روایت ماه رمضان از دریچه سفرنامه انگلیسی 139 ساله چاپ سربی کتابخانه رضوی
به گزارش گنجینه رضوی، علی مهاجرانی، کتابدار تالار تخصصی کتابهای خارجی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در این‌خصوص به خبرنگار ما اظهار کرد: کتاب ایران همانگونه که هست، سفرنامه‌ای است که توسط «سی. جی. ویلز(1842- 1912میلادی)»، در سال 1886 میلادی در لندن به چاپ رسیده است.
وی با اشاره به اینکه این اثر، گزارشی از زندگی و تجربیات چارلز جیمز ویلز در دوران قاجار است، گفت: ویلز، پزشک و دیپلمات بریتانیایی، از سال 1866 تا 1881 میلادی به‌عنوان مسئول بخشی از پروژه تلگراف هند و اروپا در شهرهای همدان، اصفهان و شیراز، فعالیت می‌کرد.
مهاجرانی افزود: این کتاب، مشاهدات او را از جامعه، فرهنگ، آداب و رسوم، سیاست و وضعیت بهداشت ایران روایت می‌کند. ویلز در این سفرنامه، تجربه‌های روزمره خود را در تعامل با مردم محلی، سفر به مناطق مختلف ایران و مواجهه با مقامات دولتی و نظامی با جزئیات، شرح می‌دهد.
وی درباره اطلاعات نسخه‌شناسی این کتاب گنجینه رضوی نیز عنوان کرد: این اثر در 370 صفحه 32 سطری، در ابعاد 19 در 13 سانتی‌متر، بر روی کاغذ نخودی صنعتی با حروف چینی چاپی، منتشر شده است. همچنین کتاب با مقوا با روکش قرمز و نقشی زرین در وسط، مجلد شده است. این اثر در سال 1337 شمسی توسط کتابخانه رضوی، خریداری شده است.
توصیف نویسنده اثر از روزه‌داری ایرانیان
همچنین کتابدار تالار تخصصی کتابهای خارجی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به مناسبت ماه رمضان، گفت: فصل بیست‌وسوم این کتاب، روایتگر توصیفی از این ماه مبارک از نگاه نویسنده است و چگونگی روزه‌داری مسلمانان، به‌ویژه ایرانیان، را شرح می‌دهد.
وی افزود: در واقع، این فصل به نقل‌قول‌ها و خلاصه‌ای از دیدگاه و توصیفات سی. جی. ویلز درباره رمضان در ایران اختصاص دارد که مطالعه آن به ما کمک می‌کند تا نگاهی از دریچه دیدگاه یک ناظر خارجی در قرن نوزدهم میلادی به این ماه پرفضیلت، داشته باشیم.
مهاجرانی ادامه داد: نویسنده در این فصل، ابتدا مفهوم روزه در ادیان مختلف را توضیح داده و تأکید می‌کند که در اسلام، روزه یکی از ارکان اصلی دین است که پیامبر اسلام(ص)، آن را «دروازه دین»، نامیده است.
وی درباره ویژگی‌های روزه‌داری در رمضان از نگاه این اثر، گفت: ماه رمضان به‌عنوان ماه نزول قرآن شمرده می‌شود و همه مسلمانان، به‌جز مسافران، بیماران، سالمندان، زنان باردار و کودکان، موظف به روزه‌داری از سپیده‌دم تا غروب هستند. در این مدت، اعمالی همچون خوردن و نوشیدن و استعمال دخانیات، ممنوع است. از آنجایی که تقویم اسلامی قمری است، زمان رمضان در فصل‌های مختلف، تغییر می‌کند و گاهی در تابستان‌های گرم، روزه‌داری را دشوارتر می‌سازد.
وی درباره روزه‌داری در کشور با محوریت این اثر نیز بیان کرد: در ایران، برخی از افراد متدین حتی چند روز قبل از رمضان، روزه مستحبی می‌گیرند. همچنین برخی از اقشار مردم سعی می‌کنند با تغییر برنامه روزانه خود (مانند خوابیدن در طول روز و بیدار ماندن شب‌ها)، سختی روزه را کاهش دهند. یک ساعت پیش از طلوع آفتاب نیز مؤذن‌ها و نگهبانان روی بام‌ها و مناره‌ها فریاد می‌زنند: «ای مؤمنان، اکنون وقت خوردن آب است.»
این کتابدار افزود: در این ماه، زندگی شهری به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ مغازه‌ها اغلب تعطیل هستند، ساعات کار کاهش می‌یابد و امور دولتی به تعویق می‌افتد. با نزدیک شدن به غروب، خیابان‌ها پر از جمعیت گرسنه‌ای می‌شود که برای خرید خوراکی‌های مخصوص رمضان، از جمله کباب و شیرینی مخصوصی به نام «زلابیه»، به بازار هجوم می‌آورند.
وی ادامه داد: زلابیه، یک شیرینی مخصوص ماه رمضان است که از ترکیب نشاسته، شکر و روغن کنجد تهیه شده و به شکل خمیر نازک روی سینی‌های مسی داغ ریخته می‌شود تا نوعی شیرینی شفاف و خوشمزه تولید شود. پس از شنیدن صدای اذان، مردم با ولع غذا می‌خورند و شب‌ها را به مهمانی، قصه‌گویی و خواندن شعر، می‌گذرانند.
مهاجرانی درباره اهمیت معنوی و اجتماعی رمضان نیز با استناد به این کتاب انگلیسی زبان، گفت: رمضان در ایران نه‌تنها یک عبادت بلکه فرصتی برای تعاملات اجتماعی محسوب می‌شود. در این ماه، کمک به نیازمندان و انفاق افزایش می‌یابد. طبق تعالیم اسلامی، هر مسلمان موظف است در پایان رمضان، صدقه‌ای را به مستمندان بدهد. بسیاری از مردم نه از روی اجبار، بلکه با اعتقاد و افتخار این کار را انجام می‌دهند.