منتخبی خواندنی از کتاب: تاريخ شفاهي مهندسي رزمي دفاع مقدس
کتاب به عنوان میراث ماندگار فرهنگ بشری و قلم به مثابه بی‌همتاترین ابزار ثبت و ضبط دستاوردهای فکری و فرهنگی انسان، بهترین شیوه برای به تحریر و تصویر درآوردن گفتمان انقلاب اسلامی و عرضه آن به نسل‌های آینده است.
وقتی از تاریخ شفاهی سخن به میان می‌آید، یعنی صراحت و صداقت، اخلاص مخلص، زبان گویای دل، آنچه سال‌ها در انتظار شنیده شدن بوده، گنجی که از گنجینه‌ی اسرار خارج شده، مرادی که مریدانش در انتظار نشسته‌اند، استادی که باید از او پرسید، یعنی تجارب گران بهایی که در قبال آن بالاترین هزینه‌ها که عمر انسان‌هاست، صرف شده است.....
ولی آنجا که موضوع تاریخ شفاهی، دفاع یک ملت از همهی هستی‌اش باشد دیگر قلم شکسته‌ی ادبیات امثال بنده‌ی حقیر به راحتی نمی‌تواند به محدوده‌ی آن دوران قدم بگذارد! چگونه می‌توان از کوچه پس کوچه‌های شلوغ این دوران، میدان عشق و معبر ایثار را دید و از آن سخن گفت؟
اگر امروز گله‌هایی هست که چرا هنرمندان در این عرصه‌ی تاریخی پرافتخار ایران زمین (دفاع مقدس) کمتر پای می‌گذارند، می‌توان یک دلیل مهم آن را عدم جرئت شخصی خیلی از افراد این قشر حساس برشمرد، چگونه از چیزی سخن بگویی که خودت لمس نکرده ای؟ دست به اقدامی بزنی که بسیار ظریف و شکننده است ! از چیزی بگویی که هنوز عاملان آن شاهد و حاضرند. ادای حق مطلب، فقط با نشستن پای صحبت یاران ماندگار آن دوران مقدس امکان پذیر است.......
به طور مسلم برای بیان حقیقت آنچه واقع شده باید حداقل چند روزی با خالقان آن دوران حشر و نشر داشته باشیم و گرنه داستان راستان ما چهره‌ی افسانه به خود خواهد گرفت ! پس چه باید کرد؟ جواب آن پیشروی ماست. هر چند دیدن این گنجینه‌ی خاکی کمی گرد و غبار زمان به خود گرفته ولی دست نخورده و دیدنی آن سوی محفل با محاسنی سپید مقابل ما نشسته تا از او بشنویم آنچه را تاکنون نشنیده‌ایم و با افتخار و غرور پای محفلی بنشینیم که روزگاری میهمان ضیافت الهی بوده‌اند. آنان که اجر و مزد خود را در معامله با خالق هستی به غیر حساب دریافت کرده‌اند.........
لذا قلم را کنار می‌گذاریم و زانوی ادب را می‌شکنیم تا محصل این اساتید بزرگ و میهمان این عزیزان باشیم. شاید مرواریدی از این صدف‌های سپید دریابیم.......
دکتر علی اصغر جعفری
مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
برای ثبت دفاع مقدس هشت ساله، صدها هزار نفر در سازمان‌های رزم ارتش، سپاه ژاندارمری (مرزبانی و امنیت روستاها) و کمیته انقلاب اسلامی (انتظامی وامنیتی) برگ زرینی در تاریخ ایران اسلامی به یادگار گذاردند و گفته‌های متنوعی در این زمینه در قالب فیلم و کتاب ارائه شده است ولی به دلایل مختلفی واقعیت همهی آنچه اتفاق افتاده بازگو و ارائه نشده است ! به خصوص که فعالیت‌های پشتیبانی رزمی کمتر به نمایش گذاشته شده است . در حالی که برای مهیا کردن شرایط رزم یک رزمنده، می‌بایست بیش از 10 نفر در قالب یگان‌های پشتیبانی رزمی و پشتیبانی خدمات رزمی تلاش و فعالیت کنند. به قول یکی از دوستان، همان طوری که در میدان فوتبال، 10 نفر تلاش می‌کنند تا یک نفر گلزنی کند. در میدان جنگ نیز عملکرد نیروهای پیاده که مستقیما با دشمن درگیر می‌شوند وهدف را تصرف می‌کنند، مورد توجه قرار می‌گیرد و کمتر، از نقش یگان‌های پشتیبانی رزمی و پشتیبانی خدمات رزمی یاد می‌شود ! مهندسی رزمی در دفاع مقدس نیز به رغم کمبود شدید امکانات مهندسی، به خصوص در اوایل جنگ، با استفاده از امکانات محدود محلی و وضعیت طبیعی زمین توانست با خلاقیت و ابتکار مهندسین جوان و حماسه آفرینی تاریخی نوجوانان و جوانان مردمی از تمام اقشار این ملت عزیز، اقداماتی در صحنه‌های نبرد با دشمن متجاوز انجام دهند که مورد بهت و تعجب دوست و دشمن قرار گیرد ! با گسترش جنگ و سیر تکاملی مهندسی رزمی، رزمندگان این رده‌ی فنی تخصصی اقداماتی انجام دادند که با توجه به شرایط خاص آن دوران، نوعی شاهکار مهندسی محسوب می‌شود از جمله :
ساخت و نصب پل 14 کیلومتری شناور بر روی هورالعظیم جهت عبور خودرو در عملیات خیبر برای ارتباط رزمندگان مستقر در جزیره مجنون؛
احداث جاده 14 کیلومتری به عرض 17 متر بر روی هورالعظیم ظرف مدت کمتر از دو ماه؛
طراحی و احداث پل ثابت لوله ای بر روی رودخانه خروشان اروند به طول 900متر و عرض 12 متر برای عبور انواع خودرو تجهیزات سبک و سنگین؛
احداث کانال سلمان به طول 80 کیلومتر و عرض 100 متر برای انتقال آب کارون و کرخه به زیر پای دشمن جهت پیشگیری از پیشروی‌‌های سریع و زمین گیر کردن دشمن.
بر این اساس بعد از گذشت 24 سال از پایان جنگ هشت ساله، ابتدای سال 1391 مسئولین معاونت پژوهش موزه‌ی دفاع مقدس تهران تصمیم گرفتند ضمن برنامه ریزی و هماهنگی برای ثبت تجارب و انتقال گنجینه‌ی عظیم دفاع مقدس، بخش مهندسی این دوران را نیز با دعوت از پیش کسوتان این رده‌ی مهم و موثر در دفاع مقدس با همت مخلصانه عزیزانی همچون محمد رضا مشفقی خامنه و غلامعلی سپهری طی 91 جلسه دو ساعته در طول 28 ماه متناوب (خرداد1391 تا شهریور 1393 ) با حضور فرماندهان و مدیران مهندسی رزمی جهاد سازندگی، سپاه و ارتش، مطالب شفاهی ارائه شده را به شکل مصور ثبت کنند.
محتوای جلسات با مدیریت مصطفی آذرمی توسط سرکار خانم زینب پاک نهاد طی 1756 ساعت کار به مدت 10 ماه (آبان 1395 تا مرداد1396) در 3751 صفحه پیاده سازی شد. برنامه‌ی تدوین و آماده سازی برای چاپ و نشر این برنامه مهم در آذرماه 1396 در دستور کار بخش تاریخ شفاهی موزه‌ی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تهران قرار گرفت. مطالب پیاده شده به مدت 1640 ساعت در طول 220 روز طی 11 ماه (آذر 1396 تا مهر1397) تدوین گردید. نکته قابل توجه اینکه با هدف کیفیت بخشی از مجموع 3751 صفحه مطالب پیاده شده، در نهایت 920 صفحه تدوین و برای چاپ آماده شد ! محتوای تدوین شده با تفکیک موضوعی در سه جلد مجزا ساماندهی شده است. جلد اول به پیدایش مهندسی رزمی در جنگ تحمیلی 8 ساله، خلاقیت و ابتکارات مهندسی، ساختار و سازمان مهندسی رزمی و خاطرات متنوع نیروهای مهندسی رزمی در دفاع مقدس اشاره شده است. جلد دوم مربوط به مهندسی رزمی در عملیات آفندی دفاع مقدس و در جلد سوم اختصاصا مطالب مربوط به حنگ آب و اقدامات مهندسی در عملیات آبی خاکی و عملیات عبور گنجانده شده است.
علی ای حال، اثری که در پیش رو دارید جلد اول تاریخ شفاهی مهندسی رزمی در دفاع مقدس است.
تاريخ شفاهي مهندسي رزمي دفاع مقدس/ عباس حيدري‌مقدم؛ ويراستار: عبداله حکيم.- تهران: موزه انقلاب اسلامي و دفاع مقدس، انتشارات،1398
