شاعر برگزیده نهمین جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی: رسالت شعر رضوی، معرفت‌افزایی است
«عارفه دهقانی»، دانشجوی دکترای ادبیات در دانشگاه تهران و منتقد ادبی وزارت ارشاد است.
۱۳۹۵/۰۶/۲۳
فرشته صداقت حسن‌زاده (دانشورزـ گروه گزارش): عکس حضور در محفل شعر بیت رهبری با آن چادر و روسری‌ای که به خوبی از عهدۀ وظیفۀ فاطمی‌شان برآمده‌اند، شاید مشهورترین عکس او در صفحات اینترنتی باشد. «عارفه»ای از نسل امروز که قطار سال‌های عمرش تازه از ایستگاه 27 عبور کرده و شاعری را پیشۀ دل کرده است و خوش دارد که به تعبیر خودش در «عَرشِ شعر» تنفس کند و این است که بیشتر او را در لوای شاعری آئینی می‌شناسند.
«عارفه دهقانی»، دانشجوی دکترای ادبیات در دانشگاه تهران و منتقد ادبی وزارت ارشاد است. مجموعه 150 رباعی «آخر شخص مفرد» از او به چاپ دوم رسیده است و «آئینه‌کاری» و «زلف ضریح» اش، هر دو در نهمین جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی شایسته تقدیر شناخته شد و «جمعیت پریشان» و «سرمه سرخ» را نیز در نوبت چاپ دارد. حدود 50 شعر از او در جشنواره‌های گوناگون کشوری برگزیده شده است و اما یکی از رباعی‌های او در محفل شعر بیت رهبری در سال 91، تحسین رهبر انقلاب را نیز بر انگیخت؛ شعری با رنگ و عطر حرم:
غم‌های زمانه‌ام که بی حد باشد/ یا آب و هوای دل من بد باشد/ در تَق تَق این قطار، حل خواهد شد/ وقتی حرکت به سمت مشهد باشد!
عارفه دهقانی در نهمین جشنواره بین المللی انتخاب کتاب سال رضوی، به عنوان یکی از برگزیدگان، به اتفاق همسرش «حمیدرضا نوری» که او نیز شاعری آئینی است و دختر کوچکشان، حضور یافت. با او در حاشیه این نشست، گفتگویی ترتیب دادیم که حاصل آن از پیش چشمانتان می‌گذرد:
• خانم دهقانی! از «زلف ضریح» و آئینه‌کاری» بگویید.
«زلف ضریح»، یک مجموعه غزل آئینی است که تلاش کردم در آن درباره همه ائمه معصومین (ع) و به طور خاص امام رضا (ع) و خاندان مطهر ایشان اشعاری داشته باشم. «آئینه‌کاری» هم سایر قالب‌ها است به‌جز غزل. به‌نوعی مکمل هم هستند.
• فکر می‌کنید این دو کار چه ویژگی شاخصی داشته که از میان تعداد زیادی آثار رسیده، برگزیده شود؟
من حدود 15 سال است شعر کار می‌کنم و بیشتر اشعار آئینی. چند سال است شاید از سال 86 کار نقد اشعار خودم را توسط اساتید بطور جدی شروع کردم. جدای از تحصیلاتم که در همین زمینه است و خیلی کمکم کرد، نقد شعر نقش زیادی دارد که بتوانم اثرگزارترین شعر را بنویسم و در مراحل بعدی، آن را اصلاح کنم. اساتیدی چون آقای «امیری اسفندقه»، خانم «سیمین‌دخت وحیدی» و مجموعه‌های زیادی که در خدمتشان بودم در رشد اشعارم به من کمک کردند. بحث دیگر هم موضوع شعر است. دغدغه من اهل بیت بود و اطلاع رسانی در کنار آن. رهبری می‌فرمایند در شعر، فقط بحث سوگ و مدح مطرح نیست، باید بتوانیم اطلاع‌رسانی درست از زندگی، سیره، طرز شهادت و.. داشته باشیم.
• پس شما برای سرایش اشعارتان نیاز به مطالعات تاریخی هم دارید؟
بله. حتماً نیاز است مطالعه داشته باشم. این مسؤولیت بزرگیست. گاهی شاعر از منابع خوبی استفاده نمی‌کند و مخاطب را به اشتباه می‌اندازد. مخصوصاً زمانی‌که می‌خواهم راجع به امام‌زاده‌هایی مثل امام‌زاده پیشوا، که کمتر شناخته شده‌اند شعر بگویم حتماً باید مطالعه داشته باشم. بعد از آن هم بحث دلی و احساسی است.
• با این توصیفات، مطالعۀ چه اثر شاخص و معتبری را در رابطه با امام رضا (ع) به مخاطبان ما توصیه می‌کنید؟
عیون اخبار الرضا(ع)
• توصیه بسیاری از بزرگان هم همین است. و دلیل شما؟
روایات معتبر که اعتبار کتاب را می‌رساند و حجم کتاب که خوب مقوله‌ها را گنجانده. البته علاوه بر این کتاب، زندگی‌نامه‌های معتبری هم در این زمینه نوشته شده.
• خانم دهقانی! با این نگاهِ اطلاع‌رسانی و معرفت‌افزایی که خودتان به آن تأکید کردید، حال اگر بخواهید دوباره برای امام رضا (ع) شعر بگویید، چه موضوعی را محور قرار می‌دهید؟
دو روز پیش، شب شعر رضوی دعوت بودم که در این ارتباط به من جهت داد. دکتر محمدرضا سنگری حضور داشتند و به جنبه‌های خوبی اشاره کردند آن هم اینکه جدا از بحث گنبد و حرم که موضوعی دلی است، بیشتر به شخصیت امام رضا بپردازیم. می‌بینیم آن هفت شاعر اولی که برای امام رضا(ع) شعر گفتند، دعبل، ابونواس، صاحب بن عباد و.. به خود حضرت خیلی پرداخته بودند. در «عیون اخبار الرضا(ع)» فضایل و روایاتی است که کامل مطالعه کرده بودند و این‌ها را هم گسترش دادند. این کتاب خیلی غریب است و کلاً روایاتی که راجع به امام رضا داریم خوب گسترش پیدا نکرده. این که بتوانیم این معارف را در مورد امام رضا نشر دهیم، اشاره به احادیث و شخصیتشان داشته باشیم و این موضوع که چه تعداد شاعر شیعه در آن زمان چون مدح امام رضا(ع) را گفته بودند شهید شدند و بسیاری مسائل دیگر را می‌شود در اشعار بعدی اشاره کرد.
• از آنجایی که خودتان جوان هستید، برای نشر فرهنگ رضوی به خصوص در میان جوانان و نوجوانان، چه راهکاری پیشنهاد می‌کنید؟
امروز فضای مجازی نقش گسترده‌ای دارد اگر بتوانیم از این فضا درست استفاده کنیم خوب است. شاید خیلی از مردم حوصله رفتن به کتابخانه را ندارند اگر بتوانیم این‌ها را در این فضاها که در دسترس است بگنجانیم خیلی مؤثر است.
• برای آخرین سوال، جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی چند سالی است که در تشویق نویسندگان به تولید آثار با معارف رضوی نقش مؤثری دارد. شما برای گسترده‌تر شدن این جشنواره در دیگر کشورها پیشنهاد خاصی دارید؟
همین طور است. من دو مجموعه شعر گردآوری شده از اشعار رضوی را که سال‌های گذشته در این جشنواره برگزیده شده را دیدم. اما برای گسترده شدن آن در سطح جهان فکر می‌کنم علاوه بر معرفی جشنواره از طریق مراکز اسلامی کشورهای مختلف، لازم است در کنارش زمینۀ مطالعه نیز فراهم شود. به این معنا که منابع معتبر معرفی شود که اگر کسی می خواهد در این زمینه قدم بردارد بداند چه منابع معتبری وجود دارد و به آن‌ها دسترسی داشته باشد تا بتواند در این عرصه فعالیت کند.
«عارفه دهقانی»، دانشجوی دکترای ادبیات در دانشگاه تهران و منتقد ادبی وزارت ارشاد است. مجموعه 150 رباعی «آخر شخص مفرد» از او به چاپ دوم رسیده است و «آئینه‌کاری» و «زلف ضریح» اش، هر دو در نهمین جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی شایسته تقدیر شناخته شد و «جمعیت پریشان» و «سرمه سرخ» را نیز در نوبت چاپ دارد. حدود 50 شعر از او در جشنواره‌های گوناگون کشوری برگزیده شده است و اما یکی از رباعی‌های او در محفل شعر بیت رهبری در سال 91، تحسین رهبر انقلاب را نیز بر انگیخت؛ شعری با رنگ و عطر حرم:
غم‌های زمانه‌ام که بی حد باشد/ یا آب و هوای دل من بد باشد/ در تَق تَق این قطار، حل خواهد شد/ وقتی حرکت به سمت مشهد باشد!
عارفه دهقانی در نهمین جشنواره بین المللی انتخاب کتاب سال رضوی، به عنوان یکی از برگزیدگان، به اتفاق همسرش «حمیدرضا نوری» که او نیز شاعری آئینی است و دختر کوچکشان، حضور یافت. با او در حاشیه این نشست، گفتگویی ترتیب دادیم که حاصل آن از پیش چشمانتان می‌گذرد:
• خانم دهقانی! از «زلف ضریح» و آئینه‌کاری» بگویید.
«زلف ضریح»، یک مجموعه غزل آئینی است که تلاش کردم در آن درباره همه ائمه معصومین (ع) و به طور خاص امام رضا (ع) و خاندان مطهر ایشان اشعاری داشته باشم. «آئینه‌کاری» هم سایر قالب‌ها است به‌جز غزل. به‌نوعی مکمل هم هستند.
• فکر می‌کنید این دو کار چه ویژگی شاخصی داشته که از میان تعداد زیادی آثار رسیده، برگزیده شود؟
من حدود 15 سال است شعر کار می‌کنم و بیشتر اشعار آئینی. چند سال است شاید از سال 86 کار نقد اشعار خودم را توسط اساتید بطور جدی شروع کردم. جدای از تحصیلاتم که در همین زمینه است و خیلی کمکم کرد، نقد شعر نقش زیادی دارد که بتوانم اثرگزارترین شعر را بنویسم و در مراحل بعدی، آن را اصلاح کنم. اساتیدی چون آقای «امیری اسفندقه»، خانم «سیمین‌دخت وحیدی» و مجموعه‌های زیادی که در خدمتشان بودم در رشد اشعارم به من کمک کردند. بحث دیگر هم موضوع شعر است. دغدغه من اهل بیت بود و اطلاع رسانی در کنار آن. رهبری می‌فرمایند در شعر، فقط بحث سوگ و مدح مطرح نیست، باید بتوانیم اطلاع‌رسانی درست از زندگی، سیره، طرز شهادت و.. داشته باشیم.
• پس شما برای سرایش اشعارتان نیاز به مطالعات تاریخی هم دارید؟
بله. حتماً نیاز است مطالعه داشته باشم. این مسؤولیت بزرگیست. گاهی شاعر از منابع خوبی استفاده نمی‌کند و مخاطب را به اشتباه می‌اندازد. مخصوصاً زمانی‌که می‌خواهم راجع به امام‌زاده‌هایی مثل امام‌زاده پیشوا، که کمتر شناخته شده‌اند شعر بگویم حتماً باید مطالعه داشته باشم. بعد از آن هم بحث دلی و احساسی است.
• با این توصیفات، مطالعۀ چه اثر شاخص و معتبری را در رابطه با امام رضا (ع) به مخاطبان ما توصیه می‌کنید؟
عیون اخبار الرضا(ع)
• توصیه بسیاری از بزرگان هم همین است. و دلیل شما؟
روایات معتبر که اعتبار کتاب را می‌رساند و حجم کتاب که خوب مقوله‌ها را گنجانده. البته علاوه بر این کتاب، زندگی‌نامه‌های معتبری هم در این زمینه نوشته شده.
• خانم دهقانی! با این نگاهِ اطلاع‌رسانی و معرفت‌افزایی که خودتان به آن تأکید کردید، حال اگر بخواهید دوباره برای امام رضا (ع) شعر بگویید، چه موضوعی را محور قرار می‌دهید؟
دو روز پیش، شب شعر رضوی دعوت بودم که در این ارتباط به من جهت داد. دکتر محمدرضا سنگری حضور داشتند و به جنبه‌های خوبی اشاره کردند آن هم اینکه جدا از بحث گنبد و حرم که موضوعی دلی است، بیشتر به شخصیت امام رضا بپردازیم. می‌بینیم آن هفت شاعر اولی که برای امام رضا(ع) شعر گفتند، دعبل، ابونواس، صاحب بن عباد و.. به خود حضرت خیلی پرداخته بودند. در «عیون اخبار الرضا(ع)» فضایل و روایاتی است که کامل مطالعه کرده بودند و این‌ها را هم گسترش دادند. این کتاب خیلی غریب است و کلاً روایاتی که راجع به امام رضا داریم خوب گسترش پیدا نکرده. این که بتوانیم این معارف را در مورد امام رضا نشر دهیم، اشاره به احادیث و شخصیتشان داشته باشیم و این موضوع که چه تعداد شاعر شیعه در آن زمان چون مدح امام رضا(ع) را گفته بودند شهید شدند و بسیاری مسائل دیگر را می‌شود در اشعار بعدی اشاره کرد.
• از آنجایی که خودتان جوان هستید، برای نشر فرهنگ رضوی به خصوص در میان جوانان و نوجوانان، چه راهکاری پیشنهاد می‌کنید؟
امروز فضای مجازی نقش گسترده‌ای دارد اگر بتوانیم از این فضا درست استفاده کنیم خوب است. شاید خیلی از مردم حوصله رفتن به کتابخانه را ندارند اگر بتوانیم این‌ها را در این فضاها که در دسترس است بگنجانیم خیلی مؤثر است.
• برای آخرین سوال، جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی چند سالی است که در تشویق نویسندگان به تولید آثار با معارف رضوی نقش مؤثری دارد. شما برای گسترده‌تر شدن این جشنواره در دیگر کشورها پیشنهاد خاصی دارید؟
همین طور است. من دو مجموعه شعر گردآوری شده از اشعار رضوی را که سال‌های گذشته در این جشنواره برگزیده شده را دیدم. اما برای گسترده شدن آن در سطح جهان فکر می‌کنم علاوه بر معرفی جشنواره از طریق مراکز اسلامی کشورهای مختلف، لازم است در کنارش زمینۀ مطالعه نیز فراهم شود. به این معنا که منابع معتبر معرفی شود که اگر کسی می خواهد در این زمینه قدم بردارد بداند چه منابع معتبری وجود دارد و به آن‌ها دسترسی داشته باشد تا بتواند در این عرصه فعالیت کند.
منبع:
افزودن دیدگاه جدید: