27 شهریور روز ملی شعر و ادب پارسی و سالروز درگذشت استاد شهریار تبریزی
در تقویم ایرانی ۲۷ شهریور ماه هم زمان با سالروز درگذشت محمد حسین بهجت تبریزی و بزرگداشت شاعر حیدربابایه سلام و آمدی جانم به قربانت متخلص به شهریار، روز شعر و ادب پارسی نامیده می‌شود.
سید محمدحسین بهجت تبریزی، متخلص به شهریار، سال ۱۲۸۵ هجری شمسی به دنیا آمد. او اهل تبریز بود و به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است. مهم‌ترین اثر شهریار منظومه حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است. سالروز درگذشت شهریار، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز ملی شعر و ادب پارسی، نامیده شده است.
تاریخ روز شعر و ادب پارسی
۲۷ شهریور روز بزرگداشت محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار و سالروز درگذشت وی، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی کشور به نام روز شعر و ادب فارسی نام‌گذاری شده است.
بیوگرافی شهریار
سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت تبریزی) شاعر ایرانی اهل تبریز در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی در روستای زیبای خوشگناب آذربایجان متولد شد. پدرش میرآقا بهجت خشگنابی و به روایتی سید اسمعیل موسوی در تبریز وکیل و مادرش خانم ننه خانه دار بود، شهریار بجز خود پنج برادر و هفت خواهر داشت، وی دوران کودکی را به علت شیوع بیماری در شهر، در روستای اجدادی‌اش خشگناب واقع در شهرستان بستان‌آباد سپری کرد. ایام کودکی شهریار با جنبش آزادی خواهان مشروطه به رهبری ستارخان و باقرخان همراه بود. بهجت تبریزی در کودکی با قرآن و دیوان حافظ آشنا شد و پس از تحصیلات مقدماتی به تهران رفت و وارد مدرسه دارالفنون شد. شهریار سپس وارد مدرسه طب شد، ولی در پی حادثه‌ای عاطفی پس از ۵ سال تحصیل، بدون اخذ مدرک دکترا، تهران و دانشکده را ترک کرد و در خراسان به خدمت دولتی مشغول شد. شهریار در نیشابور به دیدار کمال‌الملک، نقاش مشهور رفت و شعری درباره وی سرود.
در سال ۱۳۱۳ که شهریار در خراسان بود، پدرش میرآقا خشگنابی درگذشت. او در سال ۱۳۱۵ در بانک کشاورزی استخدام و پس از مدتی به تبریز منتقل شد. دانشگاه تبریز شهریار را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکتری افتخاری دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز را نیز به او اعطا کرد.
شهریار در جوانی با بزرگان هنر و ادب از جمله با ابوالحسن صبا، محمدتقی بهار و عارف قزوینی و بعدتر با نیما یوشیج، هوشنگ ابتهاج، کریم امیری فیروزکوهی و برخی دیگر از هنرمندان همنشینی و دوست بود. وی در سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۰ اثر مشهور خود، حیدربابایه سلام را می‌سراید. در تیر ۱۳۳۱ مادر شهریار درگذشت و وی مرداد ۱۳۳۲ به تبریز رفت. شهریار نسبت به علی بن ابی‌طالب (ع) ارادتی ویژه و همچنین شیفتگی بسیاری نسبت به حافظ داشت.
سبک شعر شهریار
شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی مهارت داشته است، اما بیشتر از دیگر گونه‌ها در غزل معروف بود بود و از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به علی‌ای همای رحمت و آمدی جانم به قربانت اشاره کرد.
زبان شعر شهریار
سید محمدحسین بهجت تبریزی اشعار نخستین خود را عمدتاً به زبان فارسی سرود، شهریار می‌گوید وقتی که اشعارم را برای مادرم می‌خواندم وی به طعنه می‌گفت: «پسرم شعرهای خودت را به زبان مادری هم بنویس تا مادرت نیز اشعارت را متوجه شود!» سپس شهریار شروع به سرودن اشعاری به زبان مادری کرد.
همسر شهریار
شهریار در مرداد ماه ۱۳۳۲ به تبریزمی‌رود و با یکی از بستگان خود به نام خانم عزیزه عمید خالقی ازدواج می‌کند.
حاصل ازدواج محمدحسین بهجت تبریزی و عزیزه عمید خالقی سه فرزند به نام‌های شهرزاد و مریم و هادی است.
محمدحسین بهجت تبریزی ابتدا در اشعارش بهجت تخلص می‌کرد ولی بعداً دو بار برای انتخاب تخلص با دیوان حافظ فال گرفت و یک بار مصراع:
که چرخ این سکه‌ی دولت به نام شهریاران زد
و بار دیگر مصرع:
«روم به شهر خود و شهریار خود باشم»
آمد؛ از این رو تخلص شعر خود را به شهریار تبدیل کرد.
سریال شهریار
مجموعه تلویزیونی شهریار به کارگردانی کمال تبریزی در سال ۱۳۸۴ ساخته شده و در سال ۱۳۸۶ از طریق شبکه دو سیما به نمایش درآمد، این مجموعه اعتراض دختر شهریار، مریم بهجت تبریزی به همراه داشت و وی معتقد بود نود درصد سریال شهریار ساختگی است، اما پسر شهریار گفت: «این سریال در کلیات هیچ مشکلی نداشت و در جزئیات هم دست هنرمند باز است که تغییراتی را به‌وجود آورد تا مجموعه برای مخاطب جذابیت داشته باشد.
درگذشت شهریار
استاد شهریار سرانجام در ۲۷ شهریور ماه سال ۱۳۶۷ شمسی درگذشت، پیکر وی بنا بر وصیتش در مقبره الشعرای تبریز به خاک سپرده شد.
بزرگداشت شهریار
بزرگداشت شهریار هرساله در روز شعر و ادب فارسی توسط بنیاد شهریار برگزار می‌شود.
شعر شهریار
آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا / بی وفا حالا که من افتاده‌ام از پا چرا
نوشدارویی و بعد از مرگ سهراب آمدی / سنگدل این زودتر می‌خواستی حالا چرا
عمر ما را مهلت امروز و فردای تو نیست / من که یک امروز مهمان توأم فردا چرا
نازنینا ما به ناز تو جوانی داده‌ایم / دیگر اکنون با جوانان ناز کن با ما چرا
وه که با این عمرهای کوته بی اعتبار / این همه غافل شدن از چون منی شیدا چرا
شور فرهادم به پرسش سر به زیر افکنده بود / ای لب شیرین جواب تلخ سربالا چرا
ای شب هجران که یک دم در تو چشم من نخفت / اینقدر با بخت خواب آلود من لالا چرا
آسمان چون جمع مشتاقان پریشان می‌کند / در شگفتم من نمی‌پاشد ز هم دنیا چرا
در خزان هجر گل ای بلبل طبع حزین / خامشی شرط وفاداری بود غوغا چرا
شهریارا بی حبیب خود نمی‌کردی سفر / این سفر راه قیامت می‌روی تنها چرا
ابیاتی از استاد شهریار در ستایش فروسی بزرگ:
چو از شهنامه، فردوسی چو رعدی در خروش آمد
به تن، ایرانیان را خون ملیت به جوش آمد
زبان پارسی گویا شد و تازی خموش آمد
ز کنج خلوت دل اهرمن رفت و سروش آمد
