کتابشناسی مناظره در کتابخانۀ آستان قدس رضوی(ع)
دکتر سیدعلی کرامتی مقدم
حسن زحمتکش
نسرین کمالی‌پور
چکیده:
    یکی از تاثیرگذارترین شیوه‎های خردمندانه و متکی بر فصاحت و بلاغت قرآن‌ در‌ مورد اثبات یگانگی خـدا و صـدق انـبیا و تبلیغ‌ دین مناظره است. پیامبر و امامان معصوم به خصوص امام علی‎بن موسی‌الرضا(ع) پیوسته با مخالفان خود مناظراتی داشتند تا از این طریق اندیشه‎های دینی خویش را به مخاطبان انتقال و آموزش دهند. تاریخ‎نویسان و علمای دین فعالیت‏ها و مباحثات ارزشمند علمی و دینی ائمۀ اطهار(ع) را در کتب تاریخی و دینی ثبت نموده‎اند. اگرچه در دوره‏های مختلف با خواندن این کتاب‎ها، مناظرات در حافظۀ مسلمانان به خصوص اهل تشیع ثبت و ضبط شده ولی در دوره‎ی کنونی لازم است که این مناظرات و مباحثات به طور شایسته تحلیل و بررسی گردد و زوایای آشکار و پنهان آن به دوستداران اهل بیت(ع) معرفی شود. بحث ما در این مقاله به شناخت آثار مناظره‏شناختی امام رضا(ع) اختصاص دارد. لازمۀ شناخت عمیق و تحلیل درست مناظرات و مباحثات آن حضرت مطالعه و بررسی همۀ آثاری است که تاکنون در این موضوع نوشته‎ شده است. سئوال اصلی پژوهش ما این است که چگونه می‏توان نسبت به منابع و مراجع تحقیقی پیرامون مباحثات علمی و مناظره‎های علمی، دینی و سیاسی امام رضا به شناخت جامع و کامل دست یافت؟ یکی از مهم‎ترین شیوه‎ها برای رسیدن به این مقصود تهیه‎ی کتابشناسی و فهرست کردن منابع چاپی و نوشتاری است. در صورت وجود کتابشناسی و فهرست مقالات کار محققان برای پژوهش‎ آسان‎تر می‌شود. بدیهی است که ابزارهای الکترونیک و سایت‏های اینترنتی نیز نمی‏توانند اطلاعات منسجم و کاملی همانند فهرست‏ها و کتابشناسی‎ها ارائه دهند. اهمیت کتابشناسی و ضرورت تهیه‎ی آن و هم‌چنین اهمیتی که کتابخانة آستان قدس رضوی(ع) برای محققان و دانشگاهیان دارد، سبب شد نگارندگان به تهیۀ یک کتابشناسی کامل از کتاب‏هایی با موضوع مناظره و مناظرات امام رضا(ع) بپردازند تا مشتاقان و علاقه‎مندان بتوانند به راحتی و بدون اتلاف وقت در این زمینه به منابع و اطلاعات مورد نیاز خود دست یابند. در مقدمه‎ی این مقاله دربارۀ مناظره و شیوه مناظراتی ائمۀ اطهار(ع) نکاتی بیان شده و بعد از آن آثار موجود در کتابخانۀ آستان قدس رضوی(ع) پیرامون این موضوع فهرست و معرفی شده است.
کلیدواژه:
امام رضا(ع)، مناظره، کتابشناسی، کتابخانۀ آستان قدس رضوی(ع).