کتاب چاه به چاه اثر دکتر رضا براهنی است که در سال ۱۳۱۴ در تبریز به دنیا آمد. از دانشگاه استانبول دکترای ادبیات انگلیسی گرفت و به عنوان مدرس در دانشگاه تهران تدریس کرد.
او نویسنده، شاعر و منتقد ادبی و عضو کانون نویسندگان ایران و یکی از چهرههایی است که در سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ برای تشکیل کانون نویسندگان ایران با جلال آل احمد همکاری داشت. او همچنین رئیس سابق انجمن قلم کانادا است. آثار او به زبانهای مختلف از جمله انگلیسی، سوئدی و فرانسوی ترجمه شدهاست.
از مهمترین آثار او در زمینه داستاننویسی میتوان به: بعد از عروسی چه گذشت، آواز کشتگان، رازهای سرزمین من، روزگار دوزخی آقای ایاز و آزاده خانم و نویسندهاش اشاره کرد. براهنی هم اکنون مقیم کاناداست و انتشارات نگاه تمام آثار او را در دست چاپ دارد.
داستان در اواسط دهه ۵۰ در زمان محمدرضاشاه پهلوی اتفاق میافتد، حمید پسری است که در سپاه دانش کار میکرده و حالا به زندان افتاده است. او برای کمکخرجی خانوادهاش یک تپانچه قدیمی مربوط به دوران میرزا کوچک خان را به یک نفر میفروشد. در طول داستان متوجه میشویم دلیل زندان افتادن حمید این است که با آن تفنگ تروری صورت گرفته و حمید از آن بیخبر است و حالا در زندان ساواک به سر میبرد و از او بازجویی میشود.
شروع داستان، آشنایی حمید با فرد زندانی به اسم دکتر است. دکتر یکی از زندانیهای سیاسی و سرشناس است که عقاید مخالف رژیم شاهنشهی دارد. بیشتر جملات و حرفهای بزرگ و پر مفهوم کتاب از زبان دکتر است. صحبتهایی که هر لحظه خود حمید هم به آنها فکر میکند و خواننده را پیش از پیش به تفکر و تایید دعوت میکند.
خواندن این کتاب شبیه قطعه پازلی است که میتواند شما را به آثار دیگر نویسنده مرتبط کند. بخشهایی از داستان در اتاق تمشیت و به شکنجه میگذرد. کتاب به جهتی توصیف و شرح اوضاع زندانها و شکنجههای ساواک و پیشنهاد همکاریهای آنها را نشان میدهد.
داستان کتاب چاه به چاه یک انسجام واحد به شکلی که انتظار داشته باشید را ندارد. مثلا یک غافلگیری یا شاخص ادبی که در کتاب آواز کشتگان میبینیم را در این داستان پیدا نمیکنیم. یک داستان کاملا ساده بدون هیچ پیچیدگی و شاید صرفا با یک مجموعه از حرفهای زیبا از زبان قهرمان داستان. مثلا جایی از کتاب با جزئیات صحنه ناخن کشیدن ساواک مواجهاید که آقای براهنی در توصیف چیزی کم نگذاشته که این تبحر او را در توصیفات دقیق نشان میدهد. از شروع چنان غرق تصویرهای رسم شده و جملات ناب میشوید که لذت خواندن آن به وجود شخصیتهای مبهم و ناشناخته کتاب که تا آخر چیزی از جزئیات آنها دستگیرتان نمیشود، میارزد. بیشک خواندن داستان چاه به چاه تجربهای کوتاه و لذتبخش خواهد بود.