،«شناسایی و بررسی اولویت های موضوعی و میزان رضایت مراجعه کنندگان سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی جهت تدوین خط مشی انتخاب کتاب»،«ترجمه فهرست توصیفی استانداردها و رهنمودهای موزه کتابخانه ها و آرشیوهای بریتانیا در سال 2003 »، «فهرست توصیفی اطلس‌های فارسی موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، «گنجینه مُهر رضوی معرفي گزيده‏هايي از مهرهاي اسناد و تشکيلات اداري آستان قدس رضوي از صفوي تا قاجار»، «روزشمار وقايع آستان قدس رضوي براساس مطبوعات خراسان از 1286 تا 1366»، «طرح جامع فناوری اطلاعات، شناسایی وضع موجود و مطلوب سخت افزار و شبکه کتابخانه مرکزی، موزه‌ها و بنیاد پژوهش‌های اسلامی» تنها نمونه ای از انبوه پژوهش‌های صورت گرفته در این سال هاست.

انجمن علمی پژوهشگران سازمان
مدیر پژوهشی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد رضوی همچنین به ایجاد «انجمن علمی پژوهشگران سازمان» در اسفند سال 1384 اشاره دارد که با هدف توسعه و تقویت بنیۀ علمی و تربیت پژوهشگران نخبه، پرورش گروه مشاوران علمی متخصص در زمینه‌های مورد نیاز سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تشکیل شد.
میری، همچنین به ارزیابی جایگاه آستان قدس رضوی درتولید علم و مشخص کردن سهم هریک از مؤسسات فرهنگی، آموزشی و پژوهشی، درقالب طرح مطالعاتی با عنوان «تبیین جایگاه علمی مؤسسات فرهنگی آستان قدس رضوی با استناد به مقالات منتشر شده در نشریات معتبر علمی، ملی و بین المللی» در بازه زمانی 1388 تا 1390 اشاره دارد که در سال 1390 صورت گرفت و بر اساس آن و سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با 527 مدرک تولید شده در قالب مقاله از 227 نفر از محققان و پژوهشگران ( جامعه آماری تحقیق) مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت و در میان 4 موسسه فرهنگی آستان قدس رضوی از حیث تعیین سهم مؤسسات آموزشی و پژوهشی در تولید علم، این سازمان در کل با تولید 219 مقاله علمی جایگاه اول را به خود اختصاص داد.    

 

 

افزودن دیدگاه جدید:

متن ساده

HTML محدود

Image CAPTCHA
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید