هنر در عهد کوشانی

در سه قرن نخست دوره مسیحی، امپراتوری بزرگی از وادی رود گنگ تا واحه‏های آسیای مرکزی بسط یافت. این امپراتوری توسط ملتی به وجود آمد که پیش از آن صحرانشین بودند و شاهزاده‏های آن، نام خاندانی کوشان را بر حکمروایی خود نهادند. این مردان قدرتمند که شمایل‏شان به همان قالب ایده‏آل شاهزادگان ایرانی چون داریوش کبیر، تیمور یا اکبرشاه طرح ریزی شده بود، بر سرزمینی حکومت می‏کردند که در تقاطع سه فضای فرهنگی متفاوت قرار داشت: شبه قاره هند، ایران و شرقِ هلنی مآب، و استپ‏های آسیای مرکزی. امپراتوری کوشانی‏ یکی از قدرت‏های اصلی روزگارش بود؛ نیروهای نظامی‏اش با نیروهای چینی، ایرانی و هندی درگیر بودند. همچنین آنان عاملی عمده در راهبرد نظامی پارتیان و همچنین روم به حساب می‏رفتند. سه قرن نخست عصر مسیحی، دوره برقراری ارتباط‏های بین المللی گسترده‏ای بود؛ هنر خاندانی کوشانیان، بازتابی است آشکار از این روند. کتاب حاضر، اثری است از جان مکس روزنفیلد، تاریخ نگار هنر. وی در این اثر، به بررسی پادشاهی کوشانی و هنرهای (سلطنتی) آنها می‏پردازد. از آن‏جایی که در آن زمان، مؤثرترین ابزار تبلیغات سیاسی و اعلان حدود استیلای پادشاهی‏ها، استفاده از هنر تصویرگری بود، بارزترین نمونه های هنر سلطنتی را روی سکه‏ها و کتیبه‏ها می‏توان یافت. در واقع، سکه‏ها حکم همان ابزار تبلیغاتی را داشتند که در بسیاری مواقع، با تصویر ایزدگونه شدۀ شاه بر روی خود، تا دورترین نقاط امپراتوری‏ها را در می‏نوردیدند و سلطه و قدرت پادشاهان را به نمایش می‏گذاشتند. در این کتاب، بیشتر به بررسی سکه‏ها، کتبیه‏ها، مجسمه‏ها، پرتره‏ها و نوشته‏های روی آنها و همچنین موقعیت و اهمیت تصاویر و مجسمه‏های شاهانِ کوشانی در ارتباط با هند و خاور نزدیک در نه فصل پرداخته می‏شود. ولی علیرغم گشت و گذارهای مبسوط در موضوع‏های سیاسی یا سکه شناختی، پیش از همه تاریخچه‏ای از هنر می باشد که موضوع نهایی آن، تغییراتی است که در سبک و شمایل نگاری مجسمه‏های هند در دوره استیلای کوشانیان رخ داده‏اند.