اعتبارسنجي احاديث شيعه: زيرساختها، فرايندها، پيامدها
از دیرباز مسئلهی اعتبار حدیث و ملاکهای آن از اهم موضوعات مورد بحث عالمان امامیه قرار گرفت. آنچه امروز بر اهمیت این مباحث افزوده ، رواج دیدگاههایی است که با بزرگنمایی مشکلات و آسیبها در حوزه حدیث شیعه ، فضای کلی حدیث امامیه را بیاعتبار جلوه میدهد، طرفداران این دیدگاهها بر آناند که مشکلات حدیث شیعه، بهویژه مسئلهی جعل و دسّ حدیث از سوی غالیان، چنان تاثیر چشمگیر و پایداری بر میراث حدیثی امامیه گذارده است که نمی توان به سادگی احادیث را –هرچند از جهت سند پر تکرار باشند- پذیرفت.(سخن آغازین ص.30)
اساسا این دیدگاه که ارزیابی اعتبار حدیث تنها بر ارزیابی سند، آن هم بر پایه توثیق و تضعیفهای مندرج در نگاشتههای رجالی، استوار گردد دیدگاهی مشهور است اما بر اساس تتبع تاریخی نمیتوان آن را دیدگاه عالمان متقدم امامیه دانست. برای دریافت روش اعتبار احادیث نزد قدما باید کتب آنها را در چهارچوبهای مد نظر مولفان آن بازخوانی کرد و نمیتوان اصطلاحات و تعابیر مورد استفادهی آنان را با مبنایی که پس از آنها از سوی مدرسه حله تبیین شده ساده انگارانه تطبیق داد.(سخن آغازین ص.31و30)
مکتوبی که پیش رو دارید تلاشی است برای ارائهی منظومهای سازمان یافته در پاسخ به مسائل حوزهی اعتبارسنجی حدیث امامیه. اهم مطالب و مسائلی که در کتاب به آنها پرداخته شده عبارت اند از: منبع شناسی علم رجال شیعه، بازخوانی مفاهیم کلیدی علم رجال چون وثاقت، ضعف و غلو و عوامل و زمینههای پدید آمدن هریک از آنها، توجه به پدیدهی استثنا در روایات کتب حدیثی، توجه به نقش محوری تألیفات حدیثی و تفکیک میان نقش تبعی و استقلالی راویان.
پیام اصلی این کتاب بازشناسی پایهها و مولفههای مبنای اعتبار سنجی «قرینه محور» در برابر مبنای اعتبار سنجی«راوی محور» کنونی است. (سخن آغازین ص31).