جغرافیای تاریخی جهان اسلام
مطالب اثر، در سه بخش تدوین شده است. نگارنده، پیش از ورود به مباحث اصلی، مطالبی پیرامون عصر فتوح، اسلامگرایی و حوزههای فتح شده در جهان اسلام، به عنوان مقدّمه ذکر کرده است. بخش نخست اثر، به معرّفی شهرها و سرزمینهای اسلامی و راههای ارتباطی آنها اختصاص دارد. منطقة میانی (شامل جزیره العرب؛ مصر و بینالنهرین و شام)؛ جهان ایرانی، مغرب اسلامی و واقعیت زبانی، محورهای اصلی مورد بحث در این بخش است. در بخش دوم، توان مالی و روشهای عمرانی در جهان اسلام و روند آغاز مصرفگرایی تشریح شده است. در بخش پایانی نیز، چرخة مبادلات در جهان اسلام و تولیدات و کالاهای بازرگانی مورد مطالعه قرارگرفته است.
این اثر شامل 280 صفحه است. مؤلف در «تصویر نخستین» که مقدمهای است برای ورود به بخش اصلی کتاب، می نویسد: «از آغاز عصر میانی تا ابتدای قرن یازدهم، در تمامی زمینهها و مظاهر دوران شرقی محض به شمار میآید. این ادعا به ویژه در مقایسه با سه قرن؛ یعنی از نیمۀ قرن هشتم تا اواسط قرن یازدهم، صحیح به نظر می رسد. در سدههای یاد شده، اوج شکوفایی را در جهان اسلام شاهد هستیم... ولی درک صحیح اقتصاد جهان اسلام در اوج شکوفاییاش، نیازمند نگاهی به پیشتر است: نگاهی به عصر فتوحات که از اواسط قرن هفتم آغاز و تا میانۀ قرن هشتم ادامه مییابد و خطوط حیاتی جهان اسلام در آن دوران نقش میبندد.»
تاٌلیف موریس لومبارد