کارنامه شیخ فضل الله نوری

علی ابوالحسنی (منذر)

اثر پیش روی  به طور مشخص به مهمترین سؤال  و مناقشۀ موجود در کارنامۀ سیاسی شیخ فضل الله اشاره دارد و آن چیزی نیست جز اینکه:
شیخ که خود نخست از پیشگامان و رهبران مشروطه بود، پس چرا و چگونه بعداً با وجود حمایت از عدالتخانه به مشروطه پشت کرد و با آن در مخالفت و ستیز درآمد؟
      بدیهی است که پاسخ دقیق به سؤال فوق  پیش از هرچیز، در گرو آشنایی با "عدالتخانه" ، "مشروطۀ مطلقه " و "مشروطۀ مشروعه" است، در این رساله بیشتر چرایی مخالفت شیخ با مشروطۀ غیر مشروعه مطرح است تا چگونگی آن و طبعاً برای پاسخ به این چراها باید وارد حوزۀ ایدئولوژی و اندیشه شد و به طور قطع باید نگاه شیخ به تفاوت‌های بنیادین در مشروطۀ مشروعه و غیر مشروعه به دقت و مستند مورد بحث قرار گیرد.
       اثر حاضر در راستای بررسی مسائل مذکور تنظیم شده و مباحث زیر بخشی از اهم موضوعات ارائه شده در کتاب است:
      اشاره به یکپارچه نبودن جریان مشروطه ودیدگاه شیخ
      اشاره به تفاوت‌های بنیادین میان فلسفۀ سیاسی– اجتماعی عدالتخانه و فلسفه و هدف غایی مشروطۀ غیر مشروعه
      نقاط مشترک و افتراق شیخ  و اسلام با جریان غالب مشروطه خواهی در نگاه به عدالتخانه
      مراحل مبارزه شیخ با مشروطۀ سکولار که شامل طرح شعار "مشروطۀ مشروعه" ، تحریم مشروطه و احیای عدالتخانه می شود
      ایرادات سیاسی شیخ به مشروطۀ مطلقۀ غیر مشروعه
      پاسخ به چرایی حمایت شیخ از محمد علی شاه و ارائه مستنداتی تاریخی از آرمان‌های ضد استعماری وی
      اشاره به جایگاه والای شیخ در بین رجال، علما و مردم  و نقش مؤثر شیخ در عزل حکام جور  و ...
      دیدگاه‌ها و رهنموها و هشدارهای اسلامی شیخ فضل الله نوری
      شایان ذکر است که مؤلف محترم، جناب حجه الاسلام علی ابوالحسنی(منذر)، در نگارش ۱۷۶ صفحه‌ای اثر پیش رو، مخاطب را به بیش از ۲۶۰ مرجع معتبر ارجاع می‌دهد که جراید و نشریات ادواری دورۀ مورد بحث، کتب، مقالات و اسناد مورد وثوق تاریخی را شامل می‌شود، کتاب حاضر بی‌شک از حیث مستند بودن و مستدل بودن، جزو آثار کم نظیر در حوزۀ تاریخ تحلیلی است.