تاریخ خلیج فارس و ممالک هم جوار

        بررسی تاریخ خلیج‌فارس در حقیقت به معنای مروری بر تاریخ تمدن‌های بین‌النهرین(سومر و اکد و آشور و بابل) و فلات ایران (ایلام –ایران باستان و اسلامی) و شبه‌جزیره عربستان (تاریخ قبل و بعد از پیدایش اسلام و عصر خلافت اموی و عباسی) و آسیای صغیر(امپراتوری عثمانی) است. از سوی دیگر به دلیل حضور چشمگیر و مؤثر استعمارگران در خلیج‌فارس باید آگاهی مختصر از تاریخ تحولات سیاسی کشورهای پرتغال و انگلستان و هلند و فرانسه و روسیه و امریکا را نیز بدان افزود. از این منظر می‌توان گفت که تاریخ خلیج‌فارس درواقع چکیده و خلاصه رویدادهای مهم تاریخ بشری به‌ویژه در شرق نزدیک محسوب می‌شود و پیوندهای ناگسستنی با حوادث نواحی پس‌کرانه‌ای دارد.

       عوامل و دلایل شکل‌گیری هر رویدادی در این منطقه را باید در سه دایره هم‌مرکز تحولات "محلی" و "منطقه‌ای" و "جهانی" جستجو کرد و پیوندها و ارتباطات پیدا و نهان آن را از درون حوادث متنوع و گوناگون تاریخی پیدا نمود. به عبارت ساده‌تر حوادث تاریخی خلیج‌فارس برآیند تحولات و تغییرات و دگرگونی‌هایی است که در سه دایره "محلی" و "منطقه‌ای" و "جهانی" روی‌داده‌اند. تأثیر و تأثر این تحولات موجب شکل‌گیری حوادث در خلیج‌فارس شده است