مناقب اهل بيت در شعر کهن فارسي: گزيده قصايد پنجاه شاعر منقبت‌سرا از اول تيموريان تا پايان صفويان

مناقب اهل بیت (ع) در شعر کهن فارسی گزیده قصاید پنجاه شاعر منقبت سرا از اول تیموریان تا پایان صفویان با گردآوری و تصحیح سید عباس رستاخیز از سوی نشر مورخ در سال 1397 منتشر شده است.

مناقب اهل بیت (ع) بخشی از ادبیات ما را فرا گرفته است و ریشه در فرهنگ پرمایه و کهن سرزمین ما دارد. سال های بسیار زیادی می گذرد که منقبت سرایی پنجه در پنجۀاحساسات و عواطف فارسی زبانان انداخته و با محتوای نهفته در دل ادبیات و واژه های خویش انتقال دهندۀافکار و عقایدی است که شالودة جامعه را قوام می بخشد و بنای افکار آن ها را استوار می سازد.

بررسی و تحلیل مناقب اهل بیت (ع) ما را در شناخت هر چه بیشتر و روند پیدایش منقبت گویی، شکل گیری و تکامل منقبت سرایی و تقویت کارکردهای آن در آینده یاری خواهد کرد.

حال با توجّه به اهمیّت منقبت گویی در دوره های متمادی در این  کتاب سعی شده شاهکارهای ادب فارسی در دورۀ صفویه که مضمون آنها مدح و منقبت رسول گرامی اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) بوده است را مورد بررسی قرار دهد.

زبان فارسی از شعر کمال الدين عبدالرزاق در وصف رسول (ص) گرفته، تا اشعار شیخ حسن کاشی در منقبت امام علی (ع) و تا محتشم در باره عاشورا، زبان عشق و فرهنگ فارسی اسلامی بود. در این زبان، اسلام و تاریخ آن، آنچنان که پارسی زبان دوست دارد، انعکاس داشته و دارد. حرکت مفاهیم منقبت و مدحت اهل بیت در زبان فارسی، یک حرکت عادی نبوده، بلکه موجی خروشان بود که از دل شاعران بر می آمد و در دل این مردم می نشست و آنان را به وجد می آورد.

صدها شاعر، طی قرنهای ششم تا دوره جدید، با برجستگی تمام، خودشان را وقف منقبت خوانی کردند و عشق و محبت و ولاء و دوستی خود را نثار امامان(ع) کردند و به پای آن بزرگان ریختند. بسیاری از اینان، سنی بودند، اما سنیانی که حب اهل بیت رسول برای ایشان یک اصل بود. بسیاری هم از شیعیان امامی مذهب بودند. میراثی که از این شاعران در منقبت سرایی مانده، بخشی چاپ شده و بخشی همچنان زیر گرد و خاک کتاب های خطی و دست نخورده است. همّت در نشر آنها، نشانی از احترام به علاقه و عشق شاعران بزرگی است که عمری را صرف سرایش این اشعار کرده اند. سیدعباس رستاخیز، از منتخب الاشعار او تا دواوینی از شاعران شیعی که ایشان تصحیح کرد در این عرصه فعال است. این هم مجموعه ای دیگر از شعر منقبت است که پشت سر آن سالها جستجو و همت جناب رستاخیز قرار دارد.

تقریظ دکتر رسول جعفریان، منقبت‌سرایی در ادبیات فارسی، هنر و ادب در دوره تیموری، هنر و ادب در دوره صفوی، فهرست مطالب ابتدای این کتاب است.

همچنین از شاعران مذکور در این کتاب می توان به حسن کاشی، حسین بن حسن کمال خوارزمی، قاضی نظام الدین هروی، علی شهاب سبزواری قرن نهم، غباری هروی قرن نهم، باباسودائی ابیوردی، منظری شاعر قن یازدهم، ملاشاه قدسی، دعایی مشهدی قرن نهم، غواصی هروی قرن نهم، افچنگی خراسانی قرن نهم، ابن حسام هروی، مولانا توحیدی قرن نهم، بدخشی قرن نهم، قدسی هروی قرن نهم، شعیب جوشقانی قرن دهم هجری، ذبیحی یزدی، مخلص کاشانی، غلام محمد شهید، فرخ لاهوری و ... اشاره کرد.

شایان ذکر است تصویر روی جلد تصویری از مراسم ازدواج حضرت علی (ع) با حضرت فاطمه زهرا (س) است.