پاسخ به مسئله رنج از دیدگاه عطار نیشابوری
استاد راهنما: نعیمه پور محمدی
نگارش: مریم اسماعیلی
دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده ادیان، 1399
چکیده
رنج مسئله‌ای است که هر انسانی بارها آن را در زندگی شخصی خود با اتفاقاتی همچون رنج از بیماری، غم فراق، سختی‌های زندگی روزمره؛ تجربه کرده است. ما در این اثر بر آن شدیم که مسئله رنج را از دیدگاه فردی بررسی کنیم که به فراخور زندگی شخصی خویش، غم و رنج را بارها تجربه کرده و از سویی به خاطر وضعیت اجتماعی خاصی که داشته، شاهد درد و رنج مردم زمان خود بوده است. «فریدالدین محمد عطار نیشابوری» که از شاعران و عارفان نام آوازه ایران است؛ در آثار خود بارها به بیانات مختلف به بررسی علت رنج و چاره‌سازی برای آن پرداخته است. عامل ایجاد رنج، «شر» ی است که در مقابل خیر قرار دارد. اندیشه انسان این است که هر چیزی که از دیدگاه او خیری در آن نیست، برای او شر محسوب می‌شود و درنتیجه باعث درد و رنج اوست. اما چه بسیار مواردی که آدمی گمان می‌کند، شر بر او حاکم شده ولی در پایان آن رویداد، خیریتی هست که او با عقل ناقص خود از آن بی‌اطلاع است. پس لازم است که از معنای شر، ملاک تشخیص خیر و شر، خیر و شر در جهان‌بینی اسلامی، اقسام خیر و شر و خلقت و تقدیر خیر و شر آگاه گردیم. همچنین باید شر را در جایگاه‌های مختلف همچون شر از منظر عرفای اسلامی، شر از منظر فلسفه و الهیات غربی، شر از منظر آیات قرآن و شر از منظر روایات اسلامی؛ بررسی کنیم تا دریابیم تمام اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان معتقدند انسان آنچه گمان می‌کند رنج را برای او حاصل می‌کند، همیشه شر نیست و با کمی صبوری، اتکا به منبع لایزال الهی برای بالا بردن ظرفیت روحی خود و تغییر اندیشه‌اش نسبت به رویدادها؛ می‌تواند با سربلندی از این امتحان الهی بیرون آید. عطار نیشابوری در آثار خود به انواع رنج و راه چاره‌های رهایی و البته پذیرش آن پرداخته است. در واکاوی آثار عطار با این پرسش که آیا این رنجی که انسان می‌برد، سودی برای او دارد یا خیر؛ به این پاسخ‌ها رسیدیم که رنج باعث کمال و پرورش روح، دوری از پلیدی، رسیدن به مقام رضا و شکر، ابزاری برای سنجه ایمان و اخلاص و وسیله‌ای برای دست نیاز بردن به‌سوی خدا و درنهایت فنا فی الله است. عطار نیشابوری برای تسلی رنج بیان می‌دارد که با نخواستن و طلب نکردن هیچ‌چیز، یادکرد ماهیت ناپایدار این جهان و نعمات و الطاف پیشین الهی و غم افزون‌تر عشق و طلب الهی، یادکرد مشکلات سایر مردم؛ می توان از غم و دردی که رنج به همراه دارد، کاست.
کلید واژه ها: رنج، عطارنیشابوری، عشق، خدا
این پایان نامه در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی موجود است
