در گذشت دكتر بدرالزمان قريب: بزرگ بانويي ميان خطوط كهن
بدرالزمان قريب در سال ۱۳۰۸ در تهران  به دنيا آمد و تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در همين شهر گذراند. پس از دريافت مدرك ليسانس زبان و ادبيات فارسي به آمريكا رفت. قريب سال ۱۳۴۰، با استفاده از بورس شاگردان اول، به دانشگاه كاليفرنيا در بركلي وارد شد و با راهنمايي پروفسور هينيگ به تحقيق پرداخت و پايان نامه ي دكتري خود را با عنوان تحليل ساختاري فعل  در زبان سغدي نوشت. او پس از بازگشت به ايران در دانشگاه هاي شيراز و تهران به تدريس پرداخت و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسي  و مدير گروه گويش شناسي بود. بدرالزمان قريب در همايش دوم جزو چهره هاي ماندگار ايران شناخته شد. دو كتاب از آثار بدرالزمان قريب به عنوان كتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرفوزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزيده شده اند. از جمله كتاب فرهنگ زبان سُغدي در سال ۱۳۷۴ و كتاب زبان هاي خاموش كه در سال ۱۳۶۵ منتشر شده است.
او تنها عضو پيوستهٔ زنِ فرهنگستان زبان و ادب فارسي بود.
 
محمدجعفر ياحقي با يادي از دوران همكاري خود با بدرالزمان قريب در فرهنگستان زبان و ادب فارسي، از دليل شهرت بين المللي اين زبان شناس فقيد مي گويد.
اين عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي با روايتي از دوران همكاري خود با بدرالزمان قريب كه صبح امروز (هفتم مردادماه ۹۹) از دنيا رفت، درباره ويژگي هاي علمي و شخصيتي او اظهار كرد: من در فرهنگستان سال ها همكار ايشان بودم و پيش از آن هم از كارها و آثارشان استفاده مي كردم. خانم دكتر قريب از چهره هاي علمي بسيار ممتاز كشور بودند و شهرت بين المللي داشتند.
ياحقي افزود: وقتي در سفرهاي خارج از كشور با باستان شناسان برخورد مي كردم، دائما حال خانم دكتر قريب را از من مي پرسيدند، با كارهاي ايشان آشنا بودند براي اين كه بسياري از كارهاي ايشان به زبان هاي آلماني، انگليسي و ... منتشر شده است.
اين پژوهشگر زبان و ادبيات فارسي با بيان اين كه حوزه مطالعاتي خانم قريب زبان «سُغدي» بود گفت: اين زبان يكي از زبان هاي قديمي ايراني است كه در منطقه اي محدود در يك دره كوهستاني در تاجيكستان تعدادي گويش ور دارد و در حال انقراض است. خانم دكتر قريب سال ها در زمينه زبان «سُغدي» كار و فرهنگ لغات «سُغدي» را جمع آوري كردند كه مرجع معتبري در مطالعات ايران شناسي به خصوص براي خارجي ها است. ايراني ها شايد خيلي قدر اين كتاب و علم را ندانند چون چندان با زبان «سُغدي» آشنا نيستند ولي من ديده ام كه دانشمندان اروپايي چقدر به اين كتاب و آثار خانم قريب استناد مي كنند.
ياحقي سپس بيان كرد: در ۱۰، ۱۲ سالي كه من در فرهنگستان با ايشان همكار بودم، خانم دكتر قريب را بانويي بسيار شريف، متين و در عين حال انساني بسيار والا و بزرگ مي ديدم. ايشان علم را با فضائل انساني درآميخته بود و دائما مي خنديد و حضورش براي همكاران دلگرم كننده بود، هميشه ديدارشان احترام انگيز بود و همه به ايشان احترام مي گذاشتند چون شخصيتي احترام انگيز داشت، اين شخصيت از علم، خانواده و فضايل انساني او سرچشمه مي گرفت.

او با اشاره به اصالت خانوادگي بدرالزمان قريب گفت: خانم قريب از خانواده اي هستند كه فرهنگ ايران به نام هاي شان افتخار مي كند. اين اصالت خانوادگي، نژاد، گوهر و هنر همه در خانم دكتر قريب جمع شده بود؛ به قول فردوسي هم گوهر داشت و هم هنر. هنر او فضايل انساني و شخصيت علمي او بود، او علم و فضايل انساني را با هم درآميخته بود و تركيبي از دانش و بينش در وجود ايشان مي ديديم. خانم دكتر قريب جامع سه خصلت بود كه كمتر در كسي جمع مي شود؛ اصالت خانوادگي، دانش و معرفت و خصوصا فضايل انساني. اين سه ضلع، شخصيت خانم بدرالزمان قريب را بين بسياري از شخصيت ها ممتاز كرده بود.
محمدجعفر ياحقي در پايان درگذشت بدرالزمان قريب را فاجعه اي دردناك دانست و آن را به جامعه علمي ايران تسليت گفت.
برخي از آثار دكتر بدرالزمان قريب عبارت اند از: تحليل ساختاري فعل در زبان سُغدي؛ زبان هاي خاموش، يوهان فريدريش (ترجمه، با همكاري يداللّٰه ثمره)؛ وسنتره جاتكه، داستان تولد بودا به روايت سُغدي؛ فرهنگ سُغدي (سُغدي ـ فارسي ـ انگليسي)؛ تاريخچۀ گويش شناسي در ايران؛ مطالعات سُغدي؛ پژوهش هاي ايراني باستان و ميانه.
او در هفتم مردادماه و در سن ۹۱سالگي گويا بر اثر ابتلا به كرونا درگذشت.
تعدادي از آثار ايشان در سازمان:
    داستان تولد بودا، به روايت سغدي/ وسنتره جاتكه؛ تحقيق و ترجمه بدرالزمان قريب.- تهران: نشر آويشن، ‎۱۳۷۱.
    بودا، ‎۵۶۳؟ - ‎۴۸۳؟ق.م. Gautama Buddha‎
    زبانهاي خاموش/ تاليف يوهان فريدريش؛ ترجمه يدالله ثمره، بدرالزمان قريب.- تهران: موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، ‎۱۳۵۶.
    زبان شناسي-- تحقيق
    فرهنگ سغدي: سغدي ـ فارسي ـ انگليسي/ بدرالزمان قريب ؛ويراستار مسئول احمد منصوري.- تهران: فرهنگان، ‎۱۳۷۴.
    زبان سغدي -- واژه نامه ها -- چند زبانه
    فرهنگ ايراني باستان به انضمام ذيل آن/ تاليف كريستيان بارتلمه؛ با پيشگفتار فارسي بدرالزمان قريب.- اساطير: مركز بين المللي گفتگوي تمدنها.
    زبان اوستايي -- واژه نامه ها -- آلماني
    مطالعات سغدي، مجموعه مقالات/ بدرالزمان قريب؛ به كوشش محمد لشكري فومشي.- تهران: طهوري، ‎۱۳۸۶.
    ادبيات سغدي
    پژوهش هاي ايراني باستان و ميانه: مجموعه مقالات/ بدرالزمان قريب؛ به كوشش: محمد شكري فومشي.- تهران: طهموري، ‎۱۳۸۶.
    زبانهاي ايراني ميانه
    خط ميخي فارسي باستان: اقتباس يا ابتكار، ميراثي از كوروش باستان/ بدرالزمان قريب.- تهران: بنياد ايران شناسي: فرهنگستان زبان و ادب فارسي، ‎۱۳۸۶.
    خط ميخي
    قطوف الربيع في صنوف البديع/ محمدحسين قريب گركاني (شمس العلماء) متخلص به رباني؛ به كوشش مرتضي قاسمي؛ با مقدمه و يادداشتي از اصغر دادبه، بدرالزمان قريب؛ ويرايش: آزاده چاوش خاتمي.- تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسي، ‎۱۳۸۹.
  ...

با سپاس از جناب آقای محمد مشایخی ریاست محترم اداره کتابخانه عمومی- حرم مطهر رضوی