معناشناسی افسردگی از منظر قرآن: پیشنهاد الگویی برای پژوهش های قرآنی در حوزه روانشناسی

افسردگی به‌عنوان موضوع مورد بررسی، اختلالی در ساختار پیچیده انسان چند‌بعدی است، بنابراین برای فهم بهتر مفاهیم استخراج‌شده در قرآن نیازمند در‌نظر‌داشتن مدلی جامع از ساختار انسان هستیم. در روانشناسی نیز، استفاده گسترده از مدل زیستی-روانی-اجتماعی و مدل‌های دیگر بر لزوم این پیش‌فرض تأکید دارد. هم‌اکنون در فرایندهای درمانی در علوم پزشکی نیز، نه فقط به یک جنبه زیستی، بلکه به دیگر جنبه‌های وجود انسان توجه دارند. در‌واقع، تفاوت رویکردهای مختلف روانشناسی با یکدیگر نیز، بر سر نوع نگاه خاص هر یک به انسان و تعریف از او است که منجر به توسعه مفاهیم نظری و عملی مختص به آن رویکرد می‌شود. در انسان‌شناسی اسلامی نیز، انسان ابعادی دارد. اندیشمندان اسلامی به‌طور مفصل به تبیین این ابعاد پرداخته‌اند. برای مثال آیت‌الله جوادی آملی حس، خیال و وهم را به‌عنوان قوای تفکر و یا شناخت انسان مطرح می‌کند و تعقل را به‌عنوان شناخت قطعی بر اساس گزاره‌های یقینی و قطعی می‌شناسد. عمل نیز، به‌عنوان نتیجه بیرونی شناخت فرد، به‌وقوع می‌پیوندد و بر تفکر او نیز، اثر می‌گذارد. در تفسیر المیزان، علامه طباطبایی ابعاد انسان را در نگاه کلان در دو ساحت کلی علمی و عملی قابل تقسیم می‌داند.

کتاب پس از پیش گفتار و مقدمه دارای 9 فصل است:

فصل اول: روش پژوهش

فصل دوم : سوره مبارکه مطففین؛ افسردگی تطفیفی

فصل سوم: سوره مبارکه غاشیه؛ افسردگی سرشکستگی

فصل چهارم: سوره مبارکه عبس؛ افسردگی مقایسه ای انزواگرایانه

فصل پنجم: سوره مبارکه محمد (ص)؛ افسردگی ولایت ستیزی

فصل ششم: سوره مبارکه طه؛ افسردگی معنوی

فصل هفتم: سوره مبارکه فجر؛ افسردگی ناشی از حقارت

فصل هشتم: جمع بندی معنای افسردگی از منظر قرآن

فصل نهم: ساخت مقدماتی پرسشنامه افسردگی

متن کتاب علمی، پزوهشی، ادبی و اکادمیک است. لکن این به منزله عدم فهم محتوا از سوی خواننده نیست. ضمنا کار جدید و پرمایه است. مطالعه و تدبر در آن بواسطه نگاه مرجع گونه مولفان به قرآن و متون مذهبی حایز اهمیت ویژه ای است.