طب الرضا و جشنواره دوازدهم

قرآن کریم در اندیشه شیعی، تبیان همه چیزهاست. از آن رو که حضرات معصومین علیه السلام نیز قرآن ناطق اند، روشن کننده ی همه ی تاریکی هاهستند. اینک در میان روایات به جامانده از آن بزرگواران، پاره ایی از آنها محتوای طبی دارند، یعنی راهکارهایی که معصومین علیه السلام  در جواب سوال کنندگان در راستای بهبود شرایط جسمانی آنها به آنها داده اند.

امروزه در میان اندیشمندان علوم دینی به طور خاص اصحاب قیل قال در علوم حدیث، تمام یا پاره ایی از این احادیث مورد سوال یا خدشه می باشد. و همواره توسط صاحبان فکر و اندیشه در جهت پاسخگویی به این سوالات و برطرف کردن خدشه های وارده تلاش هایی صورت گرفته است، از جمله کتاب طب الرضا که معروف به رساله ذهبیه می باشد.

رساله ایی است که به نقل تاریخ توسط امام رضا علیه السلام به درخواست مامون عباسی جهت سلامت و صحت جسم نوشته شده است. و مامون عباسی دستور داد تا این کتاب را با آب طلا بنویسند از آن رو کتاب را به رساله ی ذهبیه نام گذاری کردند. و ماجرای نگارش چنین است که:

این کتاب (رساله ذَهَبیه یا مُذَهّبه) با اسناد مختلفی در کتاب‌های روایات و اخبار نقل شده است. از جمله موسی بن علی بن جابر سلامی می‌گوید:

استاد بزرگوار ما سدیدالدین یحیی بن محمد بن علیان خازن می‌فرمود: ابو محمد حسن بن جمهور برای من نقل کرد که پدرم از ملازمان خاص حضرت علی بن موسی الرضا و اکثرا در خدمت او و از احوالش باخبر بود، از جمله در سفر ازمدینهبه خراسان ملازم خدمت بود تا وقتی که حضرت در طوس شهید شد. می‌گفت وقتی مأمون بهنیشابور مجلسی ترتیب داد و از حضرت رضا(ع) و جماعتی از اطباء و فلاسفه دعوت کرد از جمله یوحنا بن ماسویه و جبرئیل بن بختیشوع و صالح بن سلهمه هندی حضور یافتند، سخن از هر جانب به میان آمد تا به رشته طب و معالجات بدن کشید. مأمون و دانشمندان گرم سخن شدند و سر و صداها بلند شد و در کیفیت ترکیب بدن از عناصر و اضداد و ضرر و نفع غذاها و علل و اسباب مرض‌ها بحث می‌کردند. در میان همه سر و صداها امام(ع) ساکت بود مأمون پرسید: شما در این مورد چه می‌گوئید؟ در سخنان ما و علمی که هر کس ناچار است کما بیش از آن بداند یا اشخاصی معین کاملا و یا بقدر ضرورت از آن اطلاع داشته باشند. و امام علیه السلام فرمود: نزد من نیز تجربیات و اطلاعاتی هست که بر اثر مرور زمان و آزمایش‌های گوناگون به صحت و درستی آن‌ها یقین کرده‌ام به اضافه آنچه از گذشتگان بر آن توفیق یافته‌ام از چیزهایی که انسان نمی‌تواند آن‌ها را ندیده بگیرد و متروک بگذارد، ولی آن‌ها را به صورت یک کتاب جمع‌آوری خواهم کرد.

مامون برای انجام کاری که در آن شتاب داشت به بلخ سفر کرد، و امام در نیشابور ماند. مامون از بلخ نامه ایی نوشت و از امام علیه السلام خواستار نوشت این رساله شد و امام به درخواست او موافقت کرد.

(ترجمه طب الرضا/ ص 13 و 14 )

در آغاز این اثر، بدن انسان به یک مملکت تشبیه شده که قلب، پادشاه آن است و رگ‌ها کارگران آن و تمام بدن، کشور و محل حکومت اوست و دست و پا، دو چشم، لب‌ها، زبان و دو گوش، یاران آن و معده، شکم و سینه گنجینه ی آن می باشد.

سپس به چگونگی و مقدار خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، شیوه صحیح خوردن و آشامیدن و راه پیشگیری از بیماری‌هایی که بر اثر تغییر آب و هوا به وجود می‌آیند، دستورات بهداشت عمومی، مزاج‌های مختلف بدن، چگونگی خواب و استراحت و بهداشت دهان و دندان و بیان مراحل عمر و شیوه صحیح حجامت و فصد و شرائط صحیح نزدیکی و تناسل بیان شده است.( کتابخانه ی دیجیتال نور)

و اما بعد:

دوازدهمین جشنواره کتاب سال رضوی؛ زمینه را برای پایان دادن به تمامی چالش های موجود در سطح اندیشمندان حوزه ی طب اسلامی و علوم حدیث فراهم نموده است، تا با تدوینی آثاری در خور گره ی کور این چالش ها را باز کنند و مخاطبین چنین روایاتی را هم از سردرگمی و حیرانی درآورند.

این زمینه را جشنواره در بخش اول از بخشهای هفتگانه جشنواره یکی از هشت محور هایی مطرح، محور طب الرضا با دو رویکرد طب قدیم و جدید است.

امید که صاحبان قلم با غنیمت شمردن این فرصت، چالش های موجود را زمینه ی تحقیق های وسیع تر و دقیق تر در این حوزه قرار دهند.

دوازدهمین