معرفی کتاب دلگویه های پیرمرد بررسی و تحلیل ستون طنز نشریه باباشمل اثر دکتر محمد کشاورز
کتاب دلگویه های پیرمرد در بخش اول به چیستی شوخ‌طبعی و تاریخچه‌ای مختصر از طنز مطبوعاتی در ایران پرداخته شده است. بخش دوم اختصاص به بررسی اندیشۀ سیاسی و مشی روزنامه‌نگاری گنجه‌ای دارد و در بخش سوم سبک طنزپردازی رضا گنجه‌ای و تأثیرپذیری او از دهخدا بررسی شده و شباهت‌ها و تفاوت‌های سبک این دو به لحاظ ویژگی‌های زبانی، خصوصیات ساختاری و شگردهای طنزآفرینی بررسی شده است.
رضا گنجه‌ای نشریۀ «باباشمل» را در یکی از عجیب‌ترین و بحرانی‌ترین ادوار تاریخ سیاسی ایران به چاپ رساند. دوره‌ای چهارساله که طی آن، نه نخست‌وزیر با یازده کابینه و صد و اندی وزیر روی کار آمدند. نکتۀ حیرت‌آور ماجرا اینجاست که بسیاری از مطالبی که گنجه‌ای در ستون درددل «باباشمل» به آنها اشاره می‌کند و به نقدشان می‌پردازد، به‌شدت امروزی و تازه می‌نمایند. یکی از دلایل اهمیت فوق‌العادۀ نشریۀ «باباشمل» و مندرجان ستون درددل این نشریه، ارائۀ گزارش‌ها و تحلیل‌های واقع‌بینانه و دور از تعصب گنجه‌ای است؛ البته او گاهی در برخی اظهارنظرها و تحلیل‌های خود دچار تناقض‌هایی انکارناپذیر و مصلحت‌اندیشی‌هایی شده که در متن این کتاب، به شرح و توضیح نمونه‌ها و مواردی از آنها پرداخته شده است. اما واقعیت این است که مطالب ستون درددل باباشمل به دلیل ارتباط نزدیک گنجه‌ای با رخدادهای سیاسی و مشاهدات عینی و مستند وی از بسیاری از جلسات مجلس شورای ملی و آگاهی‌های باواسطه یا بی‌واسطۀ او از پشت‌پرده‌های سیاست در دهۀ بیست و نیز تلاش برای ایفای نقش و رسالت مطبوعاتی با ارائۀ تحلیل‌های منطقی و منصفانه از نظرگاهی خلاف دیدگاه و قرائت رسمی و باب میل حاکمیت وقت، افزون بر اینکه راه را بر تحریف برخی از وقایع تاریخی و ارائۀ برداشت‌ها و قضاوت‌های نادرست و مغرضانه می‌بندند، خود به منبعی مهم برای بازبینی و استخراج زوایای کمتر دیده‌شده و اتفاقات بعضاً فراموش‌شده اما مهم سال‌های آغازین دهۀ بیست بدل می‌شود واز این حیث اهمیت کم‌نظیری می‌یابد.
از سوی دیگه گنجه‌ای و نشریه‌اش را به سبب اهمیت‌شان در تکوین و تکامل طنز مطبوعاتی کشور، می‌توان حلقۀ واسطی میان اولین دورۀ طنز طلایی مطبوعاتی ایران (اوان مشروطیت) و طنز مطبوعاتی دهۀ بیست به بعد دانست. گنجه‌ای با تأثیرپذیری از خط مشی و اسلوب طنزپردازی بزرگانی چون جلیل محمدقلی‌زاده و علامه دهخدا و خلق آثاری نزدیک به سبک آنان، نقشی مهم در انتقال تجربیات، اندیشه‌ها و رویکرد مطبوعاتی طنزپردازان عصر مشروطیت ایفا نمود و بی‌شک نشریۀ باباشمل در هیئت یک الگو و راهنما برای نسل بعدی طنزپردازان ایرانی ظاهر شد؛ به‌گونه‌ای که حتی تأثیر و ردپای این نشریه را می‌توان در نشریۀ موفق و مشهور «توفیق» نیز به‌روشنی مشاهده کرد. کتاب دلگویه های پیرمرد به خوبی به این مقوله پرداخته است.
