بررسی «رویکردهای نوین در کتابخانه‌های عمومی ایران» در کتابخانه قلم مشهد
به گزارش گنجینه رضوی، این نشست به همت اندیشگاه رضوی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و با همکاری کتابخانه قلم و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران شاخه خراسان، با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان این سازمان، استادان حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی و علاقه‌مندان، یکشنبه، 14 بهمن‌ماه 1403، در این کتابخانه مشهد برپا شد.
در این نشست، محمد رضاخانی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان زنجان از کتابخانه به‌عنوان مرکز علم نام برد و گفت: امروزه با بمباران اطلاعات روبه‌رو هستیم که موجب کم‌عمق شدن انسان‌ها شده است. بنابراین باید فرآیندی را طراحی کرد که انسان‌ها دوباره به کتاب و کتاب‌خوانی ترغیب شوند. دراین‌میان، به‌ویژه با ورود هوش مصنوعی، بازطراحی در خدمات کتابخانه‌ها، امری ضروری است.
وی ادامه داد: البته در بازطراحی کتابخانه‌ها باید به نکاتی همچون معماری آنها توجه کرد، به عبارتی کتابخانه باید یکی از تزیینات شهری شود و مکان‌های مناسبی را برای آنها در نظر گرفت.
مجری کلینیک تخصصی خواندن در ایران، در ادامه به ارائه گزارشی درخصوص اقدامات انجام شده توسط اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان زنجان در حوزه بازطراحی کتابخانه‌ها و رویکردهای نوین در کتابخانه‌های این استان پرداخت.
راه‌اندازی اولین کتابخانه تخصصی کودک «هُدهُد سفید»، تالار «علم و خلاقیت» برای نوجوانان، کتابخانه‌های سیار و تهیه بسته‌های آموزشی مجازی برای ارائه خدمات در مناطق روستایی، طراحی فضای کار اشتراکی مطالعه و کلینیک تخصصی خواندن با اجرای برنامه‌ها و رویدادهای متنوع و جذاب، منتخبی از این اقدامات بود که وی با نمایش کلیپ‌هایی به معرفی آنها پرداخت.
رضاخانی گفت: متأسفانه کتابخانه‌های ما اسیر قرائت‌خانه شدند، در حالی‌که کتابخانه‌های عمومی باید یک مرکز امن اجتماعی برای اقشار مختلف جامعه و اثرگذار در فرهنگ هر منطقه باشند.
وی تصریح کرد: اگر کتابخانه‌ها در جایگاه خود قرار گیرند، می‌توانند در کاهش آسیب‌های اجتماعی نیز اثرگذار باشند. در واقع، با دسترسی آسان‌تر مردم به کتاب، میزان مطالعه نیز در جامعه افزایش می‌یابد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان زنجان با اشاره به اینکه کتابخانه یک مرکز ترویجی نه یک مرکز درمانی است، ابراز امیدواری کرد با انجام این اقدامات بتوان خواندن کتاب را به مسئله مهمی در جامعه تبدیل کرد.
اهداف کلینیک خواندن
همچنین اعظم صنعت‌جو، عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه فردوسی که به‌صورت مجازی در این برنامه شرکت کرده بود، با اشاره به مفهوم کلینیک خواندن، گفت: پس از خانواده، مراکز آموزشی همچون مدارس و کتابخانه‌ها از جمله پایگاه‌هایی است که عادت به خواندن و مطالعه باید در آنها ایجاد شود.
وی در ادامه بر لزوم شناخت کامل جامعه محلی هر کتابخانه، شناسایی مسائل و مشکلات مردم آن منطقه و ارتباط کتابخانه‌ها با مراکز مشاوره، تأکید کرد.
این استاد دانشگاه، بهبود مهارت‌های حل مسئله و آموزش مهارت‌های برقراری ارتباط را از جمله اهداف فعالیت کلینیک خواندن برشمرد و افزود: همچنین این کلینیک باید به افراد جامعه کمک کند تا خود و مسائل‌شان را بشناسند.
وی از گسترش دانایی، جلوگیری از مسائل اجتماعی و حتی اثرگذاری در مسائل اقتصادی به‌عنوان برخی از فواید خواندن نام برد و بر لزوم توجه به گروه‌های هدف اعم از والدین، معلمان و کتابداران برای انجام کتاب‌درمانی تأکید کرد.
صنعت‌جو تصریح کرد: همچنین متولیان حوزه کتابخانه‌ها باید فرصت آموزش را برای کتابداران فراهم کنند. دراین‌بین، بخش تحقیق و توسعه باید توسط کتابداران در کتابخانه‌ها فعال شود و انجام پروژه‌های کتابداری نیز به آنان سپرده شود.
نقش اثرگذار کتابخانه‌ها در توسعه کشور
در ادامه رحمت‌الله فتاحی، استاد برجسته علم اطلاعات و دانش‌شناسی، اظهار کرد: اگر کتابخانه‌ها کارکرد مناسب داشته باشند و نقش خود را ایفا کنند، زمینه رشد فکری افراد جامعه و توسعه همه‌جانبه کشور فراهم می‌شود.
وی افزود: اگرچه اقدامات بسیاری همچون انتشار کتاب و مقاله، برگزاری کارگاه و... با محوریت کتابخانه‌های عمومی در ایران انجام شده، اما همچنان این کتابخانه‌ها نتوانستند نقش خود را برای توسعه کشور ایفا کنند.
فتاحی با تأکید بر لزوم انتقال دانش و تجربه کتابداران در سطح ملی به یکدیگر، تصریح کرد: اطلاع‌رسانی درباره اقدامات انجام شده در زمینه ترویج کتاب‌خوانی در کتابخانه‌های مختلف کشور همچون زنجان، از یک سو به کتابداران انگیزه فعالیت و شکوفایی می‌بخشد و از سویی دیگر، موجب جلب اعتماد مردم جامعه می‌شود. همچنین این فعالیت‌های رسانه‌ای موجب می‌شود تا مسئولان نقش‌آفرین بودن کتابخانه‌ها را در توسعه کشور باور کنند.
دبیر علمی نشست، خاطرنشان کرد: بحران‌های موجود در جهان نشان می‌دهد، اگرچه انسان در حال افزایش هوشمندی است، اما خردمندی او در حال کاهش است. این امر در حالی است که انسان باید از هوش مصنوعی برای خردورزی استفاده کند.
همچنین سید عباس مرجانی، مدير انديشگاه رضوي در این نشست، گفت: امروزه کتابخانه‌ها رقیب قدرتمندی به نام فضای مجازی پیدا کردند که جلوی رونق آنها را گرفته است، بنابراین ضرورت دارد با رویکردهای نوین کتابخانه‌های مختلف در بحث خواندن و ترویج کتاب‌خوانی از جمله اولین کلینیک تخصصی خواندن در زنجان، آشنا شد.
گفتنی است، در پایان این مراسم نیز لوح تقدیری از سوی حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید جلال حسینی، رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان زنجان، تقدیم شد.