مبانی نقشه‌خوانی

     نقطۀ قوت کتاب مبانی نقشه‌خوانی دانشگاهی ارزشمند، شکل‌ها و نقشه‌های پرشمار آن در هر فصل است. حل تمرین پس از مطالعۀ هر فصل، به یادگیری مبحث و ماندگاری آن در ذهن دانشجو کمک خواهد کرد. به همین منظور در این کتاب نیز در پایان هر فصل ، تمرین‌های عملی قرار داده شده است.

      نقشه‌خوانی، نکات و فنون خاصی دارد که در کتاب مبانی نقشه‌خوانی دکتر یمانی، از انتشارات دانشگاه تهران، با آنها آشنا خواهید شد. ﻧﻘﺸه، ﺻﻔﺤﻪاﯼ ﻣﺴﻄﺢ است ﮐﻪ ﺑﺮ روﯼ ﺁن ﭘﺪﻳﺪﻩهای طبیعی اﻧﺴﺎﻧﯽ، ﺗﻤﺎم ﻳﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺠﺰا ﻳﺎ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ دادﻩ و اﺑﻌﺎد ﺁن ﻋﻮارض را ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﻴﺮﯼ ﺗﮑﻨﻴﮏها و اﺑﺰار خاص و ﻓﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﮐﺮدﻩ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ رﻳﺎﺿﯽ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻋﻼﺋﻢ ﻗﺮاردادﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﺎشند.[DU1]

      تعیین موقعیت یک پدیده را نسبت به پدیده‌های مجاور، موقعیت نسبی گویند؛ برای مثال، تعیین موقعیت یک کشور نسبت به کشورهای همجوار؛ همچنین وقتی می‌خواهیم با شخصی در نقطه‌ای که برای هر دو شناخته شده باشد، وعدۀ ملاقات بگذاریم، محل ملاقات به کمک نام خیابان، کوچه‌ها و نظایر آن تعیین می‌شود.

      این روش، در واقع، تعیین «موقعیت ریاضی» نقاط است و آن، تعیین موقعیت دقیق یک نقطه با استفاده از نصف النهار و مداری است که از آن نقطه عبور می‌کند و به عبارتی تعیین درجات طول و عرض جغرافیایی آن نقطه است (تعیین موقعیت).

      فرق اصلی بین یک نقشه و عکس در چیست؟ عکس به‌تمامی عین طبیعت است با تمام جزئیاتش؛ با این تفاوت که پدیده‌ها را نسبت معینی کوچکتر و در روی یک سطح مستوی نشان می‌دهد. اما نقشه، تقریباً هیچ شباهتی به طبیعت و پدیده‌های سطح زمین ندارد بلکه این پدیده‌ها را صرفاً به صورت یک گروه از علائم و نمادها، نمایش می‌دهد.

      از طرفی یک نقشه ممکن است بسیاری از عوارض سطح زمین را حذف نموده و فقط پدیده‌هایی را نشان داده باشد که بتواند نیاز و هدف نقشه را تأمین نماید، در صورتی که در عکس، چنین امکانی تقریباً وجود ندارد؛ بنابراین، نمایش نوع، موقعیت، شکل و ابعاد عوارض و پدیده های عینی و ذهنی به وسیلهٔ علائم، از ویژگی‌های نقشه هاست.

      حتی نمایش پدیده‌های غیر ملموس، نظیر ویژگی‌های جمعیت از جمله تخصص، سواد، فرهنگ، زبان، نژاد و نظایر آن، در روی نقشه توسط علائم قراردادی امکان پذیر است (علائم قراردادی).

کتاب مبانی نقشه خوانی، تالیف دکتر مجتبی یمانی، که جزء برترین کتاب‌های دانشگاهی جغرافیا بوده، توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است.

 [DU1]خوانده نمی‌شود